چرا « داووس» امسال مهم است؟
5 چالش بزرگ اقتصادي دنيا در سال 2023
گروه اقتصادي
را نشست سالانه مجمع جهاني اقتصاد در« داووس » كه از ديروز كار خود را آغاز كرده مهم‌ترين رويداد در تاريخ برگزاري اين همايش مهم اقتصادي است؟ به دو دليل. اول، وضعيت اقتصاد جهاني. تضعيف تجارت منطقه‌اي مواد خام و كالاهاي توليدي به دليل سطح درگيري جمعيت دنيا با آن و همچنين داده‌ها و سرمايه مورد نياز، بسيار دور از ذهن است. امروز ديگر هيچ جايي نمي‌تواند خود را يك جزيره مجزا از اقتصاد جهاني بنامد و هر اقتصاد منطقه‌اي براي كالاها و خدمات حياتي به اقتصاد ديگر وابسته است. گزارش اخير موسسه جهاني مك‌كينزي نشان مي‌دهد كه پيوندهاي اقتصادي كه ما را به هم پيوند مي‌دهند آنقدر قدرتمند هستندكه تصور دنيايي بدون ارتباط اقتصادي را غيرممكن كند. دليل دوم اين است كه چالش‌هاي بزرگ امروزي از مرزها عبور كرده‌اند. آنها ماهيتي جهاني دارند. اقتصاد كشورهاي مختلف در تمام دنيا با چالش‌هايي مانند تاب‌آوري در مواجهه با اختلالات گسترده (از جمله پيش‌بيني همه‌گيري‌هاي آينده)، كنار گذاشتن سوخت‌هاي فسيلي و ساختن سيستمي كه در آن همه پيشرفت كنند، دست و پنجه نرم مي‌كنند. در عين حال هيچ راه‌حل مشخصي براي بزرگ‌ترين مشكلات جهان وجود ندارد كه مديران بزرگ‌ترين شركت‌هاي جهان و سياست‌گذاران ملي و بين‌المللي در آن دخيل نباشند. به همين دليل است كه 52 سال پس از اولين نشست، نشست امسال شمار بي‌سابقه‌اي از رهبران دولت‌ها، مشاغل و فعالان مدني را براي بحث درباره اوضاع جهان و اولويت‌هاي سال پيش روي ميلادي دور هم جمع كرده است. سالي يك بار، اين رهبران و متفكران گرد هم مي‌آيند تا لذت بحث و گفت‌وگو و ارتباط صميمانه را با فراغ بال دوباره كشف كنند. ايده‌ها و روابطي كه در يك هفته پيش رو شكل مي‌گيرند ممكن است بذر همكاري‌هاي جديدي باشند كه مشكلات بزرگي را حل و فصل مي‌كنند. نشست زمستاني سالانه مجمع جهاني اقتصاد در تفرجگاه كوهستاني سوييس، كه از ديروز آغاز شده، نويد بازگشت مناظره‌هاي روشنفكرانه پس از يك وقفه سه ساله را مي‌دهد. تعداد بي‌سابقه‌اي از رهبران تجاري قرار است به اين دهكده كوچك بيايند و عبور هواپيماهاي تجاري، خصوصي و دولتي از فرودگاه زوريخ نشان مي‌دهد كه تعداد شركت‌كنندگان در داووس2023 به سطح پيش از پاندمي كوويد بازگشته‌اند. با اين حال مسير آينده و كساني كه آن را رهبري خواهند كرد - بيش از هر زمان ديگري مبهم است. به نقل از رويترز، رهبران شركت‌هاي بزرگ مالي كه از گردهمايي كم‌اهميت داووس در ماه مه گذشته صرف‌نظر كردند، دوباره به اينجا بازگشته‌اند. جيمي ديمون، رييس «جي‌پي مورگان»، بزرگان وال‌استريت از جمله ديويد سولومون از «گلدمن ساكس» و جيمز گورمن از «مورگان استنلي» در پنل‌هاي تخصصي حضور دارند. مايك ويرث، مدير اجرايي شِوْرون (شركت نفت‌وگاز امريكايي چندمليتي) و برنارد لوني از شركت بريتيش پتروليم (از شركت‌هاي بزرگ نفتي) چهره‌هاي مهم بخش نفت و انرژي در نشست امسال هستند. در مجموع، برگزاركنندگان مجمع جهاني اقتصاد انتظار دارند طي روزهاي آينده، ميزبان 2700 رهبر از 130 كشور، از جمله 370 شخصيت جهاني باشند. با اين حال، همه‌گيري كرونا و تهاجم روسيه به اوكراين، چالش‌هاي بيشتري را به جهان جهاني‌شده‌اي افزوده است كه داووس مظهر آن بود.
