در نشست خبري وزراي خارجه ايران و عراق اعلام شد
توافق آزادسازي دارايي‌هاي ايران
در يك بانك خارجي
شهاب شهسواري
فواد حسين وزير خارجه عراق، روز چهارشنبه براي سومين بار از زمان آغاز به كار دولت سيزدهم به تهران سفر كرد. در نشست خبري با حضور وزراي خارجه دو كشور كه عصر روز گذشته بعد از گفت‌وگوهاي دوجانبه برگزار شد، حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران، بدون اشاره به نام كشورها از توافق اوليه براي آزادي‌سازي بخشي از دارايي‌هاي ايران نزد يك بانك خارجي بعد از سفر يك هيات خارجي به تهران در روز سه‌شنبه خبر داد. پيش از اين گفته شده‌بود كه با سفر وزراي خارجه قطر يا عمان به تهران، قرار است در مورد آزادسازي بخشي از ۷ ميليارد دلار دارايي ايران نزد كره جنوبي گفت‌وگو شود. به گفته وزراي خارجه دو كشور در نشست خبري ديروز در گفت‌وگوهاي روز گذشته در مورد مسائل منطقه از جمله افغانستان، سوريه و يمن گفت‌وگو شد؛ مساله گفت‌وگوهاي تهران و رياض به ميزباني عراق بخش ديگري از گفت‌وگوها بود كه وزير خارجه عراق اظهار اميدواري كرد در ادامه مسير اين گفت‌وگوها دو كشور به گفت‌وگوهاي علني و ديپلماتيك برسند. مساله نگراني‌هاي امنيتي ايران در خاك عراق و تسهيل رفت‌و‌آمد زوار ايراني به عراق و توسعه تجارت ميان دو كشور نيز دستور كار ديگر گفت‌وگو بود.
ديدار روز گذشته چندمين ديدار فواد حسين با وزير خارجه كشورمان بود. نخستين سفر فواد حسين در دولت سيزدهم، زماني انجام شد كه هنوز سيد ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور وزراي دولت خود را معرفي نكرده‌بود و محمد جواد ظريف همچنان در مقام وزارت خارجه خدمت مي‌كرد. هدف از نخستين سفر وزير خارجه عراق به تهران، دعوت از رييس‌جمهور اسلامي ايران براي شركت در اجلاس كشورهاي همسايه عراق بود كه شهريور ماه سال گذشته در بغداد برگزار شد. در آن زمان تصور مي‌شد كه شش ماه پس از آغاز گفت‌وگوهاي امنيتي ايران و عربستان در بغداد، با دعوت از رييس‌جمهور اسلامي ايران و پادشاه سعودي، عراقي‌ها بتوانند براي تسريع در آشتي ميان تهران و رياض وساطت كنند. هر چند كه نهايتا هم ايران و هم عربستان ترجيح دادند در سطح وزراي خارجه در اين نشست شركت كنند و حسين اميرعبداللهيان وزير خارجه ايران در نخستين سفر خارجي‌اش در چند روز پس از راي اعتماد از مجلس شوراي اسلامي براي شركت در نشست همسايگان عراق به بغداد رفت.
دومين سفر فواد حسين به تهران در دولت سيزدهم، ابتداي زمستان سال گذشته انجام شد. بر اساس گزارش‌ها موضوع‌هاي متنوعي در اين سفر در دستور كار گفت‌وگوهاي دو طرف قرار داشت. در اين ديدار از جمله در مورد راه‌آهن شلمچه- بصره، لغو رواديد، گفت‌وگوهاي مستقيم ايران و عربستان در عراق، صادرات گاز و برق به عراق و بازگشايي گذرگاه مرزي عراق و سوريه در بوكمال گفت‌وگو شد. همچنين به گفته حسين اميرعبداللهيان، انجام اين سفر در آستانه دومين سالگرد ترور شهيد سردار قاسم سليماني و شهيد ابومهدي مهندس با پيگيري پرونده ترور اين دو شهيد همراه شد. آخرين ديدار وزراي خارجه ايران و عراق پيش از ديدار ديروز، سال گذشته ۳۰ بهمن ماه در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ در آلمان برگزار شده‌بود. تازه‌ترين سفر فواد حسين به تهران زماني انجام مي‌شود كه مذاكرات ايران و عربستان سعودي در عراق، فعلا متوقف شده است. ايران چندي پيش و همزمان با افزايش حملات عربستان به يمن و اعدام چندين شهروند يمني و شيعه عربستاني در عربستان سعودي، از شركت در دور پنجم مذاكرات با عربستان انصراف داد. با اين حال اعلام آتش‌بس موقت دوماه در آستانه ماه رمضان در يمن، تحولي است كه مي‌تواند باعث تسهيل از سرگيري مجدد مذاكرات با ميانجي‌گري عراق شود. موضوع حضور نيروهاي امنيتي رژيم اسراييل در اقليم كردستان عراق و موشك‌باران يكي از تاسيسات موساد در اين منطقه، موضوع ديگري است كه مورد نگراني دو طرف است. درست همزمان با سفر فواد حسين به تهران، يك هيات از ايران براي مذاكره با مسعود بارزاني، رييس اقليم كردستان عراق به اربيل سفر كرده‌بود كه تصور مي‌شود موضوع گفت‌وگوهاي اين هيات هم حضور نيروهاي اسراييلي در اقليم باشد.
