اقدامات «هسته‌اي» بهارستان درگير اختلافات منتقدان و موافقان
جدال طرح‌ها، دعواي گزارش‌ها
احسان بداغي/ حرف از خروجي واحد است. موافقان و منتقدان برجام اما در مجلس روز به روز بيشتر از هم فاصله مي‌گيرند، اتفاقي كه هيچ نشاني از تفاهم در آن ديده نمي‌شود. در كميسيون برجام 15 نماينده هنوز به نظر يكساني براي گزارش نهايي خود نرسيده‌اند و در صحن علني هم تا اينجا صحبت از دو طرح موازي در ميان است؛ يكي طرح منتقدان و ديگري طرح موافقان. فرصت نهايي كميسيون ويژه براي ارايه گزارش به صحن علني تا اينجا سه بار تغيير كرده و سخنگوي اين مجموعه مي‌گويد روز يكشنبه نتيجه بررسي‌ها در قالب اين گزارش ارايه مي‌شود. همزمان اما اخبار ديگري از داخل كميسيون به گوش مي‌رسد كه ترديدها را درباره تحقق اين وعده زياد مي‌كند؛ منصوري آراني به «اعتماد» مي‌گويد كه «هنوز گزارش سه كميته از پنج كميته داخلي كميسيون ويژه آماده نشده است.» اين يعني آنكه شايد صحن علني بايد بيشتر از اينها منتظر اين گزارش بماند. مخصوصا آنكه منصوري آراني گفته حتي طيف‌هاي كميسيون هنوز بر سر «كليات گزارش» هم درگير اختلاف نظر هستند.
سه طرح موازي براي برجام
مجلسي‌ها آنقدري كه براي ورود به موضوع توافق هسته‌اي عجله داشتند براي رسيدن به تفاهم داخلي بر سر موضوع عجله ندارند. فعلا طرف‌هاي درگير در مساله عزمي براي حركت به سمت همديگر نشان نمي‌دهند. در ميان شكاف موضع‌گيري‌ها هنوز معلوم نيست كه مجلس دقيقا قصد دست زدن به چه اقدامي دارد. دو هفته است كه صحبت‌ها از يك طرح دو فوريتي ناظر به توافق هسته‌اي جدي شده است. تا اينجا اما آنطور كه به نظر مي‌رسد حداقل سه طرح دوفوريتي درباره برجام در مجلس مطرح است. به‌طور مشخص طيف‌هاي موافق و منتقد برجام هر كدام يك طرح تهيه كرده‌اند تا در يك حركت تقابلي در صحن علني مطرح كنند. در اين ميان نشانه‌ها حكايت از شروع اقدامات عملي براي نگارش طرح سوم هم دارد؛ طرحي كه احتمالا به صورت اجماعي تهيه خواهد شد. اجماعي كه از جلسه ديروز علي لاريجاني و غلامعلي حدادعادل به طور جدي‌تر شروع شده است.
