مناظره نايب‌رييس كميسيون فرهنگي مجلس با يك تهيه‌كننده سينما
نوباوه: تا قيچي هست، فيلمي توقيف نمي‌شود طائرپور: شما عملا سينما را تهديد مي‌كنيد
سمانه فراهاني/ مجلس تا به حال در عدم اكران هيچ فيلمي دخالت نداشته است. اين جمله‌يي بود كه از مناظره دوشنبه شب گذشته نايب رييس كميسيون فرهنگي مجلس با يك تهيه‌كننده سينما به دست آمد. در ميان صحبت‌هاي فرشته طائرپور درباره دخالت‌هاي مجلس در جهت اكران چند فيلم سينمايي، بيژن نوباوه تاكيد كرد: ما براساس وظايف خود درباره همه امور كشور نظر مي‌دهيم چرا كه صداي مردم هستيم اما نوع نگاه ما نظارت است نه دخالت. به هر حال مجلس نمي‌تواند اجازه دهد فيلمي عليه نظام ساخته و در جشنواره‌هاي خارجي نمايش داده شود و ما در مجلس در برابر آن سكوت كنيم.
فرشته طائرپور در مناظره‌يي با عنوان سينماي اجتماعي و نقد مصلحانه كه در حوزه هنري برگزار شده بود، گفت: بايد مجلس و سياستگذاران مشخص كنند كه نگران مخاطبان هستند يا هنرمندان. اين دو نگراني دو شاخه مختلف است و روش‌هاي متفاوتي را هم طلب مي‌كند. ما فيلمسازان بيشتر از نمايندگان و سياستگذاران نگران هستيم كه مخاطبان پاي ماهواره هستند. ما براي آثار هنري خود سختگيري مي‌كنيم و يك موي سفيد را از ماست بيرون مي‌كشيم و با اين روندي كه ما پيش مي‌رويم مردم سريال‌هاي ماهواره را جايگزين آثار خودي مي‌كنند.
او ادامه داد: من فكر مي‌كنم سينماي اجتماعي ما بايد بيشترين نزديكي به حوزه خبري را داشته باشد يعني كار رسانه‌يي انجام دهد. در امريكا بخش سينماي مستقل از جامعه انتقاد مي‌كنند و به طور مثال موضوع پليس
خوب و بد را مطرح مي‌كند اما اگر بخواهيم در حوزه سينماي اجتماعي ايران از چيزي دفاع كنيم به شعار و زماني كه مي‌خواهيم انتقاد كنيم به سياه نمايي تبديل مي‌شود.
در ادامه نوباوه با پذيرش سخنان طائرپور گفت: بله، سينما قرار نيست از پادشاهان تعريف كند. اسلام مي‌گويد حق را بيان كنيد حتي اگر عليه شما باشد و البته در جايي هم از دروغ مصلحتي براي آشتي و برقراري ارتباط زن و شوهر سخن مي‌گويد.
وي با اشاره به فيلم «لاله» گفت: ما بايد واقعيت‌ها را بگوييم، اين فيلم قرار بود در دولت قبل ساخته شود. من از كارگردان اين فيلم پرسيدم هدف از ساخت آن چيست و او بيان مي‌كرد كه مي‌خواهد زن ايراني را به جهان معرفي كند اما آيا مشخصه زن ايراني اين است كه مي‌تواند راننده شود؟ وي بيان مي‌كرد كه براي اين فيلم هفت ميليارد هزينه شده است و ما جلوي ساخت آن را گرفتيم چرا كه نمايندگان مجلس نماينده مردم و خود مردم هستند.
نوباوه كه به عنوان عضوي از كميسيون فرهنگي بر نظارت دقيق مجلس در امور فرهنگي تاكيد دارد در ادامه اين نشست گفت: اساس مميزي در دنيا وجود دارد. ما ملت بزرگي هستيم و تحمل بالايي داريم اما مگر هنرمند براي ما مهم نيست. ما بيشتر از وزارت ارشاد براي هنرمندان تلاش مي‌كنيم و نگاه مان نگاه مردم است. درباره فيلم «عصباني نيستم» خطاي محرز صورت گرفته و اين فيلم غيرقانوني است چرا كه فيلمنامه مجوز گرفته با فيلم نهايي كاملا متفاوت است و به عنوان يك فيلم غيرقانوني نبايد نمايش داده شود.
