نگاهي به جام جهاني پيش رو
آنچه بايد با يك سال مانده تا آغاز جام جهاني 2026 بدانيد
يك سال تا شروع جام جهاني ۲۰۲۶ باقي مانده است. ما اينجاييم تا درباره آمار و ارقام، سياست، مسائل مالي، جغرافيا و چهره‌هاي كليدي بزرگ‌ترين رويداد ورزشي جهان و بزرگ‌ترين تورنمنتي كه فيفا تاكنون برگزار كرده توضيح بدهيم.
بزرگ‌تر، بهتر، سه كشور ميزبان، ۴۸ تيم، ۱۳ ميليارد دلار درآمد پيش‌بيني‌شده براي فيفا. درست مثل يك فست‌فود معروف، رويكرد فيفا نسبت به جام جهاني ۲۰۲۶ نيز «سايز بزرگ» بود.
اين مسابقات با حضور ۴۸ تيم، بزرگ‌ترين در تاريخ جام جهاني است. براي اولين بار اين رويداد در سراسر يك قاره برگزار مي‌شود؛ فاصله بين مكزيكوسيتي (جنوبي‌ترين ميزبان) تا ونكوور (شمالي‌ترين) حدود ۴۸۰۰ كيلومتر است. درآمد پيش‌بيني شده فيفا نيز از ۷.۶ ميليارد دلار در دوره چهار ساله منتهي به جام جهاني ۲۰۲۲ به ۱۳ ميليارد دلار رسيده است. يعني شعار «خيلي بزرگ» سر داده شده است.
دقيقا يك سال ديگر، مسابقات از مكزيكوسيتي با نخستين بازي از ۱۰۴ مسابقه آغاز مي‌شود. فيفا همين حالا هم مالك بزرگ‌ترين رويداد ورزشي دنياست. فقط فينال قطر در سال ۲۰۲۲ را ۱.۵ ميليارد نفر تماشا كردند كه اين رقم ۱۱ برابر مخاطبان امريكايي سوپربول ۲۰۲۵ بود. انتظار مي‌رود در سال ۲۰۲۶ بيش از ۵ ميليارد نفر بيننده اين مسابقات باشند. با افزايش تيم‌ها از ۳۲ به ۴۸ و ميزباني مشترك مكزيك، كانادا و ايالات متحده، فيفا در حال تثبيت سلطه خود است.
ايالات متحده به تنهايي نمونه‌اي از پتانسيل رشد فوتبال به شكل نمايي است. وقتي امريكا ميزبان جام جهاني ۱۹۹۴ بود، ليگ MLS حتي وجود نداشت. اما امروز اين ليگ باشگاه‌هايي ميليارد دلاري دارد كه برخي‌شان از ارزشمندترين باشگاه‌هاي جهان هستند. ليونل مسي، بهترين بازيكن نسل خود (و شايد تمام دوران) در اين ليگ بازي مي‌كند. مائوريسيو پوچتينو هم مربي تيم ملي امريكاست؛ يكي از بزرگ‌ترين نام‌هايي كه تا حالا روي نيمكت اين تيم نشسته است.
فوتبال مدت‌زماني طول كشيد تا در امريكا جا بيفتد؛ اما حالا كم‌كم جا باز مي‌كند. ميزباني جام باشگاه‌هاي جهان در امسال و جام جهاني در سال آينده، بخشي از فشار تجاري فيفاست براي حضور پررنگ‌تر در بازار امريكاي شمالي. هر چقدر هم كه بحث‌هاي سياسي در تخصيص ميزباني وجود داشته باشد، يك نكته قطعي است: وقتي جام جهاني آغاز شود، ديگر هيچ رويدادي حتي نزديك به آن نيست.
آيا همه چيز به موقع آماده خواهد شد؟
انتخاب ميزبان از سوي فيفا، بيش از پيش محل مناقشه شده است. همين‌طور كه در مورد روسيه در سال ۲۰۱۸ و قطر در ۲۰۲۲ صادق بود، اكنون هم درباره عربستان سعودي براي ۲۰۳۴ همين طور است كه بدون هيچ رقيبي برنده شد. بسياري معتقدند كه مديران فوتبال، نگراني‌هاي جدي مانند حقوق بشر را ناديده مي‌گيرند.