طرح‌هاي تقابلي؛ اعلام موضع طيف‌هاي سياسي
روايت‌ها درباره امضاهاي موجود پاي طرح‌هاي دوفوريتي پيش از هر چيز مي‌تواند نشان دهد كه احتمالا همه اين روايت‌ها داراي نواقص جدي هستند و بيان برخي اعداد چيزي جز يك مقابله به مثل نيست. منتقدان سه روز پيش گفته بودند براي طرح خود بيش از 50 امضا جمع كرده‌اند و در همان روز موافقان از جمع‌آوري 100 امضا براي طرحي موازي سخن به ميان آوردند. ديروز هم منصور حقيقتپور، عضو كميسيون برجام و نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي گفت كه «طرح دوفوريتي برجام 150 امضا دارد.» همزمان با اين اظهارنظر هم خبرگزاري فارس متن طرح «الزام دولت به رعايت منافع ملي در توافق هسته‌اي» را منتشر و ادعا كرد كه اين همان طرح مد نظر نمايندگان است. كمال‌الدين پيرموذن در حاشيه جلسه ديروز مجلس درباره طرح موافقان برجام به «اعتماد» گفت: «ما مي‌دانيم كه طيف مخالفان فقط در پي رد كردن برجام و سياه‌نمايي مذاكرات است و اگر قرار باشد آنها طرحي در اين راستا ارايه كنند قطعا ما هم طرح خود را بلافاصله ارايه خواهيم كرد.» او درباره محتواي طرح موافقان توافق نيز تنها به اين موضوع بسنده مي‌كند كه «ما سعي كرديم كاري كنيم تا دولت در مواردي مثل اجراي پروتكل بتواند بدون مشكل جلو برود. » در مقابل اما بر اساس طرحي كه خبرگزاري فارس آن را منتشر كرده است، برخي نمايندگان در 14 بند موارد اجرايي مختلفي براي برجام پيش روي دولت گذاشته‌اند. از جمله مختومه شدن PMD، لغو كليه تحريم‌ها، محدود كردن اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي از 8 سال به دو سال، ادامه فعاليت‌هاي موشكي و تسليحاتي متعارف و ممنوعيت هر گونه رابطه‌اي با دولت و شركت‌هاي امريكايي. قسمت اساسي اين طرح اما جايي است كه تهيه‌كنندگان آن در آخرين بند از دولت و وزارت خارجه خواسته‌اند تا 16 مورد از بندهاي برجام حذف يا اصلاح شوند. اتفاقي كه معناي آن چيزي جز رد برجام نيست. موضوعي كه نه تنها دولتي‌ها و وزارت خارجه بلكه مقامات مجلس هم چندين بار به آن اشاره كرده‌اند كه نمايندگان تنها مي‌توانند به برجام «آري» يا «خير» بگويند و حذف و اضافه در متن آن تنها يعني بازگشت دوباره به ميز مذاكره. بررسي مجموعه موضع‌گيري‌هاي پيشين نمايندگان نشان مي‌دهد كه احتمال اينكه اين طرح بتواند تعداد امضاهاي زيادي را جلب كند وجود ندارد. چرا كه حتي طيف‌هاي سنتي اصولگرا كه توسط چهره‌هاي شاخصي چون باهنر در مجلس هدايت مي‌شوند و از وزن قابل توجهي در تصميم‌گيري‌ها برخوردارند قبلا چنين اقدامي را رد كرده بودند. اگر تعداد اين نمايندگان را به جمع متعدلان و موافقان برجام اضافه كنيم رسما اكثريتي را تشكيل مي‌دهند كه افق‌ها را براي تغيير در متن برجام و به نتيجه رسيدن چنين طرحي كاملا از بين مي‌برد.
گام‌هاي اوليه اجماع براي طرح عمومي
با اين وجود نشانه‌ها حكايت از آن دارد كه نهايتا طرحي كاملا متفاوت با دو طرح موافقان و منتقدان برجام در صحن علني مطرح شود. چرا كه ديروز علي لاريجاني و حدادعادل به عنوان هدايت‌كنندگان دو طيف اصلي مجلس تازه بررسي‌هاي مشترك براي ارايه طرح دو فوريتي را آغاز كردند. اين بدان معناست كه اقدامات انجام شده تا پيش از اين رنگ اجرا به خود نخواهند ديد. همزمان منصور حقيقتپور هم به تشريح همين موضوع پرداخته و خبرگزاري خانه ملت از قول او تيتر زده است: «طرح دوفوريتي برجام 150 امضا دارد. » تيتري كه البته محتوايي كاملا متفاوت در متن سخنان نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي دارد. چرا كه حقيقتپور در مصاحبه خود تنها از يك پيش‌بيني سخن گفته نه قطعي شدن اين تعداد امضا. او گفته است؛ «تعداد امضاها قطعا بالاي 100 امضا است و به بالاي 150 امضا هم مي‌رسد.» او همچنين گفته كه اين طرح «منبعث ازجمع بندي گزارش نهايي كميسيون ويژه برجام ارايه مي‌شود.» نشانه‌هاي اينكه طرح دو فوريتي مجلس بر خلاف آنچه كه گفته شده هنوز تمام و كمال تهيه نشده را مي‌توان در سخنان ديروز زاكاني هم ديد؛ «در اين زمينه، كار در دو فراكسيون اصولگرايان و اصولگرايان رهروان ولايت انجام خواهد شد كه ان‌شاءالله طرح مشترك دو فراكسيون پس از اجماع و همفكري تقديم مجلس مي‌شود. نظر رييس مجلس نيز همين است كه تهيه طرح با همفكري نمايندگان تهيه شود و در قالب يك اجماع در مجلس آماده شود. » اين سخنان نيز همانند اظهارنظر حقيقتپور و محتواي جلسه ديروز لاريجاني و حدادعادل تنها پيامي براي آينده دارد. هر چند به نظر مي‌رسد طيف منتقد مذاكرات در طرح منتشر شده توسط خبرگزاري فارس سعي كرده‌اند تا معدل مطالبات خود را براي طرح هسته‌اي مطلوب‌شان ارايه كنند. كاري كه بيشتر به نظر مي‌رسد يك موضع‌گيري رسمي باشد تا يك طرح دو فوريتي.
