اتفاقي مبارك به بهانه ثبت جهاني شهر
مصطفي فاطمي
معاون گردشگري اداره كل ميراث فرهنگي استان يزد
پرونده بافت تاريخي يزد به عنوان بزرگ‌ترين بافت خشتي جهان و ثبت جهاني آن از سال‌ها قبل مطرح بود. يزد يكي از قديمي‌ترين شهرهايي است كه ساختار خشتي دارد و با معماري گلين ساخته شده است. زماني كه زيگورات به ثبت رسيد بحث ثبت يزد هم مطرح بود، همين‌طور زماني كه بازار بزرگ تبريز و گنبد سلطانيه به ثبت رسيدند، شهر يزد همواره به عنوان يكي از رقباي جدي آثار ديگر براي رسيدن به ثبت جهاني مطرح بوده، اما به دليل وسعت اين بافت تاريخي همواره براي ارسال پرونده ثبت جهاني آن ترديد وجود داشت. تا به حال پرونده‌اي به اين سختي و سنگيني از جانب ايران براي يونسكو ارسال نشده بود. پرونده اين كار ريسك بالايي داشت و ما مي‌خواستيم شهري وسيع را به ثبت برسانيم، به همين دليل همواره براي ارسال پرونده ملاحظه‌كاري مي‌شد.
از حدود 3 سال پيش اين قول داده شد كه پرونده ثبت جهاني يزد در سال 2017 ارسال شود. همزمان با اين اعلام فعاليت براي ثبت جهاني آغاز شد، پلان مديريتي بافت تاريخي نوشته شده، نزديك به 200 هكتار از بافت كه قسمت ارزشمندتري بود در منطقه اصلي ثبت جهاني قرار گرفت و مابقي بافت در حريم قرار گرفت.
فعاليت بسيار خوبي از طرف مردم، ngoها و بعد از آن سازمان‌هاي دولتي شكل گرفت، ما در اين مدت شاهد فعاليت خود مردم بوديم كه كمك مي‌كردند، ديوارهايي را كه تخريب شده بودند را بازسازي مي‌كردند، حتي روزهاي آخر كه فعاليت بيشتر شده بود شهرداري و ساير سازمان‌هاي دولتي مثل اداره آب و برق و استانداري هم با مردم و جوانان همكاري داشتند و به ساماندهي لوله‌هاي آب و گاز و سيم‌كشي‌هاي برق پرداختند. علاوه بر اين تعدادي از نهادهاي مردمي هم آمدند و بعضي از درهايي را كه كهنه شده بودند، رنگ مي‌زدند. در بعضي نقاط در جمع‌آوري زباله‌هايي كه وجود داشت يا از فعاليت‌هاي ساختماني
باقي مانده بود، كمك مي‌كردند. كار بسيار خوبي كه انجام شد، حركت مردمي و فعاليت خودجوش اهالي محلات تاريخي بود.
جلسه خوبي با ارزياب يونسكو داشتيم، ngoهاي يزد مثل انجمن چارسوق كوير،
هفت اقليم، انجمن ياوران يادگارهاي فرهنگي، انجمن يانش وران مانتره و انجمن‌هاي چم و مباركه كه از همشهريان زرتشتي ما هستند، انجمن ديد‌بانان ميراث فرهنگي و طبيعي استان يزد، انجمن يادگار، انجمن رفتگران طبيعت هر كدام به گونه‌اي به همراه اعضاي‌شان كمك كردند و در كوچه‌پس‌كوچه‌هاي بافت حضور داشتند و هر كاري از دست‌شان برمي‌آمد، انجام مي‌دادند. اين كاري است كه اگر يك سازمان دولتي مي‌خواست انجام بدهد شايد ماه‌ها به طول مي‌كشيد در عرض چند روز انجام شد.
تا به حال هم سابقه نداشت ما شاهد چنين شرايطي در بافت باشيم. وقتي مردم مي‌ديدند كه تعدادي جوان با سر و شكل مرتب در بافت نظافت مي‌كنند و تعميرات انجام مي‌دهند، آنها هم همراه مي‌شدند و شروع به كمك مي‌كردند و فرهنگ‌سازي خوبي شد كه مردم توجه كنند كه از اين به بعد هم در نظافت و نگهداري بافت سهيم باشند.
اميدواريم يزد سال آينده و در اجلاس يونسكو به ثبت جهاني برسد، هر چند هنوز هم نواقصي وجود دارد اما نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه يزد به ثبت برسد يا نرسد اتفاق مباركي كه به بهانه ثبت جهاني اين شهر افتاد، حضور ngoها و مردم بود كه باعث فرهنگ‌سازي خوبي در زمينه حفاظت از آثار تاريخي شد. شايد برخي مواقع شاهد برخي تخريب‌ها بوديم، اما با فرهنگ سازي كه در اين مدت اتفاق افتاد مي‌توان اميدوار بود كه ديگر شاهد تخريب در بافت تاريخي نباشيم، به اين دليل كه مردم به ارزش اين بافت پي برده‌اند و اميدواريم كه يك شروع دوباره را در بافت داشته باشيم و اين حركت متوقف نشود.