تلاش عربستان براي سرپوش گذاشتن بر ناكامي‌ها در يمن
جعفر قنادباشي
كارشناس مسائل آفريقا
حدود 20 ماه از آغاز حملات ائتلاف حامي سعودي عليه ملت مظلوم يمن مي‌گذرد. عربستان و دولت‌هاي حامي او مانند بحرين و امارات در ابتداي آن حملات فكر مي‌كردند كه مي‌توانند در مدت زمان كوتاهي ملت يمن را به زانو درآورده و دولت دست‌نشانده خود يعني عبدربه منصور هادي را مجددا بر سرير قدرت برگردانند. اين در حالي است كه جنگي كه عربستان و حاميان او درباره يمن آغاز كردند، براساس محاسباتي مبتني بر منافع ملي آنها نبود و آنها محاسبات دقيقي از شرايط خود و يمن نداشتند. به سخن ديگر، آنها به خاطر جنون قدرت و در راستاي منويات دولت‌هاي بين‌المللي حملات‌شان را به يمن آغاز كردند. با وجود گذشت ماه‌هاي بسيار از آغاز حملات و محرز بودن شكست آنها، ما شاهد هستيم كه سعودي و ائتلاف حامي همچنان تمايلي براي ديدن حقايق ندارند و متوجه نمي‌شوند كه در چه باتلاقي قدم برداشته است بنابراين ما نبايد انتظار داشته باشيم كه آنها بخواهند براساس محاسباتي دقيق در عرصه‌هاي نظامي و سياسي گام بردارند. در واقع، آنچه مشهود است، اين است كه عربستان سعودي به روند كنوني موجود ادامه خواهد داد و تلاش مي‌كند با برگزاري مانورهاي مختلف و انجام حملات و عمليات‌هاي گوناگون، راهي را براي سرپوش گذاشتن ناكامي‌ها و جبران شكست‌ها پيدا كند و به افكارعمومي خود و ديگر كشورهاي عربي اين پيام را بدهد كه شكست نخورده و مي‌خواهد به همان راه آغاز كرده‌اش ادامه دهد. از همه مهم‌تر آنكه عربستان سعودي تلاش مي‌كند تا با اقدامات جنون‌‌آميزش وانمود كند كه در عرصه سياسي و نظامي به بن بست نرسيده و زمان پايان جنگ فرانرسيده است زيرا هر گونه توقف درگيري درخصوص يمن معنايي جز پذيرش شكست هم در عرصه سياسي و هم در عرصه نظامي براي عربستان سعودي در نزد افكارعمومي يمن نخواهد داشت. به عبارتي، عربستان تلاش مي‌كند تا خود را شكست‌نخورده نشان دهد و اين در حالي است كه همگان مي‌دانند عربستان و ائتلاف حامي او در اين مدت به هيچ كدام از خواست‌هاي خود نرسيده‌اند و ادامه جنگ نه تنها از ارزش نظامي برخوردار نيست بلكه نتيجه‌اي جز كشتار بيشتر مردم، تخريب گسترده‌تر زيرساخت‌هاي اين كشور و البته افزايش تنفر ملت يمن و ديگر افكارعمومي دنيا نسبت به دولت رياض به همراه نخواهد داشت. از سويي، پايان جنگ به معناي آغاز تلاش براي ايجاد يك حكومت مورد توافق همه گروه‌هاي يمني است و اين در حالي است كه عربستان همچنان نمي‌خواهد قبول كند دولتي مستقل و مبتني بر خواست و اراده يمن شكل بگيرد و كوركورانه تلاش مي‌كند دولتي وابسته به خود در صنعا روي كار آورد. با اين وجود، حملات موشكي اخير ارتش يمن و انصارالله به جده، به نوعي لرزه بر اندام عربستان سعودي انداخته است. جده يكي از استراتژيك‌ترين شهرهاي عربستان است و به نوعي، پايتخت اقتصادي سعودي محسوب مي‌شود و ده‌ها شركت چندمليتي و خارجي در آنجا حضور دارند و تداوم موشك‌هاي يمني‌ها مي‌تواند موجب ترس آنها شود. البته عربستان سعي مي‌كند با مانورهايي به نوعي به آن پاسخ بدهد و به گونه‌اي بگويد در نقطه ضعف قرار ندارد ولي من فكر نمي‌كنم آنها توان پاسخگويي به اين فاز جديد نظامي انصارالله و ارتش يمن را داشته باشند. سعودي فاقد سامانه ضدموشكي قدرتمندي است و همين موجب مي‌شود تا آنها به‌شدت در برابر حملات موشكي آسيب‌پذير باشند. از طرفي، آنها در عرصه زميني نيز شكست خورده‌اند و در مدت 20 ماه گذشته، نتوانسته‌اند پيشروي زميني داشته باشند. شايد تنها نقطه اتكا و برتري عربستان سعودي و ائتلاف حامي‌اش در عرصه هوايي باشد كه به دليل دارا بودن جنگنده‌هاي نظامي، مي‌تواند اقصي نقاط اين كشور واقعا ضعيف و فقير را بمباران كند. با همه اين شرايط، ملت يمن با دستان خالي توانسته است تاكنون مقاومت كند و مانع برتري ائتلاف سعودي شوند. البته در اين شرايط عربستان همچنان با چشمان بسته بمباران خواهد كرد و جنايت خلق مي‌كند كماآنكه ديروز به يك زندان در حديده يمن حمله كرد و تعدادي را كشت و ده‌ها را مجروح ساخت ولي آنها بايد بدانند كه اين كار، پاسخي قاطع براي فاز جديد نظامي انصارالله و ارتش يمن نخواهد بود. البته عربستان در كنار اقدامات خود، يك بازي رسانه‌اي جديد ديگر را هم راه انداخته است و آن، اينكه وانمود مي‌كند كه موشك‌هاي انصارالله به سمت مكه و اماكن مذهبي مورد احترام تمامي مسلمانان نشانه‌گيري شده‌اند تا بدين شكل، هم احساسات مذهبي مسلمانان دنيا را برانگيزند و هم سرپوشي بر جنايت‌ها و كشتارهاي‌شان در يمن بگذارند. با اين وجود، به نظر مي‌آيد كه در چنين شرايطي، تلاش‌هاي سياسي براي حل و فصل بحران يمن نيز با ابهام‌ها و پيچيدگي‌هاي بيشتري همراه شده است. شكستن آتش بس پيشين توسط رياض و بمباران مناطق مختلف يمن موجب شده است تا يمني‌ها نسبت به نيت عربستان و حاميان او در اين باره ترديدهاي بسياري داشته باشند. با آنكه اسماعيل ولد الشيخ احمد، نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور يمن طي روزهاي گذشته به صنعا رفت اما مشاهده كرديم كه او نتوانست در رايزني‌هايش به موفقيت چنداني دست يابد. تلاش‌هاي او تاكنون مثبت و همراه با نتيجه نبوده است. البته انصارالله از هرگونه آتش بس كه موجب امدادرساني و توقف درگيري‌ها بشود، استقبال مي‌كند ولي موفقيت آتش بس بيش از آنكه به انصارالله بستگي داشته باشد، به نوع رويكرد رياض بستگي دارد و اسماعيل ولد الشيخ احمد نتوانسته است فشاري متناسب به عربستان سعودي وارد كند كه موجب شود سعودي دست از كشتار و جنايت بردارد. طرح‌هاي او براي يمن نيز بيش از آنكه حاوي نظرات دو طرف باشد، بيشتر برخاسته از خواست‌هاي سعودي است و همين موجب مي‌شود تا آن طرح‌ها با موفقيت همراه نباشد.