كرونا؛ داغ‌ترين سوژه عكاسي در قرن اخير
شيوع ويروس كرونا سوژه مناسبي در اختيار فعالان زمينه‌هاي گوناگون هنري قرار داده است. حسن غفاري در گفت‌وگويي با ايسنا درباره رويدادهاي حوزه عكاسي در سال ۹۹ به اين مبحث اشاره مي‌كند: به آخر سال كه نزديك مي‌شويم انتظار داريم به پاياني خوش برسيم ولي اتفاقاتي كه در اواخر سال ۹۸ و همچنين ۹۹ رخ داد، كام ما را تلخ كرد. در سال ۹۹ تعداد زيادي از دوستان و عزيزان عكاس‌مان را از دست داديم؛
به خصوص استادان بزرگ عكاسي مملكت را كه به راحتي كسي نمي‌تواند جاي‌شان را پر كند. استادي همانند اكبر عالمي كه براي ما يك الگوي اخلاقي، فني و تخصصي بود.
او ادامه داد: در اين مدت دچار كم كاري و بيكاري عمومي شديم و شاهد بوديم كه بسياري از قراردادها و برنامه‌هاي سالانه و از پيش تعيين شده عكاسي لغو شد و به اجبار خانه‌نشين شديم. به خصوص عكاساني كه در حوزه ايران‌شناسي، گردشگري يا مردم‌نگاري فعال هستند؛ البته اين افراد پيش از اين نيز زياد مورد توجه نبودند، غالبا افرادي عامل‌المنفعه هستند كه به صورت خودجوش فعاليت مي‌كنند. آنها براي رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و قطع زنجيره كرونا نتوانستند سفر بروند، خويشتنداري كردند. بسياري از آنها حتي براي معيشت مجبور به فروش ابزار عكاسي خود شدند. اين عكاس اضافه كرد: خود من در سه نوبت مجبور به فروش دوربين و لنزهايم شدم. دردي را كه بيماري كرونا، تورم اقتصادي و تحريم‌ها براي ما به وجود آورد، به راحتي حل نخواهد شد.
غفاري با بيان اينكه بسياري از انجمن‌هاي عكاسي در سال ۹۹ فعاليت‌هاي سالانه خود را لغو كردند، تصريح كرد: انجمن عكاسان ايران سالانه برنامه «10روز با عكاسان» را در خانه هنرمندان ايران برگزار مي‌كرد، اما براي رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و گراني صنعت چاپ، اين رويداد را متوقف كرد. او در ادامه درباره اثرات مثبتي كه سال ۹۹ روي عكاسي داشت، بيان كرد: سال ۹۹ شرايط خاصي هم داشت؛ خالص را از ناخالص و توانمند را از ناتوان جدا كرد. در جامعه ما افرادِ دوربين به دست آن‌قدر زياد شده‌اند كه به سختي مي‌توان عكاس را از غيرعكاس تشخيص داد و جدا كرد. همين‌جا بود كه تلنگري به خيلي از اهل فن، رسانه، مردم و مسوولان مربوطه زده شد كه اين حرفه‌اي‌ها و متخصص‌ها هستند كه كارها را با مفهوم و هدفمند و تاثيرگذار به درستي انجام مي‌دهند.غفاري ادامه داد: عكاسان در سال ۹۹ با توجه به محدوديت‌هاي اجباري كه بيماري كرونا ايجاد كرد تنوع موضوع براي عكاسي نداشتند. ولي شاهد توليد مجموعه‌هاي بسيار تكان‌دهنده از طرف بسياري از عكاسان كشور بوديم كه از ابتدا روي موضوع كرونا كار كردند و مدام سوژه‌هايي را از بيمارستان، قبرستان و سطح شهر به تصوير كشيدند. اگر قرار باشد روايتي براي تاريخ درباره سال كرونا و آنچه بر سر انسان‌ها گذشت بيان كنيم، از لابه‌لاي همين عكس‌هاست؛ به عنوان مثال در تبريز مي‌توان به آقاي كريم متقي يا در تهران به عكس‌هاي آقاي مرتضي نيكوبذل اشاره كرد.
اين عكاس اضافه كرد: مهم‌ترين شاخصه سال ۹۹ رسيدن به تعريف عكاسي حرفه‌اي و ميدان دادن به عكاسان حرفه‌اي بود. در اين سال توانستيم از خودگذشتگي، توانايي و دانايي را در نگاه عكاسان حرفه‌اي نسبت به تاثيرات اجتماعي كرونا در جامعه ببينيم. همچنين از اين هنرمند پرسيديم كه عكاسي در سال ۹۹ تا چه حد توانست آينه‌اي براي انعكاس رويدادها و مشكلات اجتماعي باشد؟ پاسخ داد: در سال ۹۹ مناسبات دولتي نسبت به سال‌هاي قبل خيلي كمرنگ بود و تنها مناسبت‌هاي ۲۲ بهمن و ايام محرم تا حدودي مراسمي را به دنبال داشت. درواقع برپايي اين مناسبت‌ها گاهي از طرف دولت و گاهي از طرف مردم لغو شدند. در دانشگاه‌ها نيز كه كلاس‌ها به صورت مجازي برگزار مي‌شدند اساتيد سعي مي‌كردند به دانشجويان رشته عكاسي موضوعاتي درباره خانه و خانواده ارايه دهند كه نيازي به رفت و آمد نباشد كه كسي آسيب نبيند. در واقع نسبت به سال‌هاي قبل كمتر درگير جريان‌هاي اجتماعي بوديم و همه‌چيز در پشت بيماري كرونا پنهان شده بود. او ادامه داد: در سال ۹۹ شعار ايمني بر كار مقدم است و رعايت فاصله اجتماعي موجب شد محدوديت عكاسي به وجود آيد. خود من در سال ۹۹ به سختي توانستم دو سفر داشته باشم و شرايط و محدوديت‌هاي كرونايي مانع از انجام عكاسي آزادانه مي‌شد؛ مي‌توان گفت در اين سال نسبت به سال‌هاي قبل كمترين تنوع موضوعي و بيشترين تمركز عكاسي روي موضوع كرونا بود. در سال ۹۹ بخش وسيعي از رويدادها، جشنواره‌ها و مسابقات عكاسي مرتبط به كرونا بود و احتمالا در سال۱۴۰۰ نيز ادامه داشته باشد.