وزير خارجه سوريه در سفر به ايران با حسين اميرعبداللهيان و سيد ابراهيم رييسي ديدار كرد
اراده تهران و دمشق براي تقويت همكاري‌هاي اقتصادي
محمدحسين لطف‌الهي
كمتر از دو ماه پس از سفر حسين اميرعبداللهيان به سوريه، فيصل مقداد وزير امور خارجه سوريه راهي تهران شد تا درباره مجموعه‌اي مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي به ويژه راه‌هاي تقويت همكاري‌هاي اقتصادي ميان تهران و دمشق با رييس‌جمهوري و وزير امور خارجه ايران گفت‌وگو كند.
فيصل مقداد، وزير خارجه سوريه شامگاه روز يكشنبه در حالي وارد ايران شد كه با تغيير شرايط منطقه وضعيت ديپلماتيك سوريه رو به بهبود پيش مي‌رود و اين كشور در حال احياي روابط خود با كشورهاي عربي منطقه است. با اين وجود، دمشق كه به نقش قابل توجه ايران در پايان دادن به بحران سياسي- امنيتي سوريه آگاه است، نمي‌خواهد روابط حسنه خود با تهران را از دست بدهد و از همين‌رو، فعالانه موضوع تقويت روابط با تهران را پيگيري مي‌كند. تنها از زمان آغاز به كار دولت سيزدهم در ايران، حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه دو بار به سوريه سفر كرده و براساس گفته‌هاي وزير امور خارجه سوريه، بشار اسد رييس‌جمهور اين كشور از همتاي ايراني خود دعوت كرده تا سفري به دمشق داشته باشد.
همانند سفرهاي پيشين وزير امور خارجه ايران به سوريه، در سفر فيصل مقداد به ايران نيز همكاري‌هاي اقتصادي محور اصلي گفت‌وگوهاي دوطرف بود. حسين اميرعبداللهيان روز گذشته در نشست خبري مشترك با وزير خارجه سوريه رابطه تهران و دمشق را «ممتاز و راهبردي» توصيف كرد و گفت: «گفت‌وگوهاي خوب مفيد و رو به جلويي را در مناسبات دوجانبه در شرايط جديد سوريه كه رويكردها نگاه به همكاري‌هاي تجاري و اقتصادي و تمركز بر همكاري‌هاي پرشتاب دو كشور است، داشتيم.» او همچنين افزود: «برنامه جامعي براي صدور خدمات فني و مهندسي و مشاركت هم در عرصه بازسازي سوريه و هم در عرصه‌هاي مختلف همكاري‌هاي بخش خصوصي در حوزه تجارت به عمل آورديم.»
به گزارش «اعتماد»، در هفته‌هاي اخير نشانه‌هايي جدي از تمايل تهران به تقويت بُعد اقتصادي رابطه با سوريه ديده شده است. روز دوشنبه 8 آذر سيد رضا فاطمي‌امين وزير صنعت، معدن و تجارت ايران راهي سوريه شد تا با مقام‌هاي ارشد اين كشور ديدار و درخصوص همكاري‌هاي اقتصادي دوجانبه با آنها گفت‌وگو كند. به گفته رييس كل سازمان توسعه تجارت ايران در اين سفر چهار سند همكاري شامل صورت‌جلسه كميته تجاري بين ايران و سوريه، صورت‌جلسه كميته صنعتي دو كشور و دو سند همكاري‌هاي استاندارد نيز به امضاي طرفين رسيد. همچنين روز سه‌شنبه 9 آذر دومين نمايشگاه تخصصي ايران در سوريه در مركز بين‌المللي نمايشگاه‌هاي دمشق با مشاركت 164 شركت ايراني برگزار شد. فيصل مقداد روز گذشته در اين خصوص اظهار كرد: «روابط اقتصادي با ايران محور گفت‌وگوها بود و در خلال ديدار با آقاي رييسي و وزير خارجه ايران درباره آن صحبت كرديم و اميدواريم روابط اقتصادي بين ايران و سوريه ادامه يابد و تعميق شود نه فقط در چارچوب دوجانبه بلكه در چارچوب جمعي كه كشورهاي مختلف منطقه را در بربگيرد. تحقق يك همكاري اقتصادي حقيقي بين كشورهاي منطقه امر مهمي است.» يكي از جدي‌ترين چالش‌هاي ايران و سوريه براي بهبود وضعيت اقتصادي، مساله تحريم‌هاست. هم تهران و هم دمشق از سوي ايالات متحده تحريم شده‌اند و اين تحريم‌ها باعث شده امكان تجارت آزادانه با ديگر كشورها از ايران و سوريه سلب شود. براي سوريه در شرايطي كه اين كشور نياز به جذب سرمايه‌گذاري براي بازسازي مناطق جنگ‌زده دارد، اين تحريم‌ها شرايط را بيش از پيش سخت كرده است.
