محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان صبح روز گذشته براي دومين بار از زمان سكانداري دستگاه ديپلماسي كشورمان وارد كابل شد. نخستين سفر محمد جواد ظريف به افغانستان نوروز 93 و به شكل همراهي با رييس‌جمهور ايران در راستاي شركت در جشن نوروز بود، با اين اوصاف مي‌توان سفر روز گذشته محمدجواد ظريف به كابل را نخستين سفر مستقل وي به افغانستان براي برگزاري ديدارهاي دوجانبه دانست. از زمان تشكيل دولت وحدت ملي در افغانستان كه محمد اشرف غني احمدزي در آن سكاندار ارك رياست‌جمهوري و عبدالله عبدالله عنوان رييس اجرايي آن را بر عهده دارد، معاون رييس‌جمهور اين دولت و همچنين مشاور امنيت ملي آن به تهران سفر كرده‌اند، سفرهايي كه نشان از اهميت ايران در برآوردهاي منطقه‌اي دولت جديد در افغانستان دارد. در برنامه كاري سفر يك روزه محمد جواد ظريف به كابل ديدار با مقامات افغان از جمله اشرف غني احمد زي، عبدالله عبدالله، حامد كرزي رييس‌جمهور سابق اين كشور، نيكلاس هيسام نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور افغانستان و حنيف اتمر مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور اين كشور گنجانده شده بود. در اين سفر ابراهيم رحيم‌پور، معاون آسيا و اقيانوسيه وزارت خارجه و مرضيه افخم، سخنگوي دستگاه ديپلماسي وزير امور خارجه را همراهي كردند. در ديدار با رييس‌جمهور افغانستان، وزير امور خارجه كشورمان رسما دعوتنامه حسن روحاني همتاي ايراني غني احمدزي براي سفر به ايران را به وي تقديم كرد.
محمدجواد ظريف:
روابط با همسايگان اولويت سياست خارجي ايران است
محمد جواد ظريف در بدو ورود به كابل وارد سفارتخانه ايران در پايتخت افغانستان شده و پس از ديداري كوتاه با كارمندان سفارتخانه در جمع خبرنگاران حاضر و به پرسش‌هايي محدودي در خصوص دلايل سفر به افغانستان و جايگاه اين كشور در سياست خارجي ايران پاسخ داد. وي با تاكيد بر اينكه روابط با افغانستان از اهميت بالايي برخوردار است، گفت: روابط با همسايگان اولويت سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران است. مردم ايران و افغانستان داراي ارتباط‌ها و تاريخ ديرينه فرهنگي، مذهبي و تاريخي هستند لذا براي اينكه بتوانيم سهم جدي در امنيت، ثبات و پيشرفت افغانستان داشته باشيم، فرصت بسيار مهمي شكل گرفته است. جمهوري اسلامي ايران هم با افغانستان چالش‌هاي مشتركي نظير جريان افراط، فعاليت‌هاي تروريستي دارد و هم دو كشور از فرصت‌هاي مشتركي براي توسعه افغانستان و توسعه شرق ايران برخوردار هستند. موضوعات مشتركي نظير بحث آب، تالاب‌هاي بين‌المللي، مواد مخدر و مهاجران وجود دارد كه بين دو كشور پيوند ناگسستني ايجاد كرده است. رييس دستگاه ديپلماسي با ابراز خرسندي از تشكيل دولت وحدت ملي در افغانستان، افزود: خوشحاليم كه همه مردم اين كشور حضورشان را در دولت مشاهده مي‌كنند كه اين فرصت خوبي براي ريشه كني افراط و ترويسم و معضل مواد مخدر و مقابله با حضور غيرسازنده نيروهاي خارجي در افغانستان است. اميدواريم كه افغانستان به مركز ثبات و امنيت در منطقه تبديل شود. جمهوري اسلامي ايران پيشرفت و امنيت افغانستان را پيشرفت و امنيت خود مي‌داند. ظريف در پايان سخنان خود در محل سفارت ايران در كابل گفت: به آينده روابط دو كشور بسيار اميدوارم چرا كه مردم ايران در كنار ملت افغانستان در روزهاي سخت جهاد و دولت‌سازي بوده‌اند و امروز هم خوشحال هستيم كه در كنار خواهران و برادران افغان هستيم.