وي افزود: ما مانع اكران نمي‌شويم اما اگر اين فيلم نمايش داده شود تخلف صورت گرفته و ما مي‌دانيم و وزارت ارشاد. بحث تمامي فرهنگ و سنت ما است كه قصد دارند آن را تخريب كنند. خانم طائرپور فيلم «آينه‌هاي
رو به رو» را ساخته و آن را نمايش هم داده است. در اين فيلم موضوعي را به نمايش گذاشته است كه به سختي مي‌توان آن را مطرح كرد و خط قرمزهاي فراواني درباره آن وجود دارد اما چون نمي‌خواست اين فيلم مساله شود آن را قانوني ساخت و اكران كرد. فيلم خوبي هم بود.
فرشته طائرپور در واكنش به اين صحبت‌هاي نوباوه با اشاره به تناقض موجود در صحبت‌هاي او گفت: شما يك بار مي‌گوييد مجلس حتي يك مورد دخالت نكرده است و در جاي ديگر مطرح مي‌كنيد كه اگر فلان فيلم اكران شود ما مي‌دانيم و شما. يعني عملا تهديد مي‌كنيد. سانسوري هم كه شما مي‌گوييد در همه جاي دنيا وجود دارد، بسيار متفاوت از مميزي‌هاي ما است. در كشورهاي ديگر سانسوري هست از نوع اقتصادي و اگر هم از نوع سياسي باشد به نوعي اعمال مي‌شود كه كسي از آن باخبر نشود. اگر مجلس و نظام گاهي به اين نتيجه مي‌رسند كه بايد در موردي مراقبت كنند بهتر است آنقدر علني‌اش نكنند. مگر در دوره محمد بهشتي هر فيلم مساله‌داري اكران مي‌شد؟ نه، اين‌گونه نبود اما مخالفت‌ها علني نبود و به صحن مجلس نمي‌آمد.
تهيه‌كننده «آينه‌هاي رو به رو» با تاكيد بر اينكه كميسيون فرهنگي مجلس نبايد وارد بحث و جدل آشكار شود و اين بحث‌ها به رسانه‌ها راه يابد، خاطرنشان كرد: بسياري از اين مشكلات در وهله اول با تفاهم حل مي‌شود اما با چنين بحث‌هايي فيلمي كه امكان داشت اكران
كم سر و صدا و محدودي داشته باشد فروش بالاتري به دست مي‌آورد. بايد ديد مخاطبي را كه ما تا اين حد از او مراقبت مي‌كنيم چه فيلم‌هايي را جايگزين اين فيلم‌ها مي‌كند.
طائرپور در ازاي تعريفي كه نوباوه از فيلمش در جلسه مطرح كرده بود، توضيح داد: آينه‌هاي رو به رو در بسياري از فستيوال‌هاي دنيا جايزه گرفت اما تنها اجازه اكران در 6 سينما را به آن دادند. از اين فيلم هيچ حمايتي نشد و مجلس دفاعي از آن نكرد. البته ما توقعي از مجلس نداريم اما بهتر است مجلس هم چندان وارد اين عرصه‌هاي نظارتي نشود. بسياري از حساسيت‌هاي تحريك شده مجلس نسبت به فيلم‌ها به دليل انتقال اشتباه مفاهيم به نمايندگان است. اين فيلم‌ها مخاطب عام ندارند و نبايد نسبت به آنها تا اين اندازه حساسيت و نگراني وجود داشته باشد. نمي‌توان جامعه را
به دليل اينكه فيلم تلخ دوست نداريم بزك كرده و نشان دهيم. نگاهي به صفحه حوادث نشان مي‌دهد كه چه ميزان قتل و تجاوز در جامعه وجود دارد. شما احتمالا سريال‌هاي تركي ماهواره را نگاه نمي‌كنيد اما فكر مي‌كنيد چرا زنان سرزمين ما همه فاطما گل را مي‌شناسند. آنچه جايگزين فيلم‌هاي ايراني مي‌شود كه بدتر است. اگر نگاهي به دوران گذار كنيم به آمار درخشاني از فيلم‌هاي انساني دست مي‌يابيم كه نشان مي‌دهد اين سينما فارغ از دوره‌هاي مديريتي همواره نفس كشيده است. نبايد با برخي اقدامات، جامعه نخبه را از مجلس دور كرد. يك فيلم براي دريافت مجوز نمايش مراحل بسياري را پشت سر مي‌گذارد و اين مجوز بايد اعتبار داشته باشد.