توافق اوليه براي آزادسازي دارايي‌هاي ايران
حسين اميرعبداللهيان در نشست خبري مشترك با وزير خارجه عراق ضمن تشريح گفت‌وگوهاي انجام شده به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. رييس دستگاه ديپلماسي در پاسخ به سوالي درباره آزادسازي بخشي از دارايي‌هاي ايران نيز اظهار داشت: «توافقي در خصوص آزادسازي مطالبات مالي ما نزد يكي از بانك‌هاي خارجي به وجود آمده و روز گذشته هياتي از يكي از كشورها براي پيگيري مراحل اجرايي آن در تهران بود و مذاكراتي را با مقامات بانك مركزي و مقامات اقتصادي وزارت خارجه ما به عمل آوردند و درباره زمان و چگونگي آزادسازي اين مبالغ توافق اوليه‌اي را به عمل آورديم.» به گزارش فارس، رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در ابتداي اين نشست خبري ضمن خيرمقدم به همتاي عراقي گفت: «امروز در خصوص موضوعات متنوعي با هم گفت‌وگو كرديم. درباره موضوعات دوجانبه و از جمله موضوعاتي كه در مباحث دوجانبه گفت‌وگوهاي امروز مورد توجه دو هيات ايراني و عراقي قرار گرفت تاكيد بر اهميت لغو رواديد زميني بين دو كشور بود. اميدواريم در آينده نزديك با توجه به فاصله گرفتن دو كشور از بحران و شرايط حاد ويروس كرونا قادر باشيم كه رفت و آمدهاي اتباع دو كشور را از طريق مرزهاي زميني گسترش دهيم. طبعا صنعت توريسم بين دو كشور مي‌تواند نقش مهمي در توسعه هر چه بيشتر مناسبات ايفا كند.» اميرعبداللهيان اضافه كرد: «آرزو كرديم طرف عراقي اين موضوع را پيگيري كند كه اتباع دو كشور با خودروهاي شخصي و خانواده‌هاي خود به استان‌هاي دو كشور سفر سياحتي و زيارتي داشته باشند.»
وزير خارجه بيان كرد: «مي‌توانيم در ماه‌هاي آينده روابط را در عرصه‌هاي مختلف گسترش دهيم. در هفت‌ماهه گذشته دولت سيزدهم حجم تبادلات تجاري و همكاري‌هاي دو كشور چهار و نيم برابر مدت مشابه قبلي افزايش يافته است. بر نقش مهم منطقه‌اي عراق تاكيد و از نقش دولت عراق براي ايجاد تفاهم منطقه‌اي قدرداني كرديم و بر اهميت گفت‌وگوهاي منطقه‌اي با حضور اهل منطقه تاكيد كرديم و از تلاش‌هاي دولت عراق براي از سرگيري گفت‌وگوهاي ايراني سعودي استقبال كرديم. اميدواريم منطقه ما شاهد ثبات، امنيت، پيشرفت و رفاه هر چه بيشتر باشد.» وي افزود: «تحولات در يمن و استقبال از برقراري آتش بس در يمن و تاكيد بر لغو محاصره انساني و گفت‌وگوهاي يمني - يمني اتفاق نظر داشتيم. در سوريه بخش‌هايي از خاك اين كشور در اشغال پايگاه‌هاي نظامي مخالفت خود را اعلام مي‌كنيم و مردم سوريه بايد در سايه استقلال و حاكميت و تماميت ارضي نسبت به آينده خود تصميم بگيرند.»
وزير خارجه كشورمان گفت: «آخرين تحولات در افغانستان مورد گفت‌وگو قرار گرفت و از تشكيل دولت فراگير با مشاركت همه اقوام در افغانستان حمايت مي‌كنيم. اتفاق ناگواري در مقابل سفارت ايران در كابل و سركنسولگري در هرات رخ داد. دولت مركزي افغانستان با اعزام والي هرات مراتب ناخرسندي و محكوميت اين اقدام را به صراحت اعلام كردند و امروز هم جمع بزرگي از مردم و گروه‌هاي سياسي افغانستان با حضور در مقابل نمايندگي‌هاي ايران با تقديم گل تلاش كردند نشان دهند دشمنان مشترك دو كشور قادر نخواهند بود با توطئه‌افكني باعث بروز مشكلات و ناامني در مرزهاي مشترك و روابط دو كشور شوند. همچنان شناسايي هيات حاكمه سرپرستي افغانستان را منوط به تشكيل دولت فراگير در اين كشور مي‌دانيم.»