در مورد جام ۲۰۲۶، انتخاب ايالات متحده در كنار مكزيك و كانادا، نيازمند همكاري گسترده بين فيفا و كاخ سفيد بود. جارد كوشنر، داماد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور وقت امريكا نقش كليدي در پشت‌پرده برنده شدن پيشنهاد مشترك موسوم به «متحد» داشت. بعدتر رييس فيفا، جاني اينفانتينو رابطه نزديكي با ترامپ برقرار كرد، به شكلي كه برخي از همكارانش را نگران كرده است.
با اين حال، امريكاي شمالي از نظر زيرساختي آماده است. بيشتر امكانات لازم از قبل وجود دارد و برخلاف جام‌هاي قبلي، نيازي به ساخت ورزشگاه‌هاي جديد نيست. فقط اصلاحاتي نياز است. ۱۱ شهر امريكايي ميزبان مسابقات، در حال مذاكره با دولت فدرال براي دريافت ۶۲۵ ميليون دلار بودجه امنيتي هستند. اما هنوز شور و هيجان عمومي زيادي ديده نمي‌شود. همچنين، ممنوعيت مسافرتي اخير ترامپ مي‌تواند بر ورود تيم‌هايي مثل ايران تأثيرگذار باشد. اما برخلاف جام‌هاي قبلي، اين بار آمادگي لجستيكي ميزبان‌ها تقريبا قطعي است.
محبوب‌ترين‌ها
آرژانتين و ليونل مسي (اگر هنوز انرژي‌اش باقي مانده باشد) مدافع عنوان قهرماني‌اند. شرط‌بندها فرانسه را كمي جلوتر مي‌دانند و اعتماد عمومي هم دارد به لامين يامال و تيم اسپانيا گرايش پيدا مي‌كند. كريستيانو رونالدوي ۴۱ ساله هم به احتمال زياد حضور دارد. اما به جز او و مسي، جام جهاني ۲۰۲۶ فصل جديدي از تاريخ فوتبال خواهد بود.
تيم ملي امريكا، شكست‌خورده در مقابل سويیس
هواداران امريكايي اميدوارند كه ۲۰۲۶، سال درخشش تيم ملي‌شان باشد. اما عملكرد پوچتينو تاكنون نااميدكننده بوده است. تيمش اخيرا در يك بازي دوستانه با نتيجه ۴-۰ از سویيس شكست خورد و اين چهارمين باخت پياپي تيم بود. اشتباهاتي مانند اشتباه جاني كاردوسو مقابل تركيه، همه چيز را خراب كرده است.
كارشناس تيم ملي امريكا وضعيت كنوني را چنين توصيف مي‌كند: «ماه عسل تمام شده است. باخت‌هاي اخير در ليگ ملت‌ها، هم هواداران نگران را ناراحت كرده، هم خود سرمربي را كه از بازيكنانش انتظار بيشتري داشت. حالا پوچتينو سعي دارد با تركيبي متكي بر بازيكنان ليگ MLS اوضاع را تغيير بدهد. او بايد تا پيش از جام، بين بازيكنانش ارتباط ايجاد كند و روحيه مثبتي بسازد و البته نتايجي هم به دست آورد.» به نظر مي‌رسد اوضاع تيم ملي امريكا اصلا مساعد نيست.
تيم‌هايي كه حضورشان قطعي شده
از سال ۲۰۰۱، فيفا قانون حذف صعود خودكار قهرمان دوره قبلي را تصويب كرد. خوشبختانه، آرژانتين با قدرت از گروه مقدماتي امريكاي جنوبي صعود كرد و براي دفاع از عنوان آماده است.
