آتش‌بسي كه هيچ‌كس قبولش ندارد
چرا اوكراين و ايالات متحده با نگاهي بدبينانه
پيشنهاد آتش‌بس روسيه را رد كردند؟
محمدحسين لطف‌الهي
ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه به نيروهاي مسلح اين كشور دستور داد كه براي 36 ساعت در تمامي جبهه‌هاي درگيري با نيروهاي اوكرايني آتش‌بس برقرار كنند تا امكان برگزاري مراسم كريسمس مسيحيان ارتدوكس بدون نگراني و خونريزي برگزار شود. ميخايلو پودولياك، مشاور رييس‌جمهور اوكراين پس از اعلام اين مساله از سوي كرملين پيشنهاد روسيه را «دورويي» توصيف كرد و در توييتر نوشت نيروهاي روسي بايد مناطق اشغال‌شده را ترك كنند و تنها آن زمان است كه امكان برقراري يك آتش‌بس موقت وجود دارد. براساس اعلام كاخ رياست‌جمهوري روسيه، دستور ولاديمير پوتين در پي درخواست پاتريارك كريل رييس كليساي ارتدوكس روسيه - كه از تجاوز نظامي مسكو به اوكراين حمايت مي‌كند - صادر شد. كي‌يف پيش از مسكو پيشنهاد پاتريارك كريل را رد كرده و گفته بود اين پيشنهاد در نگاه بدبينانه يك «تله» و خوشبينانه يك «اقدام تبليغاتي» است. در دستور صادر شده از سوي ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه آمده است: «با توجه به درخواست عاليجناب كريل به وزير دفاع فدراسيون روسيه دستور مي‌دهم كه از ساعت 12 ظهر روز جمعه 6 ژانويه 2023 تا ساعت 24 روز 7 ژانويه 2023، در سراسر جبهه‌هاي جنگ آتش‌بس برقرار شود.»
در اين دستور نوشته شده «با توجه به اين واقعيت كه تعداد زيادي از شهروندان باورمند به مسيحيت ارتدوكس در مناطق جنگي زندگي مي‌كنند، ما از طرف اوكرايني مي‌خواهيم آتش‌بس اعلام كرده و به شهروندان‌شان اين فرصت را بدهند كه در مراسم شب كريسمس و روز ميلاد مسيح شركت كنند.»
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه روز پنجشنبه در تماس‌هايي جداگانه با پوتين و ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين گفت‌وگو كرده بود. براساس اعلام دفتر رياست‌جمهوري تركيه، اردوغان به زلنسكي گفته بود كه آنكارا آماده تسهيل و ايفاي نقش ميانجي براي بازگرداندن صلح ميان روسيه و اوكراين است. در بيانيه دولت تركيه اعلام شده اردوغان در گفت‌وگو با پوتين نيز خواستار صلح و آغاز گفت‌وگوها ميان مسكو و كي‌يف شده و از رييس‌جمهور روسيه خواسته تا با اعلام آتش‌بس يك‌طرفه به تلاش‌ها براي يافتن يك راه‌حل منصفانه كمك كند. ولوديمير زلنسكي پس از گفت‌وگو با اردوغان در بيانيه‌اي از پيشنهاد تركيه و نقش‌آفريني آنكارا براي به نتيجه رساندن «فرمول صلح» اوكراين ابراز خرسندي كرده بود.
واكنش كي‌يف و واشنگتن
ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين روز پنجشنبه در واكنش به پوتين اعلام كرده بود كه اين پيشنهاد، راهكار روسيه براي جلوگيري از پيشروي نيروهاي اوكرايني است. زلنسكي تاكيد داشت روسيه مي‌خواهد سربازانش فرصت استراحت براي دفاع بهتر را پيدا كنند، فرصت بيشتري براي انتقال سربازانش به منطقه دونباس داشته باشد و از اين طريق نگذارد پيشروي سربازان اوكرايني به سوي شرق دونباس ادامه يابد. جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده نيز در واكنش به اين پيشنهاد روسيه به اوكراين گفته بود «پوتين به دنبال كمي اكسيژن و فضاي تنفس است» و با اشاره به عدم طرح اين پيشنهاد براي روزهاي 25 دسامبر و روز سال نو آن را نشانه‌اي از وجود تناقض در نگاه روسيه توصيف كرده بود.
يك تناقض مهم
به گزارش «اعتماد»، پيشنهاد روسيه در شرايطي مطرح شده كه پيش‌تر مسكو در سال 2022 پيشنهاد برقراري آتش‌بس در روز عيد پاك كه مسيحيان ارتدوكس آن را جشن مي‌گيرند، رد كرده بود. در عصر اولين روز سال نوي ميلادي 2023 نيز مسكو حملات پهپادي شديدي به شهرهاي اوكراين از جمله كي‌يف ترتيب داد.پايگاه خبري اكسيوس نوشته كليساي ارتدوكس اوكراين در پي اختلافات با كليساي ارتدوكس روسيه، به شهروندان ارتدوكس در اوكراين اجازه داد كه كريسمس را در 25 دسامبر جشن بگيرند.
