نفت ارزان‌تر مي‌شود

كارشناسان صنعت نفت با تاكيد بر اينكه بازار نفت در حال تعديل افزايش قيمت‌ها در سال‌هاي گذشته است، پيش‌بيني كردند روند كاهش قيمت‌ها در سال‌هاي آينده ادامه خواهد يافت. خبرگزاري فرانسه با بررسي دلايل كاهش قيمت جهاني نفت و پيامدهاي آن نوشت: كاهش شديد قيمت نفت كه از تابستان آغاز شده نشان‌دهنده تغييرات مهم ساختاري در بازار است. در راستاي اين تغييرات مقدار عرضه نفت نسبت به تقاضاي آن به سرعت در حال افزايش است. در شرايطي كه نفت از ماه ژوئن تاكنون 40 درصد ارزش خود را از دست داده، تمام فعالان بازار و كارشناسان معتقدند دوران تازه‌يي در بازار نفت شروع شده است. كامرزبانك آلمان كه كارشناسان آن نوسانان بازار نفت را بررسي مي‌كنند درباره علت كاهش قيمت نفت در ماه‌هاي اخير اعلام كرد: تفكر حاكم بر بازارهاي نفتي تغيير كرده است. بانك امريكايي گلدمن ساش از پيدايش يك نظم نوين در بازارهاي نفتي خبر داد و آژانس بين‌المللي انرژي كه به كشورهاي مصرف‌كننده نفت جهان مشاوره مي‌دهد، از گشايش فصلي نوين در تاريخ بازارهاي نفتي خبر داده است. فردريك لاسر، رييس شركت سرمايه‌گذاري بلاكوكپيتال مي‌گويد: بي‌ترديد بازار نفت وارد مرحله نويني شده است. زماني به علت بالا بودن قيمت، تقاضاي نفت كاهش يافته بود. اكنون به علت كندي رشد اقتصادي جهان، طبيعتا تقاضاي نفت كاهش يافته است. اين در حالي است كه عرضه نفت به دو دليل افزايش يافته است: از يك سو كشورهاي عضو اوپك مثل عربستان عرضه نفت خود را بيشتر كرده‌اند و از سوي ديگر در امريكا بزرگ‌ترين مصرف‌كننده نفت جهان، به مدد استخراج نفت شيل توليد نفت افزايش يافته است. آژانس بين‌المللي انرژي درتازه‌ترين گزارش ماهانه خود اعلام كرده است: نوسان قيمت نفت بين قيمت‌هاي بالاي 100 تا 120 دلار از سال 2011 تا تابستان امسال به شركت‌هاي نفتي امريكايي انگيزه داد تا به كمك فناوريهاي پيشرفته به فكر استخراج نفت‌هاي غيرمتعارف نظير نفت شيل بيفتند. امريكا توانست با استخراج نفت شيل ميزان توليد نفت خود را به‌طور قابل توجهي افزايش دهد. پژوهش انجام شده در سال 2005 نشان مي‌دهد مجموع ذخاير نفت شيل دنيا 8/2 تا 3/3 تريليون بشكه برآورد مي‌شود كه تمامي آن قابل استخراج نيست. اين رقم بيش از دو برابر كل ذخاير اثبات ‌شده نفت متعارف دنيا است كه مقدار آن در سال 2010 حدود يك تريليون و 380 ميليارد بشكه برآورده شده است. روسيه، برزيل و امريكا در مجموع 86 درصد كل ذخاير نفت شيل جهان را در اختيار دارند. آژانس بين‌المللي انرژي در گزارش سالانه‌اش به‌نام «چشم‌انداز جهاني انرژي» مي‌افزايد، ميزان توليد نفت شيل امريكا از روزانه پنج ميليون بشكه در سال 2008 به روزانه هشت ميليون و 400 هزار بشكه در سال جاري رسيده است. اين آژانس 28 عضوي مستقر در پاريس افزود: توليد نفت امريكا به مدد توسعه نفت شيل تا سال 2015 به روزانه 5/9 ميليون بشكه مي‌رسد. كارشناسان بانك كامرزبانك آلمان خاطرنشان مي‌كنند: اگر امريكا بتواند مقدار توليد نفت خود را به روزانه 5/9 ميليون بشكه برساند به اين معني است كه يك توليدكننده جديد در حد و اندازه مجموع عراق و قطر وارد بازار نفت مي‌شود. ادوارد مورس از بانك سيتي گروپ امريكا تاكيد مي‌كند، توانايي امريكا براي افزايش توليد نفت خود تا اين اندازه به يك عنصر مهم و سرنوشت ساز ژئوپلتيك در بازار نفت جهان تبديل شده است. امريكا امسال توليد نفت خود را به حدي افزايش داد كه گوي سبقت را از عربستان ربود و رتبه اول توليد نفت جهان را از آن خود كرد، در حالي كه تاكنون جايگاه نخست در انحصار عربستان سعودي بود. تاثير افزايش توليد نفت امريكا روي بازار به‌طور غيرمستقيم است، به اين معني كه از يك سو ميزان نياز امريكا به نفت ديگر كشورهاي جهان كاهش مي‌يابد و از سوي ديگر وقتي امريكا تقاضاي نفت خود را تامين كند، ديگر صادركنندگان مثل عربستان كه تابحال امريكا يكي از مشتريان آنها بود بايد به فكر پيدا كردن مشتري‌هاي ديگري در بازار كم تقاضاي امروز باشند. به همين دليل دعوا بر سر مشتري بين برخي كشورهاي صادركننده نفت آغاز شده است. البته افزايش توليد نفت امريكا خيلي زودتر از اين به كاهش قيمت نفت مي‌انجاميد اما از آنجا كه مشكلات ديگري همچون توقف توليد نفت ليبي و نيجريه وجود داشت، افزايش توليد نفت امريكا باعث كاهش قيمت نشده بود. در واقع مقدار توليد مازاد امريكا تاكنون كاهش عرضه نفت ليبي و نيجريه را در بازار جبران مي‌كرد. اما از تابستان امسال كه توليد نفت اين كشورها تقريبا به حالت عادي بازگشت، افزايش توليد نفت امريكا تاثير خود را روي بازار گذاشت. عامل ديگر تاثيرگذار براي كاهش قيمت نفت كاهش تقاضاي نفت چين بوده است. چين در سال‌هاي اخير با توجه به رشد اقتصادي بالا، تقاضاي روزافزوني براي نفت داشته است اما رشد اقتصادي اين كشور امسال روند كندي داشت كه طبيعتا تقاضاي نفت اين كشور را كاهش داده است. كارشناسان نفتي و اقتصادي موسسه كپيتال اكونوميك مي‌گويند: با توجه به عوامل اساسي و پايه‌يي كاهش قيمت از جمله افزايش بيش از حد عرضه، كاهش تقاضا و افزايش ارزش دلار نسبت به ديگر ارزهاي معتبر جهان از يك سو و عملكرد اقتصادي نه چندان خوب برخي از اقتصادهاي مطرح جهان كه زمينه ساز كاهش تقاضاي نفت اين كشورها شده، به نظر مي‌رسد روند كاهش قيمت نفت در بازارهاي جهاني ادامه‌دار باشد.