تولدي دوباره براي كارزار تهاجمي روسيه
مسكو چه برنامه‌اي براي ادامه جنگ اوكراين دارد و تصرف شهر سولدار چگونه مي‌تواند مقدمه‌اي
براي عمليات‌هاي آينده روس‌ها در اوكراين باشد؟
محمدحسين لطف‌الهي
پس از ماه‌ها عدم پيشرفت و عقب‌نشيني‌هاي مدام از مناطق اشغال‌شده، روسيه توانست با فتح شهر سولدار و رسيدن به دروازه‌هاي باخموت يك پيروزي چشمگير كسب كند؛ اين اما تنها يك آغاز براي دور تازه عمليات‌هاي تهاجمي روسيه است.
وزارت دفاع روسيه شامگاه پنجشنبه 12 ژانويه در بيانيه‌اي اعلام كرد كنترل شهر سولدار را به‌طور كامل در اختيار گرفته است و اين پيروزي را براي «ادامه آزادسازي دونتسك» ضروري توصيف كرد. در اين بيانيه از نقش نيروهاي توپخانه، موشكي و هوايي روسيه تقدير شده اما اعتبار اصلي براي تصرف شهر سولدار به نيروهاي هوابرد ارتش روسيه داده شده كه با «غافلگير كردن نيروهاي اوكراين» و «تصرف ارتفاعات و محاصره شهر» ضربه نهايي را به مدافعان اوكرايني سولدار وارد كردند.
در بيانيه وزارت دفاع روسيه به گروه شبه‌نظامي واگنر كه براساس گزارش‌هاي ميداني خبرنگاران، داده‌هاي منتشرشده از سوي بلاگرهاي نظامي روس و اظهارات و مستندات خود اين گروه نقش بسيار تعيين‌كننده‌اي در حملات عليه سولدار ايفا كرده، هيچ اشاره‌اي نشده است.
يك روز پس از صدور اين بيانيه، آندري تروشف يكي از فرماندهان ارشد گروه واگنر نسبت به آن واكنش نشان داد و وزارت دفاع روسيه را به «دزديدن دستاوردهاي ديگران» متهم كرد.
مقام‌هاي اوكرايني تا روز يكشنبه سقوط كامل شهر را انكار مي‌كردند و اظهار مي‌داشتند كه هنوز تعدادي از نيروهاي مدافع، در برخي نقاط شهر باقي‌مانده‌اند و به دفاع مشغولند. وزارت دفاع بريتانيا نيز در ارزيابي روزانه روز يكشنبه خود اعلام كرد كه در سولدار هنوز نيروهاي نظامي اوكراين حضور دارند، هرچند در اين ارزيابي تصريح شده است كه تنها تعداد كمي از آنها باقي مانده‌اند.
روزنامه كي‌يف اينديپندنت چاپ اوكراين روز دوشنبه 16 ژانويه در گزارشي به نقل از فرماندهان نظامي اوكراين در دونتسك تاييد كرد ساختمان‌هاي دولتي و مناطق صنعتي شهر سولدار به‌طور كامل به دست روس‌ها افتاده است. به نوشته اين روزنامه، در حال حاضر خطوط دفاعي اوكراين به خارج از شهر منتقل شده است.
چرا تصرف سولدار مهم‌ترين پيروزي روسيه در ماه‌هاي اخير است؟ شهر سولدار در 20 كيلومتري شمال باخموت قرار دارد. روسيه براي هفته‌ها در تلاش بود تا شهر باخموت را تصرف كند. شهر باخموت موقعيت بسيار استراتژيكي دارد و كارشناسان نظامي مي‌گويند هر كدام از طرف‌ها كه اين شهر را در اختيار داشته باشد، بر دو بزرگراه اصلي استان دونتسك تسلط مي‌يابد و مسير بسيار آسان‌تري براي اجراي عمليات‌هاي آفندي در اختيار خواهند داشت. روسيه اميدوار است با تصرف شهر سولدار بتواند محاصره باخموت را تكميل كرده و بار ديگر به پيشروي در استان دونتسك ادامه دهد.