بلومبرگ گزارش داده در روز 25 دسامبر نيز كه مسيحيان - به جز ارتدوكس‌ها - كريسمس را جشن مي‌گيرند، روسيه به حملات و بمباران شهرهاي اوكراين ادامه داد و در اين روزها دست‌كم 10 غيرنظامي اوكرايني كشته شدند.
اتهام نقض آتش‌بس
روز جمعه پس از آغاز يك‌طرفه آتش‌بس از جانب روسيه، تعدادي از مقام‌هاي دولت و نمايندگان پارلمان اوكراين از شنيده شدن آژير هشدار حمله هوايي در شهرهاي اوكراين خبر دادند. اينا اووسان، عضو پارلمان اوكراين با اشاره به اين مساله در توييتر نوشت: «شنيده شدن صداي آژير هشدار حمله هوايي در شهرهاي اوكراين نشان مي‌دهد كه ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه تا چه اندازه مورد اعتماد و صادق است.» كايرا راديك، رهبر حزب گولوس و يكي ديگر از اعضاي پارلمان اوكراين هم نوشته «آتش‌بس تنها روي كاغذ رقم نمي‌خورد. هشدار حمله هوايي كه در اوكراين شنيده مي‌شود نشانه‌اي از ميزان واقعي بودن ادعاهاي پوتين است.»روزنامه گاردين گزارش داده ساعاتي پيش از شروع آتش‌بس، روس‌ها حملات گسترده‌اي را به سوي شهرهاي اوكراين انجام دادند اما مهم‌ترين حمله روس‌ها در اين زمان به شهر كراماتورسك در استان دونتسك بود. بر اساس گزارش اين روزنامه، حملات عليه منطقه خرسون در جنوب اوكراين نيز نسبتا شديد بود.البته اين تنها اوكراين نبود كه روسيه را به نقض آتش‌بس متهم مي‌كرد. عصر روز جمعه وزارت دفاع روسيه اعلام كرد در منطقه دونتسك ارتش اوكراين پس از شروع آتش‌بس با حملات توپخانه‌اي به مواضع روس‌ها حمله كرده است. خبرگزاري تاس به نقل از مقام‌هاي جمهوري خودخوانده دونتسك نوشته است كه حملات اوكراين به وسيله توپ‌هاي 155 ميلي‌متري كه از سوي ناتو در اختيار كي‌يف قرار داده شده، انجام شده است.دميتري مدودف، معاون شوراي امنيت ملي روسيه در واكنش به حملات توپخانه‌اي و اظهارات مقام‌هاي ارشد دولت اوكراين روز جمعه گفت: «در تعطيلات كريسمس، دست محبت مسيح عليه‌السلام به سمت اوكراين دراز شد اما رهبران اوكراين آن را رد كردند.» او افزود: «من ناراحت بودم كه برخي افراد نمي‌توانند اين روز به كليسا بروند اما فهميدم افراد ناسپاسي كه ايمان ندارند فقط زبان زور را مي‌فهمند.»
توافق برلين و واشنگتن براي افزايش صادرات تسليحات به اوكراين
رهبران امريكا و آلمان روز پنجشنبه تاكيد كردند براي به عقب راندن نيروهاي روسيه از خاك اوكراين، ارسال تسليحات نظامي به كي‌يف را افزايش مي‌دهند. در بيانيه‌اي مشترك پس از تماس تلفني بين جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا و اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، تاكيد شده است كه ايالات متحده خودروهاي جنگي پياده‌نظام «بردلي» و آلمان نيز خودروهاي زرهي «ماردر» به اوكراين تحويل خواهند داد. مقامات امريكايي به رويترز گفتند كه بسته تسليحاتي ايالات متحده كه قرار است روز جمعه اعلام شود، انتظار مي‌رود شامل حدود ۵۰ وسيله خودرو زرهي برادلي به عنوان بخشي از كمك‌هاي نظامي به ارزش ۲.۸ ميليارد دلار باشد. پيش‌تر در همين زمينه، منابع مطلع در دولت آلمان روز پنجشنبه گفتند كه برلين و واشنگتن در حال برنامه‌ريزي و هماهنگي براي افزايش «قابل توجه» ارسال اسلحه به اوكراين هستند. به گزارش خبرگزاري فرانسه، در پي تصميم دولت اين كشور براي ارسال تانك‌هاي سبك به اوكراين دولت اولاف شولتس نيز تحت فشار قرار گرفته تا جنگ‌افزارهاي پيشرفته‌اي كه از مدت‌ها پيش دولت اوكراين تقاضا كرده بود در اختيار آن كشور قرار دهد. استدلال دولت آلمان تاكنون بر پايه اين بود كه هيچ‌يك از اعضاي ناتو چنين تسليحاتي به اوكراين نداده‌اند. رسانه‌هاي آلماني گزارش دادند كه برلين در حال بررسي ارسال خودروهاي زرهي سبك «ماردر» ساخت آلمان و مخصوص واحدهاي پياده‌نظام است