آلودگي بنزين پتروشيمي، غير‌قابل انكار است
دعوا بر سر بنزين ادامه دارد
غزل حضرتي/ بنزين پتروشيمي، همواره يكي از معضلات سال‌هاي اخير بوده، سال‌هايي كه تحريم‌ها به اوج خود رسيد و دولت از تامين سوخت عاجز ماند. براي تامين سوخت مورد نياز كشور، بنزيني روانه ايستگاه‌هاي سوخت شد كه بنزين نبود، حلالي بود كه با بنزين مخلوط مي‌شد و در خودرو مي‌سوخت، حلالي با ميزان تركيبات آروماتيك بالا كه نمودش در بنزنش بود كه مي‌گويند موجب ايجاد سرطان در انسان‌ها مي‌شد. در هفته‌هاي گذشته، طرح تحقيق و تفحص از سازمان محيط زيست كه مدعي سرطان‌زا بودن اين نوع بنزين بود و تلاش‌هايش موجب توقف توزيع و مصرف بنزين پتروشيمي شده بود، كليد خورد. سازمان مذكور اسناد، مستندات و گزارش‌هايش در موارد مورد سوال را روانه مجلس كرد، مداركي دال بر تاييد ادعاهاي سازمان. اما زمزمه‌ها در مورد آلوده نبودن سوخت مصرف شده در دولت پيشين همچنان به گوش مي‌رسد؛ زمزمه‌هايي مبني بر سياسي كردن موضوع سوخت از سوي سازمان محيط زيست و رييس اين سازمان. اما موضوع سوخت، بحثي نيست كه تنها ادعاي آلوده بودن آن از سوي سازمان محيط زيست اعلام شده باشد، وزارت بهداشت هم با ورود به اين مساله، بارها پرده از اعدادي برداشت كه به ميزان مرگ و مير افراد در شهرهاي بزرگ ناشي از آلودگي هوا مربوط مي‌شد، مرگ و ميرهايي مرتبط با سوخت آلوده. پس از اينكه كميسيون انرژي مجلس خبر از وصول نشدن مستندات سازمان محيط زيست در زمان مقرر در خصوص تحقيق و تفحص شده بود كه با تكذيب معاون حقوقي و پارلماني اين سازمان و يكي از اعضاي كميسيون اصل 90 مجلس مواجه شد، اين‌بار يكي از اعضاي كميسيون اصل 90 ادعا كرده كه اصلا بنزين پتروشيمي در تهران توزيع نشده كه حذف آن باعث كاهش آلودگي هوا شود. حسين آذين، سخنگوي اين كميسيون در اين خصوص به فارس گفته است: «سازمان محيط زيست مدعي است حذف بنزين پتروشيمي باعث بهبودي كيفيت هواي تهران شده است اما نكته اينجاست كه اصلا بنزين پتروشيمي‌ها در تهران توزيع نشده است كه حذف آن به كاهش آلودگي منجر شود. در عين حال با وجود درگير كردن ذهن مردم و بر هم زدن آرامش رواني آنها با ادعاي سرطان‌زا بودن بنزين پتروشيمي و شعارهاي پوپوليستي مشابه آن، وزارت بهداشت اعلام كرد همه مي‌دانيم بنزن سرطان‌زا است، اما درباره اينكه آيا مي‌توانيم نتيجه بگيريم بنزن موجود در اين بنزين كه در موتور خودرو مي‌سوزد سرطان‌زاست، به يك مطالعه دقيق پنج ساله نياز دارد.
بنابراين با ادعا و حرف نمي‌توانيم چنين نتيجه‌يي بگيريم و چنين نتيجه‌گيري منصفانه و عقلاني نيست.»اما آنچه واضح است اين است كه سازمان محيط زيست تنها دليل آلودگي هواي كلانشهرها را ميزان بنزن و آروماتيك بنزين پتروشيمي اعلام نكرده بود، عوامل مختلفي چون شرايط جوي، استاندارد نبودن خوردوهاي سبك و سنگين را به اين مساله مربوط اعلام كرده بود. يوسف رشيدي، سرپرست مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان محيط زيست از اين عوامل با «اعتماد» سخن مي‌گويد. او معتقد است: «سازمان محيط زيست هرگز عوامل آلودگي هواي تهران و ديگر كلانشهرها را محدود به يك عامل نكرده است، در مسائلي كه مطرح شده بنزين پتروشيمي و ميزان بالاي عناصر آروماتيك‌اش يكي از دلايل آلودگي هوا اعلام شده است.»رشيدي در ادامه مي‌گويد: «در نمونه‌برداري‌هايي كه از ايستگاه‌هاي توزيع سوخت در تهران در زمان‌هاي مختلف داشتيم، به ميزان بالاي آروماتيك‌ها و به خصوص بنزن رسيديم، كه البته در اين بررسي‌ها نمي‌توان گفت اين ميزان بالاي آروماتيك‌ها به بنزين پتروشيمي متعلق است يا چه بنزين ديگري. اما مي‌دانيم كه سوخت مورد استفاده در ايستگاه‌ها، تركيبي از پتروشيمي و بنزين بوده است.»