او در ادامه تصريح كرد: بايد مخاطب‌شناسي كنيم. آنچه طبقات مختلف اجتماعي مي‌پسندند از هم متفاوت است و نبايد كاري كرد كه مخاطب ايراني به سمت رسانه‌هاي ديگر برود. بايد مكانيزم بهتري براي سختگيري‌ها انتخاب شود. ارتباط بيشتر بهتر جواب مي‌دهد.
نوباوه كه مخالف نظر طائرپور بود با بيان اينكه نمي‌توان چون مردم چيز ديگري را مي‌پسندند مشابه ايراني آن را نشان داد، گفت: تا قيچي وجود دارد هيچ فيلمي توقيف نمي‌شود. اگر فيلم توقيف شده‌يي هم وجود دارد به‌خاطر قوانين كشور است. در زمان فروپاشي شوروي تنها يك راديوي زندگي برتر وجود داشت اواخر فروپاشي سي‌ان‌ان راه مي‌افتد و الان حدود ۱۸ هزار و ۲۵۰ شبكه در دنيا وجود دارد كه تعداد چهار هزار از اين شبكه‌ها در ايران قابل دريافت است و از اين ميان 140 شبكه با زبان فارسي پخش مي‌شوند. سوال من اين است كه چرا اين شبكه‌ها براي ما برنامه پخش مي‌كنند مسلما هيچ‌كس نمي‌تواند بگويد كه آنها هيچ هدفي ندارند. سخن من اين است كه غربي‌ها مي‌خواهند ما را نسبت به فرهنگ خود بي‌تفاوت كنند. دشمن مي‌خواهد ذايقه ما را تغيير دهد.
نوباوه كه در ميان مثال‌هايش داستان فيلم پل چوبي را به جاي برف روي كاج‌ها تعريف كرد با اشاره به صحبت‌هايش با ساداتيان درباره ميزان اهميت موضوع فيلم گفت: مگر چنين مشكلاتي چه ميزان در جامعه وجود دارد كه آنها را با ساخت فيلم پررنگ كنيم. نبايد يك موضوع كوچك را به قدري بزرگ كرد كه گويا مشكل ما است. اسلام موضوعات بسياري دارد كه فيلمسازان از آن نامي نمي‌برند. ما به شما اجازه فيلمسازي مي‌دهيم اما مي‌توانيد دسته‌بندي كنيد كه چه فيلم‌هايي در خدمت جامعه است؟ فيلم جدايي نادر از سيمين سراسر استرس بود اما ارزش‌هاي اخلاقي خوبي در آن گنجانده شده بود. رهايي‌اي كه مدنظر شماست درباره نداشتن مميزي را من نمي‌پذيرم. من برخلاف آنچه گفته شد فكر مي‌كنم اتفاقا مجلس بايد در بحث تخلف‌ها وارد شود، به شكل درست به مساله بپردازد و آن را هدايت كند البته من قبول ندارم كه مجلس بايد محتوا ارايه كند. اين مساله ارتباطي با مجلس ندارد اما تخلف‌ها بايد جلوگيري شود. زيرا امروزه نوعي سبك در سينماي ايران شده است كه فيلمساز ابتدا فيلمنامه خود را تصويب مي‌كند، موافقت را مي‌گيرد و بعد سناريو را تغيير مي‌دهد.
در ادامه اين مناظره فرشته طائرپور نيز در واكنش به اين سوال نوباوه كه فيلم «خانه پدري» مشكل چند درصد از مردم جامعه است؟ گفت: آقاي عياري حق دارد اگر قصه خاصي او را دغدغه مند كرد آن را به يك فيلم تبديل كند و يك فيلم بزرگسال حق دارد مخاطب خاص و بزرگسال خود را داشته باشد.
وي در پاسخ به سوال نوباوه كه پرسيد اين حق را چه كسي تعيين مي‌كند؟ گفت: اين حقي است كه به هنرمند داده مي‌شود. من قبول دارم كه اگر هنرمندي برخلاف قانون و پروانه ساخت عمل كند تخلف صورت گرفته است اما اين مساله ديگري است. شايد فيلم‌هاي زيادي باشند كه خود من هم به داستان آنها علاقه‌يي نداشته باشم اما اين، حق را از فيلمساز سلب نمي‌كند. همچنين بايد گفت اگر تمام قصه‌ها آشنا و مثل هم باشند ديگر جذابيتي براي ديدن ندارند و از طرفي هنر، كارش اين است كه قصه‌يي را كه قبلا ديده يا شنيده نشده به تصوير مي‌كشد.