مجله تايم در گزارشي درباره اهميت سولدار مي‌نويسد: «تصرف شهر معدني كوچك سولدار يك گام مهم براي نيروهاي نظامي روسيه در مسير محاصره شهر باخموت است كه آنها از ماه آگوست در تلاش براي تصرف آن بودند.» به نوشته تايم، در حالي كه روسيه به سالگرد آغاز حمله نظامي خود عليه اوكراين نزديك مي‌شود اين پيروزي اهميت مضاعفي براي مسكو پيدا كرده و به همين دليل است كه روس‌ها با متحمل شدن تلفات شديد به پيشروي در سولدار و تلاش براي محاصره باخموت ادامه دادند.
كارشناسان نظامي مي‌گويند هرچند سولدار سقوط كرده، با توجه به باقي ماندن خطوط دفاعي اوكراين در بيرون از اين شهر همچنان خطر تكميل محاصره باخموت يك خطر فوري و قطعي نيست، اما احتمال رخ دادن آن وجود دارد.
ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين دوشنبه هفته گذشته در يك سخنراني اعلام كرد كه حمله روس‌ها به شهر سولدار به اندازه‌اي شديد است كه عملا هيچ موجود زنده‌اي غير از نظاميان در شهر باقي‌نمانده و هيچ ديوار سالمي ديگر در آن شهر وجود ندارد.
ايالات متحده تلاش دارد اين پيروزي را يك پيروزي نمادين براي روسيه نشان دهد و از اهميت آن بكاهد. جان كربي، سخنگوي شوراي امنيت كاخ سفيد روز پنجشنبه 12 ژانويه به خبرنگاران گفت: «علاوه بر اينكه انگيزه‌هاي اقتصادي هم در حملات روسيه وجود دارد اما هر پيروزي در اين منطقه بيش از آنكه يك پيروزي مهم باشد، يك پيروزي نمادين است.» كربي تاكيد كرد: «حتي اگر روسيه بتواند كل دو شهر سولدار و باخموت را هم تصرف كند، باز هم تاثير استراتژيك و جدي روي سرنوشت جنگ نخواهد داشت.»
انگيزه‌هاي گروه شبه‌نظامي واگنر و به خصوص رييس اين گروه يعني يوگني پريگوژين نيز براي تصرف سولدار قابل توجه بود. او كه براي مدت‌ها به انتقاد از مديريت جنگ اوكراين و وزير دفاع روسيه مشغول بود تلاش داشت با كسب يك پيروزي بزرگ خود را به ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه نزديك‌تر كند. رسانه‌هاي غربي مدعي هستند كه انگيزه‌هاي اقتصادي نيز در تصميمات گروه شبه‌نظامي واگنر تاثيرگذار بوده و پريگوژين براي در اختيار گرفتن معادن بزرگ نمك و سنگ گچ در سولدار تلاش داشته است.
برنامه روسيه براي ادامه جنگ: موسسه مطالعات جنگ مستقر در واشنگتن در ارزيابي روز يكشنبه 15 ژانويه خود از جنگ اوكراين نوشته است كه به نظر مي‌رسد كرملين در پي انجام يك عمليات آفندي قاطع و تاثيرگذار طي 6 ماه آينده خواهد بود تا بتواند ابتكار عمل را در اختيار گرفته و به ضدحمله‌هاي موفق اوكراين كه باعث خارج شدن بسياري از مناطق اشغال‌شده از دست روس‌ها شد، پايان دهد. به نوشته اين موسسه، نشانه‌هاي آشكاري وجود دارد كه روسيه در تلاش براي تقويت نيروي انساني و ستادهاي فرماندهي خود است. آنها قصد دارند تعداد نيروهاي نظامي خود را كه تا سپتامبر 2022 حدود 1 ميليون و 350 ميليون نفر برآورد شده بود به 2 ميليون نفر برسانند.
مقام‌هاي اطلاعاتي غربي مي‌گويند روسيه در حال «تدارك يك حمله جدي» است و يكي از نشانه‌هاي اين مساله را گام برداشتن روسيه براي موج دوم بسيج عمومي در اين كشور مي‌دانند.
از سوي ديگر روسيه هنوز از كساني كه در موج اول بسيج عمومي به خدمت اجباري فراخوانده شده بودند براي عمليات‌هاي تهاجمي خود استفاده نكرده و از آنها در مواضع دفاعي بهره برده تا آموزش‌شان كامل شود. كارشناسان نظامي پيش‌بيني مي‌كنند پايان آموزش آنها همزمان با آغاز موج جديد حملات بزرگ روسيه در اوكراين باشد.