يك سال است تهران رنگ بنزين پتروشيمي را نديده
شركت پالايش و پخش شايد در اين زمينه از اطلاعات موثق‌تري برخوردار باشد. معاون وزير نفت در امور پالايش و پخش هم از استفاده نكردن بنزين توليد شده درواحدهاي پتروشيمي در يك سال اخير در تهران سخن گفته بود. عباس كاظمي، با تاكيد بر اين مساله، اعلام كرده بود در يك سال اخير بنزين توليد شده در واحدهاي پتروشيمي در تهران استفاده نشده و پيش از آن نيز در هيچ يك از شهرهاي كشور به‌طور مستقيم وارد بازار مصرف نشده است. «البته كه بنزين پتروشيمي كه از آن به عنوان يك حلال صنعتي نام برده مي‌شد، قابل استفاده به شكل مستقيم و خالص در خودروها نبود و بايد با بنزين مخلوط مي‌شد تا قابل استفاده شود. اما به گفته سخنگوي كميسيون اصل 90، ادعاي سازمان محيط زيست مبني بر آلايندگي هواي تهران به علت استفاده از بنزين پتروشيمي (ريفرميت) رد شد. اين ادعا در حالي رد مي‌شود كه مجلسي‌ها بهبودي در هواي تهران احساس نمي‌كنند و معتقدند اگر بهبودي هم هست، ربطي به استفاده از بنزين پتروشيمي در پايتخت نداشته است. اما رشيدي، با نگاهي به روند استانداردسازي سوخت در دنيا مي‌گويد: «اگر به روند موجود در دنيا نگاه كنيم، مي‌بينيم كه در مورد بنزن و آروماتيك دو بحث وجود دارد. يكي محتواي تركيبات بنزن و آروماتيك است و ديگري ميزان گوگرد موجود در بنزين. در مورد آروماتيك، اول استانداردي برايش نبود، بعد براي تركيبات اروماتيك استاندارد گذاشتند كه از 5 درصد شروع شد به 3 درصد رسيد حالاهم به يك درصد رسيده است و روند آن رو به كاهش بوده است. در مورد آروماتيك هم اين استاندارد از 40 به 35 رسيده است.»او همچنين با اشاره به تلاش اتحاديه اروپا در اين مورد گفت: «تلاش اتحاديه اروپا در دنيا اين است كه محتواي بنزن را كاهش دهند. بعضي مسائل در دنيا ثابت شده‌اند و نيازي به اثبات آن در كشور نيست، اينكه اين عناصر سرطان‌زا هستند ديگر بر كسي پوشيده نيست. اين در دنيا روند شده و ما هم بايد آن را در كشور پياده كنيم. نگاه ما به سلامتي است و عمده بحث در اين مورد به عهده وزارت بهداشت است. حداقل انتظاري كه داشتيم اين بود كه بنزين با استاندارد يورو4 وارد چرخه شود كه شد.»او به هدف‌گذاري‌ها در برنامه كاهش آلودگي هوا اشاره كرد و گفت: «نحوه استفاده از خودرو، سوخت خودرو، شرايط جوي و عوامل ديگر در آلودگي هوا تاثيرگذارند. روي تمام اينها هدف‌گذاري شده است، اگر برنامه كاهش آلودگي هوا را ببينيم، هدف‌گذاري روي سوخت، خودرو سبك، خودروي سنگين، فيلتر دوده، معاينه فني داشتيم. بايد تمام اين عوامل در اين پكيج بررسي شود.»
سه هزار و 700 مرگ مشكوك به آلودگي هوا
بنا به گفته مديرعامل ستاد مركز معاينه فني خودرو به نقل از وزارت بهداشت بيش از سه هزار و ۷۰۰ نفر سال گذشته مشكوك به آلايندگي هوا در شهر تهران جان خود را از دست دادند. آمار مرگ و مير در اثر آلودگي هوا مساله‌يي قابل كتمان نيست، سوخت هم در اين ميان نقش پررنگي را بازي مي‌كند، سوختي كه شايد از موقعيت عجيبي كه در آن قرار داشت خارج شده و ديگر تنها كشور دنيا نيستيم كه از حلال صنعتي براي سوخت رساني به خودروها استفاده كنيم. اگر سوخت‌مان در حال حاضر در همه نقاط كشور به استاندارد نرسيده باشد، لااقل سوختي است كه گوگردش به يك چهارم كاهش يافته، بنزن و آروماتيك‌اش كاهش چشمگير داشته است. شايد به قول رييس مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان، در حال حاضر اگر برويم بنزين يورو6 هم به تهران بياوريم، مشكل آلودگي تهران حل نشود، اما منكر اين مساله هم نمي‌توانيم بشويم كه اگر سوخت‌مان استاندارد بشود، نقش خوبي در كاهش آلودگي هوا دارد.