وزير خارجه سوريه در نشست خبري مشترك با حسين اميرعبداللهيان در اين خصوص گفت: «تحريم‌هاي غيرانساني كه امريكا و غرب بر سوريه تحميل كردند نه تنها منجر به وخامت اوضاع اقتصادي در سوريه و ايران شده است، بلكه باعث شده مشكلات اقتصادي در عراق و لبنان نيز تشديد شود. از همه كشورها از جمله كشورهاي در حال توسعه دعوت مي‌كنم سكوت‌شان درباره اين تحريم‌ها را بشكنند و موضع‌گيري كنند.» ايران از زمان پايان جنگ در سوريه تلاش داشته تا بخشي از بازار اين كشور و همچنين سهم قابل‌توجهي از پروژه‌هاي مربوط به بازسازي را دراختيار بگيرد، اما مشكلات ناشي از تحريم‌ها به ويژه كمبود منابع مالي براي سرمايه‌گذاري باعث شده تا در اين مسير چالش‌هايي وجود داشته باشد. وزير خارجه سوريه در پاسخ به سوالي درباره حضور اقتصادي ايران در سوريه و مشاركت ايران در بازسازي اين كشور بيان كرد: شايد اين تصور شود كه سوريه از مشكلات گذشته و مشكلات اقتصادي را پشت سر گذاشته است و مشكلي براي تامين نيازهاي مردم نيست، اما اين‌گونه نيست. وي بيان كرد: سوريه توجه ويژه‌اي به تقويت روابط تجاري با جمهوري اسلامي ايران دارد. سوريه تمام حوزه‌هاي اقتصادي خود را براي سرمايه‌گذاري‌هاي ايران و حضور در پروژه‌هاي بازسازي در سوريه باز كرده است. مشكل وجود شركت‌هايي است كه مي‌خواهند در سرمايه‌گذاري مشاركت داشته باشند ولي هنوز اقدامات جدي انجام نداده‌اند.
همزمان با سفر وزير خارجه سوريه به ايران، طحنون بن زايد مشاور امنيت ملي امارات نيز به تهران آمده بود تا با رييس‌جمهور و دبير شوراي امنيت ملي ايران ديدار كند. امارات از جمله كشورهاي عربي بود كه در ماه‌هاي اخير گام‌هايي جدي براي احياي روابط با سوريه برداشت و تلاش كرد تا ضمن بازسازي روابط سياسي خود با دمشق، همكاري‌هاي اقتصادي با سوريه را نيز آغاز كند. فيصل مقداد روز گذشته با اشاره به اين موضوع اقدام اخير وزير خارجه امارات و سفر او به سوريه را اقدامي «شجاعانه» خواند و گفت: «به تازگي ديدارهايي بين وزير خارجه سوريه و برخي وزراي خارجه كشورهاي عربي انجام شد و اين اتفاقات مثبت است. مهم اين است كه ما به فكر تضمين منافع كشورهاي عربي باشيم و به دور از فشارهايي كه امريكا اعمال مي‌كند با تحريم‌ها و باج‌خواهي از كشورهاي عربي و تهديد به قطع روابط، صرف‌نظر از اينها، بايد به فكر تامين منافع كشورهاي‌مان باشيم.»
ايران همواره اعلام كرده از احياي روابط سوريه و كشورهاي عربي منطقه حمايت مي‌كند. حسين اميرعبداللهيان روز گذشته نيز تاكيد كرد كه در گفت‌وگوها ميان او و فيصل مقداد، اعلام كرده «تهران از بازنگري سياست خارجي برخي كشورهاي عربي و اروپايي و رفت و آمدهايي كه در ماه‌هاي اخير به دمشق انجام شده و بازگشايي سفارتخانه‌هاي برخي كشورهاي عربي و غربي در سوريه كه در دستوركار قرار گرفته است، استقبال مي‌كند.»