موسسه مطالعات جنگ پيش‌بيني كرده هدف اصلي عمليات‌هاي روسيه در ماه‌هاي آينده شرق اوكراين و دو استان لوهانسك و دونتسك باشند. اين موسسه همچنين هشدار داده كه نبايد نيروهاي نظامي روسيه را دست‌كم گرفت و تاكيد كرده اوكراين به حمايت‌هاي نظامي بسيار بيشتري در ماه‌هاي آينده احتياج دارد.
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه روز يكشنبه با ارزيابي مثبت روند «عمليات نظامي» اين كشور در اوكراين، گفت كه همه‌چيز طبق برنامه پيش مي‌رود. پوتين در گفت‌وگو با برنامه «مسكو.كرملين.پوتين»، ابراز اميدواري كرد كه مبارزان و سربازان ارتش روسيه يك بار ديگر با نتايج كارشان، همه را خوشحال كنند. وي درباره عمليات نظامي در اوكراين تاكيد كرد: «تحرك و روند عمليات مثبت است. همه‌چيز در چارچوب برنامه وزارت دفاع و ستاد كل ارتش پيش مي‌رود و اميدوارم كه رزمنده‌هاي ما مثل هميشه و يك بار ديگر ما را با نتيجه نبردشان خوشحال كنند.» وي همچنين وضعيت اقتصادي روسيه را باثبات و فراتر از حد انتظارات توصيف كرد و افزود: «اين ثبات بر اساس همه شاخص‌هاي اقتصاد كلان مشخص است. همانطور كه در نشست قبلي دولت هم گفتم، يكي از شاخص‌ها نرخ بيكاري است كه در پايين‌ترين سطح قرار داشته و تورم هم كمتر از پيش‌بيني‌ها بوده و مهم‌تر اينكه روند نزولي دارد.»
روسيه از پس مشكلات لجستيكي برآمد؟ به گفته بسياري از كارشناسان، يكي از دلايل ناكامي روسيه در عدم دستيابي به اهداف اوليه خود در ميدان نبرد، از جمله تصرف كي‌يف، ناكامي در حفظ خاركيف و ناتواني در حفظ خرسون و ناتواني در تامين لجستيك بود. اما مشكلات لجستيكي كه در روزهاي ابتدايي جنگ باعث تمسخر نظاميان روس از سوي رسانه‌هاي غربي مي‌شد به نظر مي‌رسد به مرور زمان رفع شده است.
يك نظامي اوكرايني كه از ابتداي جنگ به تحليل مسائل مربوط به جنگ در توييتر مشغول است در اين باره نوشته: «مشاهدات من و اطلاعاتي كه به آن دسترسي دارم نشان مي‌دهد برخلاف گفته‌هاي بسياري از مقام‌ها و كارشناس‌ها، نيروهاي روسيه ديگر از مشكلات لجستيكي حياتي رنج نمي‌برند.» او در ادامه به تشريح دلايل خود پرداخته است: «بله، روس‌ها گهگاه با كمبود برخي از انواع مهمات مواجه مي‌شوند، اما در مجموع، ما شاهد آن هستيم كه آنها همچنان به تلاش‌ها براي سازماندهي لجستيكي و انتقال حجم زيادي از تداركات از سراسر روسيه جبهه‌هاي جنگ ادامه مي‌دهند. از طرفي، خطوط تداركاتي روس‌ها بارها و بارها در طول جنگ از سوي اوكرايني‌ها هدف قرار گرفته و اين مساله باعث شده است كه آنها به مرور زمان به سراغ راه‌هايي بروند هرچند مسير ارسال تداركات و زمان مورد نياز براي اين كار را طولاني‌تر مي‌كند اما در مقابل امن‌تر است. اين اشتباه تحليلي هم در ميان كارشناسان وجود دارد كه آنها مشكلات به وجود آمده ناشي از آسيب ديدن خطوط تداركاتي روسيه را به پايان مهمات اين كشور ربط مي‌دادند كه شواهد نشان مي‌دهد درست نيست.»