عبدالله عبدالله:
خاطره خوش كمك‌هاي ظريف در كنفرانس بن با اين ديدار زنده شد
محمد جواد ظريف پس از ديدار با نيكلاس هيسام، نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور افغانستان كه براي ملاقات با وزير امور خارجه كشورمان به محل سفارت ايران در كابل آمده بود، راهي محل ديدار با عبدالله عبدالله رييس اجرايي دولت وحدت ملي شد. ديدار ظريف با عبدالله، عبدالله در دو بخش ديدار خصوصي دو مقام و سپس حضور ديگر اعضاي همراه با هيات‌هاي مهمان و ميزبان برگزار شد. وزير امور خارجه ايران و رييس اجرايي دولت افغانستان پس از اين ديدارهاي دو جانبه چند دقيقه‌اي در جمع خبرنگاران حاضر شدند و به پرسش‌هاي آنها پاسخ دادند. عبدالله عبدالله ضمن خوشامدگويي به ظريف و هيات همراه در خصوص محورهاي مورد بحث در اين ديدار گفت: در زمينه‌هاي همكاري و ادامه روابط دوستانه و برادرانه بين دو كشور صحبت شد. در گفت‌وگوهاي امروز درخصوص چالش‌هاي 13 سال گذشته و همچنين دوران‌هايي مانند جهاد و مقاومت، مبارزه با تروريسم و القاعده و افراط كه در تمام آنها جمهوري اسلامي ايران در كنار افغانستان بوده و همچنين شرايط جديد سياسي افغانستان و نقش جمهوري اسلامي به گفت‌وگو پرداختيم. در اين ديدار همچنين خاطره خوش ما از كمك آقاي ظريف به افغانستان در كنفرانس بن هم زنده شد و در حقيقت همان كنفرانس بود كه سرآغاز تشكيل دولت در افغانستان شد. جمهوري اسلامي ايران در تداوم اين راه نيز همواره همراه ملت و دولت افغانستان بوده است.
رييس اجرايي دولت وحدت ملي افغانستان با اشاره به ميزباني و پذيرايي ايران از مهاجران افغانستان خاطرنشان كرد: ايران در مبارزه با قاچاق مواد مخدركه چالشي جدي براي افغانستان بوده و هست نقشي فعال داشته و اين كشور تا به حال از بازيگران اصلي و دوست مطمئن مردم و دولت افغانستان بوده است. ما آرزومند استحكام و گسترش هر چه بيشتر روابط دوستانه و همكاري‌ها هستيم.
عبدالله با بيان اينكه با ظريف در خصوص ظرفيت‌هاي همكاري در زمينه تجارت، ترانزيت و عرصه‌هاي فرهنگي گفت‌وگو كرده، خاطرنشان كرد: در اين ديدار ماحصل سفرهاي مقام‌هاي افغانستان به ايران در چند ماه گذشته مورد بررسي قرار گرفت و همچنين درباره سفر رييس‌جمهور افغانستان به ايران در آينده نزديك و همچنين در رابطه با موافقتنامه همكاري‌هاي جامع بين دو كشور گفت‌وگو شد.
ثبات و توسعه افغانستان را ثبات و توسعه خود مي‌دانيم
محمود جواد ظريف نيز سخنان خود را با دوست بسيار بسيار قديمي خواندن عبدالله عبدالله آغاز كرده و گفت: خوشحاليم كه امروز كه روز خوب معرفي كابينه وحدت ملي افغانستان به مجلس براي راي اعتماد است كه با حضور دو دوست قديمي جمهوري اسلامي ايران آقاي اشرف غني و عبدالله عبدالله تشكيل شده، در اينجا حضور داريم. امروز، روزي است كه همه مردم افغانستان خود را در دولت حاضر و شريك مي‌بينند و آينده روشني براي ثبات و پيشرفت افغانستان وجود دارد. من به مردم افغانستان به دليل داشتن رهبران خردمندي مانند دكتر عبدالله عبدالله و محمد اشرف غني احمدزي تبريك مي‌گويم. محمدجواد ظريف در ادامه با اشاره به اينكه ايران در دوران‌هاي گذشته همواره در كنار مردم افغانستان بوده است، گفت: ما در دوران‌هاي مختلف اعم از دوران جهاد و مبارزه با تروريسم و تشكيل دولت موقت و دولت كنوني در كنار مردم و دولت افغانستان بوده و خوشحال هستيم كه نقش خوبي در اين خصوص ايفا كرده‌ايم. البته نقش ما در اين زمينه براي اين است كه ما توسعه و ثبات افغانستان را توسعه و ثبات خود مي‌دانيم و ثبات و پيشرفت افغانستان، براي ما از اهميت راهبردي برخوردار است.
