رييس جمهور امريكا به انگليس، بلژيك و سوييس سفر مي‌كند
نگاه ترديدآميز اروپا به نخستين سفر بايدن
كابوس ترامپ هنوز محو نشده است
محمدحسين لطف‌الهي
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا 4 سال پيش در اولين سفر خود به اروپا، رهبران اروپايي را با حقيقتي تازه و شوكه‌كننده مواجه كرد:«محافظه‌كاران امريكايي ديگر تمايلي به پيشبرد اهداف و تامين منافع ايالات متحده از طريق همكاري با متحدان اروپايي و پيمان‌هاي بين‌المللي نظير ناتو ندارند.» ترامپ در اين سفر پيمان ناتو را پيماني «منسوخ» خواند وگفت كه امريكا ديگر حاضر نيست امنيت كشورهايي كه سهم‌شان را نمي‌پردازند، تامين كند. حالا در حالي كه جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده در آستانه اولين سفر اروپايي خود قرار دارد، رسانه‌ها گزارش داده‌اند كه رهبران اروپايي به رغم حمايت‌هاي چندباره بايدن از چندجانبه‌گرايي و همكاري با متحدان غربي، نگراني‌هاي زيادي پيرامون اين سفر دارند.
بايدن تاكنون بارها از اروپا به عنوان يك متحد كليدي براي ايالات متحده ياد كرده و ناتو را عنصري ضروري در تامين امنيت جهان خوانده با اين وجود،كارشناسان معتقدند تاثير اقدامات يك‌جانبه‌گرايانه ترامپ و پيش‌بيني‌ناپذير بودن او به حدي شديد بوده كه تروماي آن همچنان در اذهان رهبران اروپايي باقي است و اغلب آنها احساس خوبي به سفر رييس‌جمهور كنوني امريكا ندارند.
روزا بلفور، مدير اجرايي انديشكده كارنگي در اروپا در اين باره مي‌نويسد:«نبايد تاثير سال‌هاي رياست‌جمهوري ترامپ و شوكي كه در اين سال‌ها به اتحاديه اروپا وارد شد رادست‌كم گرفت.» به نوشته او «كابوس بازگشت ترامپ همچنان بر ذهن اروپايي‌ها سايه افكنده و همين موضوع باعث شده آنها در پذيرش درخواست‌هاي واشنگتن و همكاري با ايالات متحده در برخي موضوعات خاص محتاط‌تر عمل كنند.»
نيويورك‌تايمز در توصيف وضعيت كنوني نوشته است كه اختلاف‌نظرهايي اساسي و تنش‌زا ميان امريكاي بايدن و اروپايي‌ها وجود ندارد اما مدت زيادي از زماني كه اروپا ديد سياست 75 ساله ايالات متحده در خصوص رابطه با كشورهاي غربي چگونه مي‌تواند يك شبه تغيير كند، نمي‌گذرد. توماس كلاين بروكهوف، پژوهشگر انديشكده مارشال در آلمان معتقد است «اروپا نگران است كه تجربه ترامپ تكرار شود و بايدن را صرفا يك وقفه كوتاه ميان دو رييس‌جمهور پوپوليست و ملي‌گراي راديكال مي‌داند.» به گفته او آنها همچنين شك دارند كه دقيقا چه تفاوت‌هايي ميان «سياست خارجي براي طبقه متوسط» و «اول امريكا» وجود دارد.
جزيياتي از برنامه سفر
به گزارش «اعتماد» بازه گسترده‌اي از موضوعات وجود دارد كه ممكن است طي اين سفر ميان مقامات اروپايي و امريكايي مورد بحث و بررسي قرار گيرد؛ از خروج نظاميان امريكايي از افغانستان و سهم هركشور از هزينه‌هاي نظامي ناتو تا موضوعاتي نظير تهديد روسيه و چين، تعرفه‌هاي تجاري در مبادلات اتحاديه اروپا و ايالات متحده همچنين همكاري براي تبادل واكسن و كنترل بيماري كوويد- 19.
بر اساس بيانيه‌اي كه از سوي جنيفر ساكي، سخنگو و دبير مطبوعاتي كاخ سفيد صادر شده، بايدن در اين سفر قرار است به انگليس، بلژيك و سوييس سفر كند. او در 10 ژوئن با بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا در لندن ديدار خواهد كرد. پس از آن در نشست گروه 7 كه قرار است از 11 تا 13 ژوئن در شهر كورن‌وال انگلستان برگزار شود، حاضر خواهد شد. بايدن همچنين قرار است ديدارهايي دوجانبه با رهبران گروه 7 برگزار كند و با آنها پيرامون سياست‌هاي امريكا در حوزه‌هاي بهداشت عمومي، احياي اقتصادي، مقابله با بحران اقليمي و اتحاد و ارزش‌هاي مشترك دموكراسي‌ها به بحث و تبادل نظر بپردازد. رييس‌جمهور امريكا قرار است پس از ديدار با ملكه اليزابت در 13 ژوئن، لندن را به مقصد بروكسل ترك كند تا در نشست 14 ژوئن رهبران ناتو در پايتخت بلژيك حضور داشته باشد. سي‌ان‌ان نوشته كه نشست سران كشورهاي عضو ناتو كوتاه خواهد بود و در افتتاحيه 2 ساعت و نيمه اين نشست احتمالا به هر رهبركمتر از 5 دقيقه فرصت سخنراني خواهد رسيد. اين شبكه خبري همچنين خبر داده است كه بايدن با 21 رهبر عضو ناتو ديدارهايي كوتاه و دوجانبه يا چندجانبه خواهد داشت.
