ايران در مسير شكستن ركورد ابتلا به بيماري‌هاي غير واگير
سرطان و ديابت تهديدهاي جدي سلامت ايراني‌ها
اعتماد| وزارت بهداشت براي سال جاري 28 هزار ميليارد تومان اعتبار دريافت كرده است. رقم مناسبي است و به نظر مي‌رسد كه با اين رقم، سلامت در خانواده‌هاي ايراني نهادينه مي‌شود. اما اتفاقي كه در سوي مقابل اين اعتبارات مي‌تواند تمام برنامه‌ها و تصميم‌گيري‌هاي متوليان سلامت را دچار مخاطره كند تغيير سبك زندگي ايراني‌هاست. خانواده‌هاي ايراني در چند سال گذشته گرايش مفرط و بيمار گونه‌يي به ناديده گرفتن هشدارهاي سلامت محور و پرهيز از عادات غذايي غلط پيدا كرده‌اند. در حالي كه بيش از 43 درصد بار بيماري‌ها در كشور مربوط به بيماري‌هاي غير واگير و قابل كنترل با روش‌هاي خود مراقبتي است، شيوع بيماري‌هاي غيرواگير در جامعه ايراني آنقدر نگران‌كننده است كه مسوولان وزارت بهداشت تقريبا در چگونگي فرهنگسازي براي تغيير روش‌هاي غلط غذايي مردم ناتوان شده‌اند. بنا بر آمارهايي كه معاونت بهداشتي وزارت بهداشت هر از گاهي با هدف هشدار به كوتاه شدن سال‌هاي عمر به سبب تاسي از سبك زندگي ناسالم اعلام مي‌كند بيش از 53 درصد مرگ و ميرهاي كشور به دليل بيماري ديابت و قلب و عروق است. 40 درصد از جمعيت شهري در گروه سني بالاي 20 سال كشور، به اضافه وزن و 21 درصد آنها به چاقي مبتلا هستند. 19 ميليون نفر در كشور فشار خون دارند كه 50 درصد از آنها از اين بيماري بي‌اطلاعند و 83 درصد از مرگ‌ها در سال با فشار خون مرتبط است كه بايد شناسايي شوند. 47 ميليون نفر در كشور غذاي نامناسب مصرف مي‌كنند، 19 ميليون نفر تحرك خوبي ندارند، پنج ميليون نفر سيگار مي‌كشند و 15 ميليون نفر چربي خون بالا دارند. در مقابل تمام اين آمارهاي نگران‌كننده، سرانه مصرف روغن هر ايراني سالانه 3 كيلوگرم افزايش پيدا كرده و به 21 كيلوگرم در سال رسيده است. سرانه مصرف نان هر ايراني در سال 160 كيلوگرم و بيش از 6 برابر سرانه جهاني است. سرانه مصرف شكر ايراني‌ها 21 تا 24 كيلوگرم و 5 برابر ميانگين جهاني است. سرانه مصرف نوشابه در ايران 42 ليتر در سال و بيش از 4 برابر سرانه جهاني است.
جمعيتي كه داوطلبانه به جمع معلولان كشور افزوده مي‌شوند
سبك زندگي ناسالم، بيش از هر چيز در افزايش آمار ديابت و سرطان تاثيرگذار بوده است. در عين حال، شايد يكي از مهم‌ترين عوارض بيماري‌هاي مرتبط با سبك زندگي ناسالم در كنار هزينه گزاف درماني كه به سبد مخارج خانوار اضافه مي‌شود معلوليت و ازكارافتادگي افراد به دليل از دست دادن سلامت جسماني و رواني باشد. در حالي كه سن ابتلا به ديابت در ايران، 10 الي 15 سال كمتر از ساير كشورها برآورد شده، مبتلايان ديابت به علت عوارض متاخر اين بيماري در معرض جدي نابينايي و قطع عضو هستند. در واقع بيماران ديابتي كه مي‌توانستند با پيروي از سبك زندگي سالم مانع از قرار گرفتن در دايره خطر ابتلا به ديابت شوند، داوطلبانه تلاش مي‌كنند وارد فهرست معلولان كشور بشوند. در حالي كه به گفته متوليان كنترل ديابت، 70 درصد از افراد مستعد ابتلا به ديابت نوع 2 (ديابت ناشي از سبك زندگي و تغذيه) مي‌توانند از ديابت پيشگيري كنند. وزارت بهداشت هشدار مي‌دهد 80 درصد افراد داراي اضافه وزن و چاقي در معرض ابتلا به ديابت نوع دو قرار دارند. عليرضا مهدوي، معاون مركز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت روز گذشته هشدار داد تعداد مبتلايان ديابت كشور كه 35 درصد از افراد گرفتار قطع عضو اجباري را شامل خواهند شد حدود 5 ميليون نفر است كه البته انجمن‌هاي غيردولتي متولي كنترل و حمايت از بيماران ديابتي اين جسارت را داشته‌اند كه تعداد ديابتي‌هاي ايران را تا مرز 7 ميليون هم تخمين بزنند. رقمي كه به علت بي‌خبري بيش از نيمي از مبتلايان از ابتلا به ديابت چندان هم بعيد به نظر نمي‌رسد. در حالي كه بنا بر اعلام وزارت بهداشت، زندگي صنعتي و تغذيه نامناسب و بي‌تحركي به عنوان مهم‌ترين علل شيوع بيماري ديابت معرفي شده، استان‌هاي يزد، بوشهر، اصفهان و تهران اكنون در صدر فهرست داراي بيشترين تعداد مبتلايان ديابت قرار دارند. بررسي‌هاي شهرداري تهران در شيوع شهري ديابت هم نشان داده مناطق 14 و 20 شهر تهران، بيشترين تعداد ديابتي‌ها و منطقه 13 و 17 كمترين مبتلايان به ديابت را در خود جاي داده‌اند.
سالانه حدود 60 الي 90 هزار بيمار سرطاني جديد در كشور شناسايي مي‌شود و سرطان اكنون در رتبه دوم علت مرگ در كشور قرار دارد كه نسبت به سال‌هاي قبل، يك درجه هم ارتقا پيدا كرده است. مهرداد بهلولي؛ فوق تخصص جراحي سرطان هشدار داده حدود 30 درصد مبتلايان سرطان در كشور، سرطان گوارش دارند و سرطان‌هاي مري و معده به ترتيب در بندر تركمن و دشت مغان شيوع بيشتري دارد چنانكه حتي ركورد آمارهاي جهاني را هم زير پا گذاشته است. از سال‌هاي قبل و بنا بر تاييد متخصصان سرطان، شيوع بالاي سرطان‌هاي مري و معده در استان شمالي كشور در ارتباط مستقيم با سبك زندگي است چنانكه عادت به نوشيدن مايعات داغ يكي از عوامل پررنگ در شيوع اين نوع سرطان در استان‌هاي شمالي كشور معرفي شده است. بهلولي مي‌گويد نوع تغذيه و سبك زندگي، كم تحركي و استفاده از غذاهاي آماده از مهم‌ترين عوامل ابتلا به انواع سرطان‌ها شناسايي شده است و اعظم السادات موسوي؛ رييس انجمن متخصصان زنان و مامايي ايران هم تاكيد دارد سبك زندگي، افزايش وزن، مصرف غذاهاي آماده و بي‌تحركي از مهم‌ترين عوامل موثر در ابتلا به سرطان سينه در زنان ايراني هستند كه اكنون سن ابتلا به سرطان سينه در ايران 10 سال كمتر از كشورهاي پيشرفته برآورد شده است.