وزير خارجه كشورمان با اشاره به چالش‌هاي مشترك بين ايران و افغانستان كه مشكل افراط و تروريسم بوده و كل منطقه و متاسفانه جهان را درگير كرده است، خاطرنشان كرد: افراط در بي‌توجهي به مقدسات و حرمت‌هاي مردم منطقه ما و مقدسات ديني ما مشكل مشترك ما است كه به افراط‌گرايي و خشونت دامن مي‌زند و اميداريم در كنار ملت افغانستان حركت مشترك و منسجمي را براي مقابله با اين تهديدهاي جدي انجام دهيم.
ظريف مبارزه با مواد مخدر را نيازمند همكاري همه كشورهاي منطقه و حضور موثر و مفيد جامعه بين‌الملل خواند و افزود: متاسفانه در گذشته اين همكاري از سوي جامعه بين‌الملل كم بوده است كه اميدواريم جبران شود. وزير خارجه، قانونمند كردن حضور مهاجران، همكاري در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي مانند آب و ساير حوزه‌هاي مشترك و مورد علاقه دو كشور را از ديگر محورهاي ديدار با عبدالله عبدالله خواند. وي همچنين به همكاري‌هاي علمي و فرهنگي بين دو كشور اشاره كرد و افزود: خوشحاليم كه توانسته‌ايم ميزبان دانشجويان افغانستان در ايران باشيم.
عبدالله عبدالله و محمد جواد ظريف سپس به دو سوال مطرح شده از سوي خبرنگاران ايراني و دو سوال مورد نظر خبرنگاران افغان پاسخ دادند. رييس اجرايي دولت وحدت ملي افغانستان در پاسخ به سوالي درباره توسعه همكاري‌هاي اقتصادي و سياسي دو كشور با بيان اينكه از اولويت‌هاي سياست خارجي افغانستان روابط با ايران است، گفت: جمهوري اسلامي همكاري‌هايي با افغانستان داشته و با تشكيل حكومت وحدت ملي زمينه‌هاي مناسب‌تري در اين خصوص فراهم شده است. در بسياري از زمينه‌ها به نتايج عملي رسيده‌ايم مانند گسترش تجارت، استفاده از بندر چابهار و متصل شدن به شبكه راه‌آهن جمهوري اسلامي كه در سطح منطقه گسترش پيدا كرده و به تركمنستان و قزاقستان رسيده و فرصت خوبي براي مناسبات اقتصادي افغانستان در منطقه را فراهم مي‌كند. در ساير حوزه‌ها نيز در عرصه‌هاي آموزش و پرورش، بهداشت و مبارزه با مواد مخدر نيز برنامه‌هايي براي همكاري داريم. وي با بيان اينكه از 13 سال قبل روابط دو كشور گسترش يافته و امروز افغانستان به مرحله تازه‌اي رسيده كه از يك سو حضور نيروهاي بين‌المللي در آن كمتر مي‌شود و از سوي ديگر منطقه با چالش‌هاي بزرگي روبه‌رو است كه داعش از جمله آنهاست، عنوان كرد: اين موارد ايجاد روابط جدي‌تر را طلب مي‌كند. رييس اجرايي دولت وحدت ملي افغانستان ادامه داد: موضوع مبارزه با مواد مخدر و مهاجران افغانستان و مشكلاتي كه مهاجران دارند از جمله مسائلي است كه در بحث‌هاي ما در گسترش روابط وجود دارد و اميدواريم با تكميل توافقنامه همكاري كه موافقتنامه جامع است گام‌هاي بيشتري در اين زمينه برداريم.