به گفته طائرپور، سختگيري در جامعه ايران بيشتر روي فيلم‌هاي خاص است در حالي كه درباره فيلم‌هاي سخيف صحبتي نمي‌شود. اين فيلم‌ها با شوخي‌هاي سطحي كه دارند بيشتر از سينماي جهان سطح سليقه مخاطب را تغيير داده‌اند. شما بيش از آثار به افراد توجه داريد. اگر فيلم محمد(ص) را به غير از مجيد مجيدي فرد ديگري ساخته بود اين‌گونه از آن تعريف نمي‌كرديد. اين تفرقه به نفع سينما و هنر نيست. در پنج سال گذشته مسوولان، سينماگر را مقابل افرادي هل دادند كه حتي آمادگي برخورد فيزيكي هم داشتند.
وي درباره فيلم‌هايي كه مورد اعتراض مجلس هستند، توضيح داد: قرار نيست اين فيلم‌ها روي موافقان يك عقيده تاثير بگذارند بلكه قرار است مخالفان يك عقيده را به تفكر
وا دارند. در حوزه سياسي هم خوشبختانه آنقدر كنترل امنيتي وجود دارد كه هيچ نوع نگراني نبايد در اين حوزه احساس شود.
طائرپور با اشاره به فيلم‌هايي كه به
حوادث ۸۸ پرداخته‌اند، گفت: فيلم «قلاده‌هاي طلا» نشان داد اگر فرض كنيم چند ميليون جوان در سال ۸۸ فريب خوردند، آيا اين بد است كه در جامعه فيلمي نمايش داده شود كه اين جوانان آرام شوند و به اپوزيسيون تبديل نشوند؟ آيا اشكالي دارد كه فيلمي توليد شود كه آنها را عصباني نمي‌كند؟ چرا بايد جلوي اين فيلم‌ها گرفته شود؟
نوباوه در واكنش به سخن طائرپور بيان كرد كه جلوگيري از فيلم «عصباني نيستم» به اين دليل بود كه سناريوي آن با چيزي كه ساخته شد تفاوت بسياري داشت.
او همچنين درباره اين بخش از صحبت‌هاي طائرپور كه هنرمند حق دارد فيلمي را كه مي‌خواهد بسازد، گفت: بايد حق جامعه را هم
در نظر گرفت. من مي‌خواهم شما حتي يك مورد را در دنيا نشان دهيد كه نظارت بر محتواي توليدي وجود ندارد.
در ادامه اين نشست فرشته طائرپور با اشاره به تاثير مجلس در ايجاد يك فضاي منفي عنوان كرد: روش مجلس نسبت به بعضي از فيلم‌ها به نوعي نشان‌دهنده عدم اعتماد به بلوغ تماشاگر و هنرمندان بوده است.
نوباوه نيز عنوان كرد: جوي كه نسبت به مجلس ايجاد شده است موجب شده تا اثر منفي روي شما و هنرمندان بگذارد، اما خود من حتي يك مورد در كارم سراغ ندارم كه در اكران فيلمي دخالت كرده باشم در حالي كه عده‌يي اين جو را مي‌سازند تا به شما كه كار فرهنگي مي‌كنيد فشار بياورند اما كار ما تنها حفظ و صيانت فرهنگ كشور است، پس بايد در حوزه مسائل مختلف اظهارنظر داشته باشيم.
در پايان اين عضو كميسيون فرهنگي، فيلمي دو دقيقه‌يي از شبكه «من و تو» را در سالن پخش كرد كه در آن محسن مخملباف از شيوه‌يي كه براي دريافت مجوز به كار مي‌گرفته مي‌گفت و تاكيد مي‌كرد كه فيلمي را كه اكران مي‌كرده با فيلمي كه برايش مجوز گرفته بوده تفاوت داشته است. با پايان فيلم، نوباوه تاكيد كرد كه چنين افرادي در جمع سينماگران وجود دارند كه با سناريويي از پيش مشخص و
در جهت اهداف غربي‌ها پيش مي‌روند.
طائرپور در واكنش به اين فيلم گفت: آقاي نوباوه من متوجه نمي‌شوم كه چرا شما به شبكه‌يي كه آن را قبول نداريد استناد مي‌كنيد. نبايد رفتار يك نفر را به ديگران تعميم داد.