امنيت عراق مرتبط با امنيت ايران است
فواد‌حسين وزير امور خارجه عراق عصر ديروز در نشست خبري مشترك با وزير خارجه كشورمان ضمن ابراز خرسندي از حضور در ايران گفت: «با ايراني‌ها يك موضوع ثابت داريم و آن بحث زيارت عتبات مقدسه توسط ايراني‌ها و چگونگي تسهيل اين سفرهاست.» فواد حسين افزود: «سفر زيارتي بخشي از گفت‌وگوها بود كه بتوانيم آن را تسهيل كنيم.» اين ديپلمات عاليرتبه عراقي بيان كرد: «امنيت عراق مرتبط با امنيت ايران است. ايران و عراق دو كشور همسايه هستند و روابط اقتصادي، فرهنگي، جغرافيايي و تاريخي با قدرت بين دو كشور وجود داشته و دارد. زماني كه مشكل امنيتي باشد بايد راه گفت‌وگو را در پيش بگيريم. درها براي گفت‌وگو باز است چه در بغداد و اميدواريم اين درها در تهران باز باشد كه گفت‌وگوهاي فشرده‌اي را در مسائل امنيتي باز كنيم.» وي گفت: «برادران ايراني برخي شكايت‌ها را درباره برخي مسائل امنيتي دارند و بايد با صراحت در اين باره صحبت كنيم و بايد اين مسائل را از راه‌هاي ديپلماتيك و گفت‌وگو حل كنيم. اين مسائل را حل خواهيم كرد. همچنين درباره گفت‌وگوهاي ايران و عربستان بحث كرديم.» فواد حسين ادامه داد: «وزير خارجه ايران درباره افغانستان صحبت و ديدگاه ايران را در اين زمينه بيان كرد. درباره افغانستان با ايران هم نظر هستيم كه بايد حكومتي فراگير در اين كشور تشكيل شود و اين دولت دربرگيرنده همه اقوام و طرف‌هاي افغانستاني باشد. افغانستان نيازمند ثبات است. عراق از آتش‌بس در يمن استقبال كرده و ازهمه طرف‌هايي كه در تحقق آتش بس نقش داشتند قدرداني مي‌كند. اميدواريم گفت‌وگوها ادامه يابد تا راهكار مسالمت‌آميز براي وضعيت يمن ايجاد شود و ملت يمن و منطقه رنج‌شان پايان يابد.» وي گفت: «در سوريه نيازمند ثبات هستيم. ثبات سوريه بر عراق مستقيما تاثيرگذار است و عدم ثبات در سوريه تاثير منفي بر عراق خواهد داشت. بايد به سوريه كمك كرد تا امنيت و استقرار و ثبات را در كشورش برقرار كند و از همه تلا‌ش‌ها در اين راستا حمايت مي‌كنيم.» وزير خارجه عراق درباره گفت‌وگوهاي ايران و عربستان نيز بيان كرد: «اين گفت‌وگوها ادامه داشته و براي مدتي متوقف شد و اميدواريم دور بعدي اين گفت‌وگوها بين ايران و عربستان برگزار شود. مشخص است كه گفت‌وگو تا الان در چارچوب مشاركت دستگاه امنيتي دو‌طرف بوده است و از سمت ايران نمايندگاني از وزارت خارجه بوده‌اند ولي چارچوب گفت‌وگوها بين دستگاه‌هاي امنيتي بوده است. برخي مسائل بوده كه بايد بحث شود. اميدوارم به زودي نشست بعدي برگزار شود. گمانه‌زني‌هاي درباره زمان آن مطرح شده است و به صراحت نمي‌توانم درباره زمان نشست صحبت كنم ولي طرفين مايل به انجام آن هستند.» وي گفت: «اميدوارم بتوانيم به مراحل بعدي اين گفت‌وگوها برسيم و از گفت‌وگوهاي بسته و محرمانه به گفت‌وگوهاي علني برسيم. وضعيت بعد از برقرار آتش‌بس در يمن سمت و سوي ديگري پيدا كرده است. آتش بس در يمن حاصل تلاش طرف‌هاي منطقه‌اي، يمني و بين‌المللي بود و اين آتش‌بس مي‌تواند يكي از دلايلي باشد كه زمينه از سرگيري گفت‌وگوها را فراهم كند كه برسيم به گفت‌وگوهاي ديپلماتيك و غيرمحرمانه. بخشي از گفت‌وگوها درباره مسائل منطقه‌اي بوده و عراق نقش پررنگي در اين زمينه داشته است.»