مدتي است بحث حضور نظامي روسيه در سوريه در صدر اخبار تحولات سوريه قرار گرفته است و هر روز يك موضوع جديد در اين خصوص عنوان مي‌شود، امريكا به تازگي اعلام كرده كه در حدود 200 نيروي نظامي روسي در سوريه حضور دارند و رويترز نيز عنوان كرد كه روسيه قصد دارد يك سلاح ضد هوايي به سوريه ارسال كند. «اعتماد» درباره اين تحولات با افشار سليماني، سفير سابق ايران در آذربايجان و تحليلگر مسائل روسيه و قفقاز گفت‌وگو كرده كه به شرح زير است:
برخي منابع خبري به تازگي عنوان كردند كه نظاميان روسي براي مبارزه با تروريست‌ها وارد سوريه شده‌اند، تحليل شما از اين موضوع چيست، آيا در كل واقعيت دارد يا خير؟
برخي خبرگزاري‌ها اين موضوع را پوشش دادند و سرگي لاوروف، وزير خارجه روسيه هم اعلام كرده است كه روسيه هم كمك‌هاي انسان‌دوستانه، هم كمك‌هاي نظامي و هم كمك‌هاي مستشاري نظامي به سوريه ارسال مي‌كند. روس‌ها در بندر طرطوس سوريه پايگاه دارند و بر پايه اين گزارش‌ها يعني اكنون آنها در نزديكي لاذقيه نيز پايگاه نظامي ايجاد مي‌كنند. اين چيزي است كه امريكايي‌ها مي‌گويند، اينكه 200 نفر از نيروهاي روسي در لاذقيه حضور دارند و كارهايي را انجام مي‌دهند. اما به نظر مي‌رسد اگر با توجه به اوضاع چهار ساله گذشته سوريه، بازي‌هايي را كه پيرامون سوريه توسط بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه صورت مي‌گيرد، ببينيم و شرايط خود اين كشورها و روند تحولات جهاني و منطقه‌اي را در نظر بگيريم، بايد به مسائل ديگري اشاره كرد. با توجه به شرايطي كه روسيه با آن دست و پنجه نرم مي‌كند به ويژه پس از بحران اوكراين و تحريم‌هايي كه از سوي امريكا و غرب عليه آن در خصوص ورود سوريه به شبه جزيره كريمه داشته، مسكو با مشكلاتي مواجه شده است. در همين حال قيمت نفت كاهش يافته است و سرمايه‌ها از روسيه خارج شده است و درآمدهاي مردم در اين كشور كاهش يافته و واحد پول اين كشور سقوط كرده است. در واقع روسيه در شرايطي نيست كه بتواند يك بازي بزرگ انجام دهد.
حضور روسيه در سوريه را تا چه حد واقعي مي‌دانيد؟
حضور نظامي روسيه در سوريه در يك حد مختصري وجود دارد. حتي تجهيزات نظامي، موشك يا كشتي هم گفته مي‌شود به اين كشور اعزام شده است ولي بحث اينجاست كه روسيه قرار نيست اقدام نظامي انجام دهد. موضوع براي اين است كه روسيه آنجا نمايشي را صورت دهد تا معامله‌اي را انجام دهد. امكان اينكه روسيه در آنجا بازي كند، وجود ندارد. اگر هماهنگي بين امريكا و روسيه در خصوص مبارزه با داعش وجود داشت، چرا مسير پرواز يونان، اوكراين و مجارستان را بستند و در نهايت مجبور شدند از فضاي هوايي ايران و عراق به سوريه راه پيدا كنند. اگر اين همكاري بود چنين اتفاقي رخ نمي‌داد. اما روس‌ها مي‌خواهند با اين شرايط امتياز بگيرند و معامله كنند.
روسيه دنبال چه نوع امتيازي است؟
به هر ترتيب روسيه در شرايط تحريم به سر مي‌برد و مي‌خواهد موضوع اوكراين را با سوريه معاوضه كند. اگر يك سال ديگر وضعيت كنوني روسيه ادامه پيدا كند شرايط اين كشور بدتر از گذشته خواهد شد. در يكي دو ماه گذشته در حدود پنج درصد ارزش روبل روسيه كاهش يافته است. اين دليل ديگر آن است كه روسيه در فضاي پيراموني سوريه فعال‌تر شده است. اخيرا در گرجستان پايگاه مشترك نظامي ناتو تاسيس شده است و روس‌ها به آن حساسيت نشان داده‌اند. به هر حال روسيه نسبت به حضور ناتو و تحريم‌ها به‌شدت نگران وضعيت خود است و قصد دارد تخم مرغ‌هاي خود را در سبد سوريه و در معامله با امريكا و غرب استفاده كند.
يعني قدرت‌نمايي نظاي روسيه در آب‌هاي سوريه را تنها در حد مانور مي‌بينيد؟
به نظرم اين موضوع در حد مانور است و در جهان شاهد آن هستيم كشورهاي مختلف با يكديگر مانور نظامي انجام مي‌دهند كه منجر به درگيري نظامي نمي‌شود.
رويترز اعلام كرده است كه روسيه بناست يك سلاح ضد هوايي براي سوريه ارسال كند، آيا روسيه چنين كاري انجام خواهد داد؟
بله گفته مي‌شود كه سلاح A22 را به سوريه ارسال مي‌كند و در گذشته نيز بنا بود اس- 300 به سوريه ارسال شود كه سرنوشت آن كماكان روشن نيست. اما روسيه در سوريه وارد جنگ نمي‌شود.
يعني هيچ نيرويي به سوريه ارسال نكرده است؟
ظاهرا تعدادي محدود ارسال كرده است كه بيشتر مستشاري هستند ولي بعيد به نظر مي‌رسد روسيه به طور مستقيم وارد جنگ شود. زيرا روس‌ها در داخل كشور خود نيز مشكل دارند و اگر اندكي شرايط داخلي روسيه متزلزل شود مسائل قفقاز شمالي دوباره بالا مي‌گيرد و حتي ممكن است داعش بتواند از گروه‌هاي حاضر در اين مناطق استفاده كند و كافي است چچني‌هايي كه با داعش همكاري مي‌كنند به سمت روسيه هدايت شوند كه مشخص نيست چه اتفاقاتي ممكن است رخ دهد. غرب در برابر روسيه ابزار بيشتري در اختيار دارد. اما اتفاق خاصي رخ نخواهد داد مگر اينكه بخواهند در نهايت بر سر موضوع داعش همكاري كنند.
گفته مي‌شود ارتش روسيه به امريكا اعلام كرده است كه در زمينه سوريه با يكديگر همكاري كنند، آيا اين موضوع امكان‌پذير است؟
در عالم سياست نمي‌توان قطعي صحبت كرد، هرگونه همكاري روسيه در رابطه با سوريه به همراه امريكا و غرب صرفا در دايره حل بحران سياسي مي‌تواند بگنجد و نه در مسائل نظامي. ولي يك احتمال بسيار ضعيف وجود دارد كه اگر امريكا مطمئن شود كه هدف روسيه صرفا برخورد با داعش است، ممكن است در اين خصوص همكاري كنند كه اين موضوع هم در حد حملات هوايي باقي خواهد ماند.