نگراني قبرس از پيش‌نويس گزارش دبيركل سازمان ملل
محمود فاضلي
احزاب داخلي قبرس هر يك جداگانه نگراني خود را نسبت به گزارش‌هاي دبيركل سازمان ملل متحد درمورد مساله قبرس ابراز كرده و معتقدند كه اين موضوع بسيار نگران‌كننده است. حزب اپوزيسيون «اكل» گزارش‌هاي اخير سازمان ملل را «بدترين گزارش‌هاي تمام دوران» دانسته و هشدار داد: «مفاد هر دو گزارش نشان‌دهنده بي‌ميلي فزاينده جامعه بين‌المللي به تلاش‌ها براي حل مساله قبرس است. مساله قبرس در وخيم‌ترين و خطرناك‌ترين مرحله خود از سال 1974 قرار دارد و شوراي امنيت سازمان ملل هيچ اميدي به اتخاذ ابتكارات نمي‌بيند.» آوروف نئوفيتو، رهبر حزب «ديسي» و نامزد انتخابات رياست‌جمهوري بخش يوناني‌نشين كه در اوايل فوريه برگزار مي‌شود گزارش‌هاي اخير را نگران‌كننده دانسته و اعتقاد دارد رييس‌جمهور جديد قبرس مسووليت ازسرگيري مذاكرات اساسي را مطابق با چارچوب گوترش خواهد داشت. ماموريت ما شكستن بن‌بست فعلي با حمايت مراجع بين‌المللي است. ما اين كار را با بسيج نيروها، با ارايه ابتكارات، با روي ميز گذاشتن پيشنهادهاي جدي و قابل اجرا براي برون‌رفت از بن‌بست مساله قبرس و اتحاد مجدد كشورمان انجام خواهيم داد.» حزب «ديكو» قبرس نيز در بيانيه خود تاكيد دارد شوراي امنيت سازمان ملل اصرار دارد هر دو طرف قبرس را مقصر عدم پيشرفت در مذاكرات صلح قبرس نشان دهد. اين غيرقابل تصور است كه طرف يوناني را مقصر بدانيم، زيرا طرف ترك مقصر اصلي است كه از چارچوب توافق‌شده راه‌حل منحرف مي‌شود و در خط حائل تنش ايجاد مي‌كند و قطعنامه‌هاي سازمان ملل را در فاماگوستاي اشغالي نقض مي‌كند و از طريق مساله مهاجرت به جنگ تركيبي در قبرس ادامه مي‌دهد. سرزنش مستمر هر دو طرف به جاي مقصر دانستن بخش ترك، به تركيه اجازه مي‌دهد كه بدون هيچ مانعي به كار خود ادامه دهد.
به باور نيكوس آناستايادس رييس‌جمهوري قبرس در دهه گذشته هيچ فرصتي در مورد مشكل قبرس دست‌نخورده باقي نمانده است. تا آخرين روز رياست‌جمهوري خود به دنبال راه‌حلي براي مشكل قبرس خواهم بود، يا دست‌كم شرايط را ايجاد خواهد كرد تا رييس‌جمهور آينده بتواند براساس چارچوب تعيين شده توسط گوترش دبيركل سازمان ملل، به تلاش‌هايش ادامه دهد. اين عزم ما بود كه مذاكرات را به كرانس مونتانا (2017) هدايت كرد، جايي كه تمام مسائل عمده مربوط به مشكل قبرس با در نظر گرفتن امنيت به عنوان اولويت اول، براي اولين‌بار مطرح شد. علت شكست مذاكرات زياده‌خواهي تركيه بود. آناستايادس كه در هفته‌هاي پاياني رياست‌جمهوري‌اش قرار دارد، قصد دارد تجربيات خود در مسير دستيابي به راه‌حل مساله قبرس را در قالب كتابي منتشر كند.