موضع مشترك ايران و سوريه درخصوص چالش‌هاي منطقه‌اي
در ديدار روز گذشته وزراي امور خارجه ايران و سوريه، دو طرف درباره برخي مسائل منطقه‌اي نيز به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. يكي از اين موضوعات كه دو طرف هم روي اهميت آن تاكيد داشتند، آينده افغانستان بود. اميرعبداللهيان در نشست خبري با بيان اينكه درباره افغانستان گفت‌وگوي مفصلي داشتيم، اظهار داشت: «اتفاق نظر داريم كه تشكيل دولت فراگير با مشاركت همه اقوام در افغانستان، مبارزه با تروريسم و توجه به راي و نظر مردم افغانستان از موضوعات اساسي است كه بايد مورد توجه هيات سرپرستي حاكمه موقت در افغانستان صورت بگيرد. براي وزير خارجه سوريه توضيح دادم در روزهاي گذشته هياتي به سرپرستي نماينده ويژه ايران به كابل سفر كرد كه در اين سفر تلاش كرديم در ديدار با هيات حاكمه موقت و ساير رهبران افغان از اقوام مختلف تشكيل دولت فراگير ملي را تشويق كنيم.» فيصل مقداد نيز با حمايت از موضع ايران در قبال تحولات افغانستان تاكيد كرد با اهدافي كه جمهوري اسلامي ايران درباره افغانستان اعلام كرده، همراه هستيم؛ اهدافي مثل تشكيل دولت فراگير ملي كه همه گروه‌هاي افغانستاني را در بربگيرد و اهميت ادامه مبارزه با تروريسم و برقراري روابط دوستانه و عادي با كشورهاي همسايه افغانستان.
در اين نشست هم ايران و هم سوريه بر ضرورت خروج نيروهاي امريكايي از منطقه تاكيد كردند و رژيم اسراييل را «عامل و ريشه ناامني در منطقه غرب آسيا» خواندند. حسين اميرعبداللهيان در اين باره گفت كه «ترديدي نداريم كه سوريه در خط اول محور مقاومت در دفاع از امنيت ملي و سرزميني خودش، در اين موضوع [حملات پراكنده اسراييل به سوريه] كوتاه نخواهد آمد.» وزير خارجه بيان كرد: «سازش كشورهاي معدود عربي با رژيم صهيونيستي را به نفع صلح، ثبات و امنيت در منطقه نمي‌دانيم.» وزير خارجه سوريه نيز با تاكيد بر اينكه حملات مستمر اسراييل عليه سوريه نمي‌تواند بي‌پاسخ بماند، افزود: «ما هر لحظه و هر روز در حال پاسخ دادن به اين تهاجم‌ها هستيم و تروريست‌ها و حاميان آنها كه سوريه را مورد تهاجم قرار دادند، دشمنان سوريه بودند. آنها تروريست‌ها را تسليح و حمايت كردند و اسراييل امروز در حال ادامه دادن آن راه است.»
فيصل مقداد، همچنين از موضع امريكا درخصوص برجام انتقاد كرد و علاوه بر صلح‌آميز خواندن برنامه هسته‌اي ايران خواستار بازگشت واشنگتن به توافق شد.
دعوت بشار اسد از رييس‌جمهوري ايران براي سفر به سوريه
وزير امور خارجه سوريه روز گذشته اظهار كرد كه حامل پيام بشار اسد رييس‌جمهور اين كشور خطاب به ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور ايران بوده است. او گفت: «امروز به ديدار با آقاي رييسي مفتخر شدم و در اين ديدار پيام مكتوب آقاي اسد را به ايشان تسليم كردم. اين پيام بازتاب‌دهنده نگاه ما به اهميت روابط بين سوريه و ايران است. همچنين امروز دعوت رسمي آقاي اسد از آقاي رييسي براي سفر به سوريه را تسليم كردم. در اين ديدار گفت‌وگوهايي انجام شد كه بازتاب‌دهنده روابط ممتاز و راهبردي بين سوريه و ايران بود.» به گزارش پايگاه خبري رياست‌جمهوري ايران، ابراهيم رييسي در اين نشست اظهار كرد: بايد برنامه‌ريزي بلندمدت و همه‌جانبه‌اي براي توسعه و تعميق روابط و مناسبات تهران و دمشق انجام شود و برمبناي آن، در مسير تامين منافع ملت‌هاي خود خصوصا در بخش اقتصادي گام برداريم. رييس‌جمهور ايران همچنين از استمرار حضور غيرقانوني نيروهاي بيگانه در منطقه و خاك سوريه انتقاد كرد و آن را يكي از عوامل ناامني در منطقه خواند.