رهبران سياسي مهم كه نيامدند
در همين حال، رهبران سياسي كه مسوول شكل دادن به نظم جديد كنوني هستند، بيشتر در خانه مانده‌اند. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده، برخلاف دونالد ترامپ، به اين سفر نمي‌رود. اگرچه انتظار مي‌رود تعدادي از اعضاي كنگره ايالات متحده به داووس بيايند، اما به ندرت چهره‌هاي شناخته شده بين‌المللي در ميان آنها ديده مي‌شود. بلندپايه‌ترين نماينده چين در اين نشست هم معاون نخست‌وزير ليو هه است. ريشي سوناك، نخست‌وزير بريتانيا كه با كندي اقتصاد و اعتصاب كاركنان بخش دولتي دست و پنجه نرم مي‌كند، نيز از سفر به داووس صرف‌نظر كرده است. لهستان و اندونزي حضور پررنگي در«داووس2023» دارند و عربستان سعودي با چند بنر بزرگ، براي پروژه جاه‌طلبانه و رويايي خود تحت عنوان NEOM، تبليغ مي‌كند. شركت‌هاي كرپتوكرانسي نيز كه در گردهمايي‌هاي قبلي حضور داشتند، اكثرا تعطيل‌اند و با شركت‌هايي كه فناوري‌هايي مانند بلاك چين را ترويج مي‌كنند، جايگزين شده‌اند.
پيام داووس بدون برف به رهبران
در هفته پيش رو، جايي كه داووس خود را براي بزرگ‌ترين گردهمايي سالانه اقتصادي دنيا در فصل زمستان آماده مي‌كند؛ سوال اساسي اين نيست كه قرار است رهبران و سياستمداران و فعالان اقتصادي درباره چه چيزي صحبت كنند. پرسش اين است كه آيا اينجا به اندازه‌اي برف خواهد آمد كه بتوان در آن اسكي كرد؟ «بلومبرگ» با طرح اين سوال، در گزارشي با عنوان « داووس بي‌برف به حاضران در نشست تمام آن چيزي را كه بايد بدانند، مي‌گويد»، مي‌نويسد: « اگرچه اين شهر در ارتفاع 1560 متري قرار دارد، اما موج گرماي نادر زمستاني امسال موجب شده تا دماي شهر سوييس در اوايل ژانويه بسيار گرم باشد. دامنه‌هاي كوهستاني سوييس پوشيده از علف‌هاي مرده و قهوه‌اي شده و كوهنوردان همراه با سگ‌هايشان در حال قدم زدن هستند. البته بارش برف درست به موقع براي حاضران در نشست شروع شد و دامنه‌ها را دوباره پر كرد و محل برگزاري نشست را دوباره با همان تصوير آشناي هميشگي همراه كرد. اما اين اتفاقات، نشانه چيزهايي است كه در منطقه داووس در راه است، جايي كه اتمسفر سريعتر از اكثر نقاط سياره گرم مي‌شود. » به نوشته «بلومبرگ» علي‌رغم دهه‌ها تغيير فزاينده در دماي هواي كره زمين، خطرات ناشي از گرمايش جهاني تا همين اواخر براي سياستمداران جهان در اولويت نبود. از سال 1971 تاكنون، داووس هر ساله رهبران تجاري و سران كشورها را گرد هم مي‌آورد. اما با نگاهي به گذشته مي‌توان ديد كه چالشي به نام «تغيير اقليم» اولين‌بار در سال 2014 بررسي شده است. حالا و در داوس 2023 در كنار بحث درباره هزينه‌هاي اقتصاد جهاني و وضعيت حساس ژئوپليتيك، قرار است بيش از يك‌سوم بحث‌هاي پنل‌هاي تخصصي به تغييرات اقليمي اختصاص پيدا كند.
سال سخت جهان
نشست 2023 مجمع جهاني اقتصاد در حالي برگزار مي‌شود كه يك هفته پيش، كريستالينا جورجيوا، رييس صندوق بين‌المللي پول در اظهاراتي عنوان كرد كه « سال ۲۰۲۳ «سال سختي» براي اقتصاد جهان خواهد بود.» او همچنين در ابتداي ژانويه هشدار داده بود كه «در سال ۲۰۲۳ ميلادي يك سوم از اقتصاد جهاني وارد ركود خواهند شد.» اقتصاد دنيا امروز با چالش‌هاي بزرگي روبروست. رشد تورم، جنگ اوكراين، افزايش قيمت‌ها، بالا رفتن نرخ بهره و شيوع دوباره كرونا در چين بر اقتصاد جهاني سايه انداخته است. صندوق بين‌المللي پول معتقد است كه حتي اگر برخي كشورها شاهد ركود باشند، مي‌توان از ركود جهاني جلوگيري كرد اما اين موضوع منوط به عدم وجود عوامل منفي مانند ناآرامي‌هاي فزاينده اجتماعي، رويدادهاي آب و هوايي يا بدتر شدن وضعيت جنگ اوكراين است. بانك جهاني هم در گزارشي گفته است كه به دليل افزايش تورم و نرخ سود بانكي، كاهش سرمايه‌گذاري و همچنين اختلال در چرخه توزيع كالا، رشد اقتصادي جهان كند خواهد شد.