در روزهاي اخير حملات همه‌جانبه مقامات تركيه به يونان و قبرس يوناني‌نشين ادامه يافت. تركيه اعتقاد دارد اين كشور در مناطق دريايي شرق مديترانه شرقي از حقوق و منافع مشروع ناشي از حقوق بين‌المللي برخوردار است. براي محافظت از حقوق اين كشور و همچنين ترك‌هاي قبرس در شرق مديترانه، مواضع قاطعي اتخاذ شده است.
آكار وزير دفاع تركيه با اشاره به احتمال گسترش آب‌هاي سرزميني يونان از 6 به 12 مايل در كرت و اژه اعلام كرد ما گسترش آب‌هاي سرزميني فرا‌تر از 6 مايل را نخواهيم پذيرفت. اجازه نخواهيم داد ما را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند. هرگز از تامين و حفظ حقوق و منافع تركيه در درياي اژه و مديترانه شرقي و قبرس ترك شمالي عقب‌نشيني نخواهيم كرد و مانع پايمال شده حقوق و منافع ملي خود و قبرس ترك‌نشين خواهيم شد. تركيه جزو كشور‌هاي ضامن امنيت جزيره قبرس است. جمهوري قبرس شمالي تاسيس شده است و اكنون، موضوع اصلي به‌رسميت شناختن آن كشور توسط كشور‌هاي ديگر است. براي تحقق اين هدف به اقدامات‌مان ادامه مي‌دهيم. آنكارا براي حفظ حقوق و منافع خود در درياي اژه، مديترانه شرقي و قبرس «حتي يك گام به عقب» برنخواهد داشت.
چاووش‌اوغلو وزير خارجه تركيه نيز در رابطه با نقش امريكا در مسائل مربوط به يونان و قبرس اعتقاد دارد: «امريكا سياست متعادل خود را در مسائل مربوط به مناقشه يونان و قبرس از دست داده است و ارسال تسليحات امريكايي به آتن به روشني بيانگر اين مساله است. لغو تحريم‌هاي قبرس نشان مي‌دهد امريكا سياست متعادل خود را ميان دولت قبرس يوناني‌نشين و همسايه‌اش قبرس ترك‌نشين از دست داده زيرا قبرس ترك‌نشين همچنان تحت تحريم‌هاي بين‌المللي قرار دارد.» از ديدگاه يونان، پايان دادن به اشغال و شهرك‌سازي‌هاي تركيه در قبرس و يافتن راه‌حل قابل قبول، عادلانه و پايدار براي مساله اين جزيره براساس قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد، هدف پايدار سياست خارجي اين كشور است. ارسين تاتار رييس‌جمهور قبرس ترك‌نشين نيز مجددا بر موضع خود نسبت به حمايت از «راه‌حل دو كشوري» براي مناقشه قبرس تاكيد كرده دولت‌هاي قبرس ترك‌نشين و قبرس يوناني‌نشين دو حاكميت محسوب مي‌شوند و آنها مي‌توانند از طريق همكاري به يك توافق برسند. اگر توافقي در قبرس وجود داشته باشد، بايد براساس «راه‌حل دو كشوري» باشد. قبرس ترك‌نشين هميشه خود را عضو جداناپذير ملت تركيه درنظر گرفته است. از ديدگاه قبرسي‌ها، اظهارات رهبر ترك‌هاي قبرس مبني بر درخواست «تقسيم قبرس به دو دولت مجزا»، نه تنها به‌شدت محكوم نشد بلكه به عنوان مبنايي براي برجسته كردن نياز به مذاكره قرار گرفت. پاسخ آنالنا بربوك، وزير خارجه آلمان در كنفرانس خبري مشترك با ايوانيس كاسوليدس، همتاي قبرسي خود كه گفته بود راه‌حل اين مناقشه بايد برمبناي قطعنامه‌هاي سازمان ملل متحد باشد و برلين بر تنش‌زدايي در اين جزيره پافشاري مي‌كند، نشان مي‌دهد كه اروپا نيز با چنين راه‌حلي موافق نيست. قبرس به‌رغم تلاش‌هاي سازمان ملل متحد براي دستيابي به توافقي جامع، چندين دهه است كه در نزاعي بين يونانيان و ترك‌هاي قبرس گرفتار شده است.