رييس دستگاه ديپلماسي ايران در پاسخ به سوالي در خصوص كمك ايران به افغانستان براي حل خشونت‌ها و ايجاد صلح وثبات گفت: جمهوري اسلامي ايران همواره خواهان ثبات افغانستان و مشاركت همه مردم اين كشور در ساختن آينده آن بوده و امروز خوشحاليم كه بيش از هر زمان ديگري اين امر در حال تحقق است و فرصتي فراهم شده كه دولت افغانستان بر چالش‌هايي كه كل منطقه از آن رنج مي‌برند، فايق آيد و به همين دليل در كنار دولت و مردم افغانستان هستيم. جمهوري اسلامي از سال‌ها قبل به دنبال ايجاد شرايط آرامش و ثبات و مقابله با افراط در منطقه بوده و اين تلاش‌ها بدون وقفه ادامه دارد. ما در بازسازي و امنيت افغانستان و مبارزه با افراط در كنار مردم افغانستان هستيم. وي همچنين در خصوص نقش نيروهاي بين‌المللي در افغانستان نيز گفت: متاسفانه شرايط منطقه با حضور خارجي بهبود پيدا نكرد. ما در امور داخلي افغانستان هيچگاه دخالت نكرديم و در آينده نيز اين سياست را به عنوان سياست اصولي ايران دنبال مي‌كنيم. البته نگراني‌هايي در خصوص اهداف حضور خارجي در منطقه داشتيم كه آن را به صورت برادرانه و دوستانه و با صراحت با برادران و خواهران خود در كشورهاي همسايه در ميان گذاشته و اعلام كرديم. همچنين اطمينان‌هايي از طرف افغانستان نيز در اين خصوص گرفته‌ايم. رييس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه كشت و قاچاق مواد مخدر در سال‌هاي گذشته رو به افزايش بوده، خاطرنشان كرد: اطمينان داريم كه دولت جديد با مواد مخدر مقابله مي‌كند چرا كه يك عامل بي‌نظمي و بي‌ثباتي در افغانستان و منطقه است و ما در كنار افغانستان هستيم؛ البته معتقديم كه جامعه بين‌المللي بايد در اين خصوص تلاش بيشتري داشته باشد.
عبدالله عبدالله در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» مبني بر اينكه چه مسائلي مانع از امضاي توافقنامه همكاري ميان ايران و افغانستان در زمان حكومت قبلي در افغانستان شد و دولت وحدت ملي چه برنامه‌اي براي امضاي آن در كوتاه‌مدت دارد، گفت: امضا نشدن اين موافقتنامه به دليل شرايطي بود كه بر افغانستان حاكم بود. افغانستان از نظر اوضاع امنيتي و دفاعي در دوران انتقال به سر مي‌برد. مساله خروج نيروهاي بين‌المللي از افغانستان مطرح بود و همچنين مساله انتقال قدرت و روند برگزاري انتخابات در افغانستان طولاني شد. تمام اين مسائل دست به دست هم داد تا به اولويت‌هاي مسائل سياست خارجي افغانستان آن طور كه بايد و شايد پرداخته نشود. چالش و مساله خاصي كه مانع اين امر باشد وجود ندارد و از طرف ديگر علاقه‌مند هستيم كه تمام موضوعاتي كه مورد نظر هر دو طرف است مورد بحث و بررسي كامل قرار گيرد و با امضاي موافقتنامه اساس تداوم روابط دوستانه را مستحكم‌تر كنيم.
محمد جواد ظريف عصر روز گذشته پس از ديدار با رييس‌جمهور افغانستان و تقديم دعوت نامه رسمي رييس‌جمهور كشورمان به وي و ديدار با حامد كرزي، رييس‌جمهور سابق افغانستان به تهران بازگشت.
جمله هاي كليدي
شرايط منطقه با حضور خارجي بهبود پيدا نكرد.
امضا نشدن موافقتنامه همكاري جامع ميان ايران و افغانستان به دليل شرايطي بود كه بر افغانستان حاكم بود. چالش و مانع جدي در مسير امضاي آن وجود ندارد.
روابط با همسايگان اولويت سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران است.
ايران تا به حال از بازيگران اصلي و دوست مطمئن مردم و دولت افغانستان بوده است.
افراط در بي‌توجهي به مقدسات و حرمت‌هاي مردم منطقه و مقدسات ديني ما به افراط‌گرايي و خشونت دامن مي‌زند.
