شهرسازي در شورا زير ذره‌بين تخصص
محمدكريم آسايش
ششمين دوره انتخابات شوراي اسلامي شهر تهران بسيار نزديك است. انتخاباتي كه گرچه با زيست اجتماعي سر و كار دارد و طي سال‌هاي اخير سازمان‌هاي مردم‌نهاد، انجمن‌هاي تخصصي و رسانه‌ها تاثير بسزايي در گفتمان‌سازي انتقادي و تخصصي براي آن داشته‌اند، اما هنوز سايه مجادلات سياسي بر سر آن سنگيني مي‌كند. سعيد معنوي، نماينده جامعه مهندسان مشاور ايران در كميته شهرسازي شوراي شهر در ادوار چهارم و پنجم در گفت‌وگو با «اعتماد»، ضمن بررسي تخصصي كارنامه‌هاي دو دوره شوراي چهارم و پنجم و طرح مطالبات كارشناسي، مدعيات سياسي را با شاخص‌هايي سنجش‌پذير ارزيابي كرده است.
فضاي كميسيون شهرسازي شوراهاي چهارم و پنجم چگونه بود؟ مهم‌ترين مصوبات آنها چه بود؟ چگونه با انجمن‌هاي تخصصي و صنفي حرفه شهرسازي و معماري تعامل داشتند و عملكرد نظارتي آنها چگونه ارزيابي مي‌شود؟
به لحاظ جايگاه تخصصي مهندسان مشاور ايران تعامل با مديريت شهري همواره مطرح بوده است و از جمله مهم‌ترين طرح‌هايي كه تعامل اعضاي جامعه با شورا و شهرداري را شامل مي‌شد طرح تفصيلي بود كه در دوره شوراي سوم تهيه و ابلاغ شد و اجرا و تغييرات آن به شوراي چهارم رسيد. متاسفانه در فرآيند يكپارچه‌سازي طرح تفصيلي و پس از تغييرات آن، مشاوران طرح تفصيلي مناطق كنار گذاشته شدند و صرفا مشاور طرح جامع (بوم سازگان) و پس از آن مشاور مادر طرح تفصيلي (پارس بوم) به همراه معاونت شهرسازي و معماري شهرداري در جريان امور بود. ارزيابي مركز مطالعات راه و شهرسازي وزارتخانه نيز نشان مي‌دهد كه بين 30 تا 40درصد تغيير در طرح تفصيلي اتفاق افتاده است. در دوره شوراي چهارم تقاضاي بازنگري طرح تفصيلي به دليل تغييرات غيراصولي آن مطرح شد اما مورد موافقت شوراي چهارم قرار نگرفت و در دوره پنجم مطالعات بازنگري زير نظر دانشگاه تربيت مدرس انجام شد اما هنوز به مرحله اقدام بازنگري نرسيده است. در انتهاي دوره چهارم شورا، جلسه‌اي با حضور مشاوران طرح تفصيلي مناطق برگزار كه در آن مبحث مغايرت‌ها مطرح شد اما ترتيب اثري داده نشد.در شوراي پنجم به نسبت شوراي چهارم تعامل گسترده‌تري با انجمن‌هاي حرفه صورت گرفت و در تمامي جلسات، نمايندگان جامعه هم در كميته شهرسازي و هم در كميته معماري حضور داشتند و اين در حالي بود كه در دوره گذشته بسيار محدود و موردي بود و البته بسياري از جلسات صحن شوراي چهارم، غير‌علني بود، در حالي كه شوراي پنجم تنها يك جلسه غير‌علني و آن هم به دليل ملاحظات امنيتي سازمان بازرسي كل كشور داشت. در شوراي چهارم اغلب موضوع‌ها روند ارجاع به كميسيون‌ها و كميته‌ها را نداشت ولي در شوراي پنجم عمدتا اين روند تغيير كرد. مصوبات دوره چهارم عمدتا به تغييرات طرح تفصيلي برمي‌گشت و همچنين بيشترين ميزان تغيير كاربري باغات و اعمال مصوبه برج‌باغ كه از شوراي دوم وجود داشت، در اين دوره رخ داد.شوراي پنجم در زمينه شهرسازي در چهار حوزه مبارزه با فساد و كاهش تخلف، شهرنفروشي، حفاظت و حمايت از حقوق مردم در فرآيندهاي توسعه شهري و انسان‌محوري اقدامات مهمي را انجام داد كه به عنوان نمونه مي‌توان به اقداماتي چون سامانه‌اي شدن طرح تفصيلي و صدور پروانه‌ها از سال 98، محدود‌سازي حق تغيير كميسيون داخلي شهرداري مناطق تا سقف 5درصد و آن‌هم بدون تغيير در تعداد واحدهاي ساختمان، لغو مصوبه برج‌باغ در سال 96، جلوگيري از تراكم‌فروشي‌هاي بزرگ مقياس در شهر، فعال‌سازي ستاد مناسب‌سازي فضاهاي شهري از ارديبهشت 97 و افزايش 14 برابري بودجه اين حوزه و پيگيري و اجراي پلازاهاي شهري (ميدانگاه‌هاي پياده)
در راستاي رويكرد شهر انسان محور؛ اميركبير، بريانك، ميدان صلح، ميدان هفت‌تير و پل زندگي اشاره كرد.
