«قطب‌‌نمای راهبردی» اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا «قطب‌‌نمای راهبردی» را که معادل اروپایی «سند سفید دفاعی» است و ایجاد یک نیروی استقرار سریع 5000 نفری را فراهم می‌کند، تصویب کرد که یک بازسازی اساسی در واحدهای ضربتی اتحادیه اروپا است؛ هدفی که از سال 2007 «فقط روی کاغذ» وجود داشت. نیروهای واکنش مشترک قرار است تا سال 2025 عملیاتی شوند. بی‌شک تهاجم روسیه به اوکراین سیاست امنیتی «قطب‌نمای استراتژیک» در اتحادیه اروپا را شتاب داده است؛ راهبردی که اجازه می‌دهد یک نیروی واکنش سریع تشکیل دهد و اروپا را  به‌ سمت یک سیاست دفاعی قوی‌تر هدایت ‌کند. ژوزف بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر این باور است: «نمی‌خواهم از کلمه تاریخی بیش از حد استفاده کنم، اما قطعا این امر یک نقطه عطف برای اتحادیه اروپا به‌عنوان تامین‌کننده امنیت است. برنامه‌های دفاعی اتحادیه اروپا با هدف تبدیل این اتحادیه به یک شریک قوی‌تر با ناتو و شرکای خود در سراسر جهان است. این امر به خودی خود یک ابزار معجزه‌آسا نیست. هیچ سندی واقعیت را تغییر نمی‌دهد، اما اقدامات نیاز به راهنما دارند و این قطب‌‌نمای استراتژیک و راهنمای عمل است.» در این سند دو رویداد مهم چند ماه اخیر، یعنی خروج عجولانه امریکایی‌ها از افغانستان و جنگ در اوکراین که به‌عنوان «آشفتگی اتحادیه اروپا» توصیف شده، در نظر گرفته شده است. این سند 47 صفحه‌ای شامل موارد زیر می‌شود:
1-فهرستی از چالش‌‌های پیش روی اتحادیه و پاسخ‌‌هایی که تا سال 2030 ارائه می‌شود.
2- خطرات مربوط به حملات سایبری از طریق تروریسم یا تغییرات اقلیمی.
3- تنش‌‌ها در آفریقا یا در همسایگی نزدیک.
 در مقدمه این سند آمده است: «بازگشت جنگ در اروپا، با تجاوزات بی‌‌دلیل روسیه به اوکراین و همچنین تغییرات عمده ژئوپلیتیکی، توانایی ما را برای ارتقای دیدگاه ‌ما و دفاع از منافع ما مورد آزمایش قرار می‌دهد.» به‌ گفته شارل میشل، ريیس شورای اروپا، رهبران اتحادیه اروپا یک استراتژی نظامی به‌طور قابل توجهی بازنگری شده و جدی‌تر را در نشست سران تایید کردند. قطب‌نمای استراتژیک نشان‌دهنده تغییر قابل‌توجهی در جاه‌طلبی‌های نظامی جمعی اتحادیه اروپا است که در طول تاریخ بسیار جزيی بوده و تلاش‌ها در عوض به سمت ارتش‌های فردی و قابلیت‌های ناتو هدایت می‌شود. با این حال، جاه‌طلبی‌های نهایی طرح جدید محدود است و ایجاد نیروی استقرار سریع اتحادیه اروپا با حداکثر 5 هزار سرباز را پیش‌بینی می‌کند، اما نه ایجاد یک ارتش کامل اتحادیه اروپا.» کشورهای عضو متعهد می‌شوند که «در صورت بروز بحران، در صورت امکان با شرکای خود و در صورت لزوم به تنهایی، بتوانند به‌سرعت و با قدرت عمل کنند. برای انجام این کار، استقرار یک نیروی واکنش سریع با قابلیت بسیج حداکثر 5000 نفر تا سال 2025 ایجاد خواهد شد تا در برابر «انواع مختلف بحران» واکنش نشان دهد. این بسیج نیرو براساس «گروه‌های نبرد» ایجاد شده