محمد جواد ظريف در پاسخ به «اعتماد»:
ايران نقش بسيار فعالي در تشكيل دولت وحدت ملي داشت
حامد كرزاي، رييس‌جمهور سابق افغانستان روز سه‌شنبه در گفت‌وگوي اختصاصي با خبرنگار روزنامه «اعتماد» (متن كامل اين مصاحبه در روزهاي آتي در اعتماد منتشر خواهد شد) در پاسخ به اين پرسش كه چرا توافقنامه جامع با ايران را طبق وعده‌اي كه داده بوديد در زمان حضور در ارگ رياست‌جمهوري امضا نكرديد، بر اشتياق دولتش براي امضاي آن تاكيد كرده و عنوان داشت كه ما به معاون رييس‌جمهور ايران هم پيغام داده بوديم كه براي امضاي اين توافقنامه مهيا هستيم اما دولت ايران ترجيح داد امضاي آن را به روي كار آمدن دولت جديد در كابل موكول كند.
خبرنگار «اعتماد» از فرصت حضور چند ساعته محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان در كابل استفاده كرده و اين پرسش را با وي مطرح كرد كه چرا ايران در آن بازه زماني از موافقت با امضاي توافقنامه جامع با دولت كرزاي امتناع كرده است؟ رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در اين خصوص گفت: من از پيامي كه گفته شده به ايران داده شده است اطلاعي ندارم، البته ما تمايل داشتيم كه توافقنامه جامع امضا شود اما در زمان حامد كرزاي موضوع در شوراي امنيت ملي افغانستان تحت بررسي بود و پيشنهادي كه از جانب جمهوري اسلامي ايران داده شده بود كماكان تحت بررسي باقي ماند. البته مساله ديگري كه مطرح بود تقسيم اين توافقنامه به دو سند جداگانه بود كه دولت آقاي كرزاي مايل به امضاي يكي از اين اسناد بود اما دولت جمهوري اسلامي ايران خواهان حفظ يكپارچگي سند بوده و به همين دليل ترجيح داد مساله امضاي آن به شكل يك سند را به دولت جديد موكول كند.
يك سال و نيم گذشته پرونده هسته‌اي ايران و شتابي كه جامعه جهاني براي حل و فصل آن دارد برخي منتقدان را بر آن داشته كه ادعا كنند رييس دستگاه ديپلماسي ايران بيش از آنكه به مسائل مهم منطقه‌اي توجه كند بر روي پرونده هسته‌اي متمركز شده است. امروز كه به كابل آمده‌ايد به بهانه اين سفر در يك سال و نيم گذشته براي بهبود رابطه ايران با كشورهاي افغانستان و پاكستان با توجه به تهديدهاي روزافزون مشترك چه گام‌هاي عملي برداشته شده است؟
جمهوري اسلامي ايران روي رابطه با تمام كشورها به خصوص در حوزه همسايگان در اين مدت بسيار فعال بوده است. اين دومين سفر من به افغانستان است و به پاكستان هم سفري داشته‌ام. به تمام كشورهاي همسايه حداقل يك بار سفر كرده‌ام جز به عربستان كه هنوز زمينه اين سفر فراهم نشده است. به ساير كشورهاي همسايه يا در سطح رييس‌جمهور يا وزير امور خارجه يا هر دو سفرهاي متعددي در يك سال و نيم گذشته شده است. بنابراين من فكر مي‌كنم اينكه مسووليت يك پرونده سنگين ملي به وزير امور خارجه محول شده است توجيه اين نيست كه شخص وي به ساير مسائل بي‌توجه باشد. من فكر مي‌كنم وزارت امور خارجه به تمام مسائل توجه كرده است و به عنوان نمونه در افغانستان ما نقش بسيار فعالي در تشكيل دولت وحدت ملي در اين كشور داشتيم و در حمايت از افغانستان با پاكستان هم گفت‌وگوهاي جدي داشته‌ايم و رفت و آمدهايي كه در سطح وزراي مختلف كابينه به اين كشورها داريم در خور توجه است. وزير كشور، وزير نفت و ساير وزرا به اين كشورها رفت و آمد دارند و در واقع وزارت امور خارجه مسووليت هماهنگي روابط خارجي را بر عهده دارد و نه احصار روابط خارجي را.
با توجه به تهديدهاي مشترك جريان افراط براي ايران، پاكستان و افغانستان سه كشور برنامه‌اي براي امضاي توافقنامه امنيتي سه‌جانبه و رسميت بخشيدن به همكاري‌ها ندارند؟
ما همكاري‌هاي سه‌جانبه داريم اما هنوز موضوعي براي طرح مساله توافقنامه سه جانبه پيش نيامده است.