نحوه نقش‌آفريني نهادهاي صنفي و تخصصي و حرفه‌اي در انتخابات شوراي چهارم و پنجم به چه صورت بوده است؟
حضور جامعه حرفه‌اي محدود به دو دوره اخير نبوده و از دوره اول اين حضور و فعاليت بوده است، در دوره‌هايي با ارايه كانديدا، دوره‌اي با ارايه برنامه و دوره‌هايي حمايت از كانديداها يا ليست‌ها. در دوره پنجم به صورت خاص جامعه مهندسان مشاور و انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز، تدوين‌كننده و پيشنهاد دهنده برنامه بوده‌اند. در دوره ششم نيز جامعه مهندسان مشاور و انجمن صنفي مهندسان مشاور معمار و شهرساز تاكيد بر حضور و فعاليت داشتند و درخواست براي كانديداتوري اعضا دادند كه اشخاصي نيز حضور دارند و رويكرد حمايتي وجود دارد.
مطالبات نهادهاي صنفي و تخصصي و حرفه‌اي از شوراي ششم چيست؟
وقتي از نهادهاي صنفي و تخصصي و حرفه‌اي ياد مي‌كنيم، مقصود جامعه مهندسان مشاور ايران، انجمن صنفي كارفرمايي مهندسان مشاور معمار و شهرساز و شوراي هماهنگي تشكل‌هاي فني و مهندسي است كه اين نهادها با توجه به تعامل و ارتباط‌شان با مديريت شهري و نگاه تخصصي به شهر به مطالباتي در دو بعد شهري و صنفي رسيده‌اند كه البته اين ابعاد به جهت نقش جامعه حرفه‌اي در ساختن شهر، به هم پيوسته است و مي‌توان به مطالباتي نظير احيا و فعال‌سازي نهاد تهيه و پايش طرح‌هاي توسعه شهري تهران، راه‌اندازي تالار شهر (براساس بند 4 ماده 42 برنامه سوم شهرداري) و تعريف نقش جامعه حرفه‌اي در آن، تحقق زيست بوم نوآوري شهري (ماده 22 برنامه سوم شهرداري) و تقويت حضور مهندسان مشاور در آن از‌جمله از طريق موزه نوآوري شهري و تقدير از خلاقيت‌هاي طراحان و سازندگان، تداوم همكاري و تقويت همكاري‌ها با كميته‌هاي تخصصي شورا (براساس ماده 70 برنامه سوم شهرداري)، تاكيد بر اجراي دقيق نظام فني و اجرايي و رعايت اصول مديريت پروژه و مهندسي ارزش براي كاهش هزينه‌هاي اجراي پروژه‌ها، كاهش زمان اجرا و بهبود كيفيت، ايفاي نقش فعال جامعه حرفه‌اي در پروژه‌هاي شهرسازي و عمراني از جمله در بحث تامين مصالح استاندارد و مناسب، دفاع از مهندسين مشاور و بخش خصوصي در واگذاري طرح‌ها و مناقصه‌ها و مزايده‌ها در سامانه شهرداري، متناسب‌سازي حق‌الزحمه‌هاي طرح‌هاي شهري و تعريف ساز و كارهاي دريافت آن در شرايط محدوديت منابع مالي از طرقي چون مشاركت و سرمايه‌گذاري اشاره كرد.
الزامات و مسير تحقق اين مطالبات در شوراي ششم را چه مي‌دانيد؟
مهم‌ترين الزام در اين زمينه توجه به حضور متخصصان در شوراي شهر ششم به ويژه تخصص‌هاي مرتبط با شهر نظير معماري، شهرسازي، ترافيك، اقتصاد شهري و محيط‌زيست شهري و با نگاهي فراتر از ليست‌ها و احزاب سياسي است.بايد ارتباط و تعامل فعلي جامعه حرفه‌اي و شورا ضمن تقويت، در چارچوبي ساختاري مدون و نكات و موارد اعلامي جامعه تخصصي ملاك عمل واقع شود. اقدام به بازنگري در طرح تفصيلي هم زمينه‌هاي همكاري را گسترش خواهد داد.