مايكل كافمن، تحليلگر انديشكده CNA در خصوص اظهارنظر اين نظامي اوكرايني مي‌گويد: «تحليل من اين است كه روسيه در رفع اختلالات لجستيكي و مشكلات پديد آمده در پي اين موضوع بسيار موفق‌تر از آنچه مطرح مي‌شود عمل كرده اما كاهش ذخيره مهمات اين كشور همچنان يك چالش جدي براي روس‌ها در سال 2023 خواهد بود.»
شهر سولدار در 20 كيلومتري شمال باخموت قرار دارد. روسيه براي هفته‌ها در تلاش بود تا شهر باخموت را تصرف كند. شهر باخموت موقعيت بسيار استراتژيكي دارد و كارشناسان نظامي مي‌گويند هركدام از طرف‌ها كه اين شهر را در اختيار داشته باشد مسير آسان‌تري براي اجراي عمليات‌هاي آفندي در اختيار خواهد داشت. روسيه اميدوار است با تصرف شهر سولدار بتواند محاصره باخموت را تكميل كرده و بار ديگر به پيشروي در استان دونتسك ادامه دهد
به گفته بسياري از كارشناسان، يكي از دلايل ناكامي روسيه در عدم دستيابي به اهداف اوليه خود در ميدان نبرد، از جمله تصرف كي‌يف، ناكامي در حفظ خاركيف و ناتواني در حفظ خرسون ناتواني در تامين لجستيك بود. اما مشكلات لجستيكي كه در روزهاي ابتدايي جنگ باعث تمسخر نظاميان روس از سوي رسانه‌هاي غربي مي‌شد به نظر مي‌رسد به مرور زمان رفع شده است
وزير دفاع آلمان استعفا كرد
كريستين لامبرشت، وزير دفاع آلمان از تقديم استعفاي خود به اولاف شولتس، صدر اعظم اين كشور خبر داد. خانم لامبرشت كه يكي از اعضاي حزب سوسيال‌دموكراتِ تحت رهبري آقاي شولتس است، روز دوشنبه با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه از صدراعظم آلمان خواسته تا با كنار رفتن او از سمت وزير دفاع موافقت كند.
او در اين بيانيه تصريح كرد: «تمركز چندماهه رسانه‌ها بر شخص من به سختي اجازه مي‌دهد تا ... بتوانم در زمينه سياست امنيتي كشور به نفع شهروندان آلمان تصميم‌گيري كنم» خانم لامبرشت در شرايطي تصميم به استعفا گرفت كه همزمان با افزايش فشارها بر آلمان براي حمايت نظامي بيشتر از كي‌يف، توانايي دفاعي آلمان پس از كار افتادن چندين تانك «پوما» در جريان رزمايش نظامي اخير زير سوال رفت اين در شرايطي بود كه دولت آقاي شولتس پس از تهاجم نظامي روسيه به خاك اوكراين تصميم گرفت تا پس از سال‌ها عدم سرمايه‌گذاري گسترده در زمينه نظامي، ۱۰۰ ميليارد يورو براي ارتقاي ارتش اين كشور تخصيص دهد. صدراعظم آلمان در سپتامبر گذشته به مردم كشورش وعده داد كه ارتش آلمان را به «مجهزترين» ارتش اروپا بدل كند البته از ابتداي سال نو ميلادي و در پي انتشار پيام تبريك خانم لامبرشت، اعضاي حزب اپوزيسيون اتحاديه دموكرات مسيحي (CDU) خواستار استعفاي او از سمت خود شده بودند وزير دفاع آلمان در اين ويديو كه به باور منتقدانش بسيار ناشيانه تهيه شده بود، در يكي از ميدان‌هاي مركزي شهر برلين، در حالي با موهاي ژوليده بر اثر وزش باد از جنگ در اوكراين سخن مي‌گفت كه سخنانش به دليل صداي ترقه و آتش‌بازي مختص جشن‌هاي سال نو به زحمت شنيده مي‌شد. شبهه ياد كردن از جنگ اوكراين با صداي آتش‌بازي سال نو در اين ويديو، وزير دفاع آلمان را تحت فشار انتقاد رسانه‌ها و احزاب مخالف قرار داد