تا اين لحظه، ۱۳ كشور حضورشان در جام جهاني ۲۰۲۶ قطعي شده: آرژانتين، امريكا، مكزيك، كانادا (سه ميزبان)، برزيل، استراليا، كره‌جنوبي، ژاپن، ايران، اكوادور، ازبكستان و اردن (كه هر دو براي اولين بار صعود كرده‌اند). نيوزيلند نيز در مسابقات اقيانوسيه به طور متوسط نزديك به ۶ گل در هر بازي زده و صدرنشين است.
نگاه‌ها حالا به قرعه‌كشي دسامبر (احتمالا در لاس‌وگاس) دوخته شده است. تيم‌هايي كه بايد زيرنظر بگيريد: نايب‌قهرمان كوپا آمه‌ريكاي ۲۰۲۴ يعني كلمبيا هنوز بايد تلاش كند. كالدونياي جديد، با جمعيت تنها ۲۹۰ هزار نفر هنوز در رقابت است. نروژ هم با رهبري ارلينگ هالند در گروهي كه ايتاليا در حال فروپاشي است، عملكرد عالي دارد و شايد پس از ۳۰ سال راهي جام جهاني شود.
ستارگان احتمالي
هر جام جهاني يك ستاره جديد معرفي مي‌كند، اما در سال ۲۰۲۶، لامين يامال ديگر چهره ناشناخته‌اي نيست. او ممكن است فقط ۱۷ سال داشته باشد و در جام جهاني بازي نكرده باشد، اما تا آن زمان احتمالا همه چيز را برده، حتي شايد توپ طلا را.
يامال واقعا پديده‌اي واقعي است. بارسلونا حداكثر ۸۸۰ هزار دلار در هفته به او مي‌پردازد. كارت‌هاي تجاري با عكسش سر به فلك كشيده‌اند. او گل‌هايي مي‌زند كه از راست مي‌آيد و با پاي چپ تمام مي‌كند و تنوع حركاتش مدافعان را ديوانه مي‌كند.
نويسندگان فهرستي از ۱۰ بازيكن را معرفي كرده‌اند كه احتمالا در جام جهاني مي‌درخشند. البته دو نامي كه ذكر نشده ولي نبايد از آنها غافل شد: رايان چركي و مايكل اليسه از فرانسه. اليسه فصل اولش در بوندس‌ليگا را با ۱۲ گل و ۱۵ پاس گل به پايان رسانده و در حال انفجار است.
بازگشت به جام جهاني ۹۴
براي كساني كه جام جهاني ۱۹۹۴ را به‌ياد دارند، دو صحنه فراموش‌نشدني است: پنالتي افتضاح دايانا راس در مراسم افتتاحيه و ضربه پنالتي معروف روبرتو باجو در فينال ايتاليا برزيل كه هنوز هم در راه رسيدن به مريخ است!
آن تورنمنت متفاوت بود و جرأت متفاوت بودن داشت. امريكا اولين تجربه ميزباني خود را داشت. براي اولين‌بار بازي‌ها در سالن برگزار شدند (در سيلوِردوم ديترويت بدون تهويه!) پيراهن تيم ملي امريكا با طرح جين آديداس هنوز هم به‌يادماندني است.
اما اتفاقي كه از آن جام بيشتر از همه ماندگار شد، بازي گروه A بين امريكا و كلمبيا بود. امريكا با پيروزي ۲-۱ صعود كرد، كه گل به خودي آندرس اسكوبار در آن نقش داشت. 10 روز بعد، اسكوبار در كشورش به ضرب گلوله كشته شد.
آيا اين گل به خودي با قتلش مرتبط بود؟ هيچ انگيزه‌اي ثابت نشده و برخي هم‌تيمي‌هايش در اين مورد ترديد دارند. اما همان طور كه الكسي لالاس، مدافع وقت تيم ملي امريكا، گفته: «فكر نمي‌كنم كسي از آن بازيكنان حاضر در زمين حاضر نباشد آن بازي را ببازد، اگر به جاي آن آندرس اسكوبار زنده مي‌ماند.»