اختلاف بر سر كليات گزارش نهايي
براي ارايه طرح هسته‌اي نمايندگان بايد از پيچ دو اختلاف عميق بگذرند؛ يكي اختلافات عمومي بين دو طيف مجلس كه اقداماتي نظير جلسه ديروز لاريجاني و حدادعادل ناظر به آن انجام شد و ديگري اختلاف‌نظرهاي داخل كميسيون ويژه برجام. مجموعه‌اي كه طرح دو فوريتي قرار بود ابتدا توسط اعضاي آن تدوين و تقديم هيات رييسه شود. اما كار آنها و تقابل بين دو طيف موافق و منتقد برجام حتي ارايه گزارش نهايي را نيز سخت كرد تا كميسيون برجام ديگر سودايي براي نگارش طرح دو فوريتي نداشته باشد. با اين وجود سرنوشت هر طرحي كه قرار بر ارايه آن باشد به اقدامات اين مجموعه 15 نفري گره خورده است. چرا كه تا آنها گزارش نهايي خود را ارايه نكنند چنين طرحي وارد دستور كار مجلس نخواهد شد. گزارش كميسيون ويژه هم اما درگير اختلافات داخلي شده است. همان اختلافاتي كه دو هفته پيش نگارش طرح دو فوريتي را در اين مجموعه غيرممكن كردند. موعد ارايه گزارش نهايي كميسيون ويژه تا الان سه بار تغيير كرده است. اما چرا اين گزارش كه مجلس اصرار زيادي بر تهيه آن دارد تا الان به نقطه پايان نرسيده است؟ عباسعلي منصوري آراني، عضو كميسيون ويژه برجام در پاسخ به اين سوال به «اعتماد» مي‌گويد: «تا اينجا هر چقدر جلو رفته‌ايم تنها دو كميته از پنج كميته تخصصي كميسيون گزارش خود را ارايه كرده‌اند و هنوز گزارش سه كميته آماده نيست.» او اضافه مي‌كند: «با توجه به سرعت كار بعيد است كه كار تهيه گزارش‌هاي اين كميته‌ها و تقديم آن به كميسيون تا روز شنبه هم پايان بپذيرد. » هر چند سيد حسين نقوي حسيني گفته كه گزارش كميسيون روز يكشنبه آينده ارايه خواهد شد اما منصوري آراني پيش بيني مي‌كند كه اين گزارش حتي به روز يكشنبه هم نرسد. او توضيح مي‌دهد كه «دو طيف كميسيون هنوز بر سر كليات گزارش نهايي هم به هم نزديك نشده‌اند و حتي بر سر كليات هم اختلافاتي اساسي وجود دارد. » اين بدان معناست كه تازه تفاهم بر سر جزييات هم پيش روي كميسيون قرار دارد كه هنوز وارد آن نشده است. وضعيتي كه به گفته منصوري آراني ارايه گزارش نهايي را «طولاني‌تر از اين» مي‌كند. علي‌الخصوص آنكه مجلس سه‌شنبه آينده استيضاح وزير راه را نيز در دستور كار دارد و اين موقعيت مي‌تواند زمان ارايه گزارش را حتي به هفته بعد از آن موكول كند.