در سال 2007 و از «مولفه‌های زمینی، هوایی و دریایی» تشکیل خواهد شد. همچنین به ظرفیت‌های حمل ‌و نقلی مجهز می‌شود که به آن اجازه می‌دهد در صورت بروز درگیری، عملیات و اقداماتی را برای نجات و تخلیه اتباع اروپایی از محل بحران، انجام دهد. ماموریت‌های غیرنظامی و نظامی اتحادیه اروپا از «دستورات قوی‌تر و انعطاف‌‌پذیرتر، حمایت از تصمیم‌‌گیری سریع» بهره خواهند برد. بر هزینه‌های نظامی نیز تاکید شده است، حتی با اینکه هیچ آماری هم درباره هزینه‌های این اقدام ارائه نمی‌شود، این احتمال وجود دارد که اتحادیه اروپا خود را با هدف ناتو در تخصیص 2درصد از تولید ناخالص داخلی به این موضوع در سال، هماهنگ کند. به اعتقاد ژوزف بورل: «اگر می‌خواهیم بتوانیم به بحران‌ها پاسخ دهیم، باید بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم. اتحادیه تنها 1.5درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در سال به دفاع اختصاص می‌دهد، یعنی 200 میلیارد یورو. این بودجه  3 تا 4 برابر بیشتر از روسیه است، به اندازه چین است.»   هدف اروپا «سرمایه‌گذاری بیشتر و بهتر در قابلیت‌ها و فناوری‌های نوآورانه، پر کردن شکاف‌های استراتژیک و کاهش وابستگی‌های فنی و صنعتی» است. بنابراین تمرکز روی تجهیزاتی همچون هواپیماهای بدون سرنشین و تانک‌های جنگی است که فاقد آن هستند. آلمان که هزینه‌های نظامی آن همیشه پایین بود، قبلا اعلام کرده است که در سال جاری یک بسته 100 میلیارد یورویی منتشر خواهد کرد و بیش از 2درصد از تولید ناخالص داخلی خود را، در سال‌های آینده به دفاع خود اختصاص خواهد داد. استراتژی اتحادیه اروپا بخشی از مشارکت «تقویت شده» با ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و اتحادیه آفریقا است. در موارد متعدد، ماده 42-7 معاهدات اتحادیه اروپا، مربوط به کمک متقابل به کشورهای عضو، ذکر شده است.  فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه که کشورش مسوول به‌روزرسانی جاه‌طلبی‌های نظامی اتحادیه اروپا و اولویت‌‌بندی قطب‌نمای استراتژیک در دوران ریاست بر اتحادیه اروپا را برعهده دارد، مدعی است: «اروپایی‌ها می‌توانند با هم تعیین کنند که منافع آنها کجاست. آنها اکنون فهمیده‌اند که باید بتوانند در هر کجا که منافع آنها وجود دارد، حضور پیدا کنند و همچنین بسیار فراتر از محدوده اتحادیه اروپا خود را نشان دهند و طرح‌ریزی کنند. اروپا فرصتی منحصر به فردی دراختیار دارد تا خود را به‌عنوان یک قدرت استراتژیک مطرح کند. این هدف  با عنوان «قطب‌نمای استراتژیک» خواهد بود که در دوران ریاست فرانسه در اتحادیه اروپا در سال 2022 تصویب می‌شود. ما یک انتخاب داریم: یا اروپا مقابله می‌کند یا محو می‌شود. ما قبلا برنامه‌هایی برای کمک به راه‌اندازی مجدد این گفت‌وگو با تصویب یک مفهوم استراتژیک جدید که باید در سال 2022 انجام شود، داشتیم. بنابراین بدیهی است که قصد خروج از ناتو را نداریم، ما شرکای قابل اعتمادی در ناتو هستیم.»