او در بروكسل با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه نيز پيرامون طيف گسترده‌اي از مسائل دوجانبه و بين‌المللي گفت‌وگو خواهد كرد. بايدن در 15 ژوئن نيز در نشست سران اتحاديه اروپا و ايالات متحده شركت خواهد داشت تا بر اهميت اتحادهاي فراآتلانتيكي براي واشنگتن تاكيد كند. او در ادامه نيز ديدارهايي دوجانبه با نخست‌وزير و پادشاه بلژيك برگزار خواهد كرد و در 16 ژوئن نيز براي ديدار با ولاديمير پوتين عازم ژنو خواهد شد.
اروپايي‌هاي بدبين، اروپايي‌هاي خوش‌بين
جانا پگليرين، يكي از مديران اجرايي انديشكده شوراي روابط خارجي اتحاديه اروپا به روزنامه نيويورك‌تايمز مي‌گويد:«نكته خوش‌بينانه اين سفر اين است كه بايدن در حال پايه‌گذاري يك روند جديد در روابط امريكا و اروپاست. او به همكاري با ناتو و اتحاديه اروپا ايمان دارد، بر خلاف رييس‌جمهور پيشين امريكا از كلمات درستي براي توصيف روابط واشنگتن و پايتخت‌هاي اروپايي استفاده مي‌كند و نگاهي سازنده به مسائل استراتژيك دارد.» او مي‌افزايد:«با اين حال بايدن هم مي‌خواهد دستاوردهاي خود را داشته باشد و ما نيز نياز داريم كه بهره خود را ببريم. اساسا اين يك عشق بي‌قيد و شرط نيست يك رابطه با منافع دو طرفه و متوازن است».
فرانسيس هايزبورگ، مشاور ويژه بنياد تحقيقات استراتژيك در پاريس نسبت به ديگركارشناسان نگاه خوش‌بينانه‌تري به تور اروپايي رييس‌جمهور امريكا دارد. او معتقد است:«ايالات متحده بازگشته، بايدن بازگشته و در اين موضوع هيچ چيز بدي براي تحليل وجود ندارد. بايدن ديدگاه‌هاي قوي و قابل توجهي در حوزه رابطه با اروپا دارد و مصمم است كه آنها را اجرا كند. هرچند سياست خارجي اولويت او نيست اما خوشبختانه خواسته او در اين حوزه به نفع ما اروپاييهاست: بياييد دوباره با هم دوست باشيم».
جو بايدن رييس‌جمهور امريكا در آستانه سفر به اروپا در يادداشتي در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت:«من طي هفته جاري دموكراسي‌هاي جهان را بار ديگر متحد خواهم كرد و آنها را در كنار هم قرار خواهم داد.» او افزود: «اين سفر اثبات خواهد كرد كه دموكراسي‌ها مي‌توانند براي دستيابي به نتايج واقعي و عيني براي مردمي كه در يك جهان به سرعت در حال تغيير هستند، همكاري كنند.» بايدن نوشت:«مهم‌ترين هدف من از اين سفر تاكيد بر ارزش‌هاي دموكراتيك و همكاري با اروپايي‌ها خواهد بود.» رييس‌جمهور امريكا ضمن دفاع قاطع از دموكراسي‌هاي غربي اضافه كرد:«ما مراقب هستيم كه قواعد و قوانين و مقررات تجاري و فناوري در قرن 21 توسط دموكراسي‌هاي مبتني بر بازار تعيين شود و نه توسط چين يا كشوري ديگر.» بايدن همچنين در اين يادداشت از پايان دادن به بحران شيوع ويروس كرونا، مقابله با تغييرات آب و هوايي و راهكارهاي دستيابي به رشد و رونق اقتصادي به عنوان مهم‌ترين اهدافش از اين سفر نام برده است.
صندلي خالي سفراي ايالات متحده
در اتحاديه اروپا و ناتو
ايوو اچ دادلر، سفير ايالات متحده در ناتو در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما بر اين باور است كه سفر بايدن به كشورهاي اروپايي بخشي از برنامه دولت امريكا براي اعلام اين موضوع است كه «ما بازگشتيم، آماده هستيم به متحدان‌مان احترام بگذاريم و با آنها يك همكاري مفيد و سودمند داشته باشيم.» او به‌رغم ابراز خوش‌بيني نسبت به نتايج احتمالي اين سفر معتقد است كه عدم معرفي سفراي ايالات متحده در اتحاديه اروپا و ناتو پس از گذشت چند ماه از استقرار دولت يك نقطه ضعف جدي براي دولت بايدن به حساب مي‌آيد و جاي خالي امريكا در اين نهادهاي تاثيرگذار مي‌تواند به ضرر واشنگتن تمام شود. به گفته دادلر، ايالات متحده اكنون به سفرايي در اتحاديه اروپا و ناتو احتياج دارد كه نفوذ و مقبوليت بالايي در واشنگتن داشته باشند و هرگاه اراده كنند، بتوانند با وزراي خارجه، دفاع و شخص رييس‌جمهور تماس بگيرند و موضوعات حياتي را مستقيما با آنها مطرح كنند.