غفلت رييس‌جمهور جديد امريكا از محدوديت‌هاي نظامي واشنگتن
ترامپ عاشق نمايش نظامي است
گروه جهان| درميان فراز و فرودهاي سياست خارجي رييس‌جمهور جديد امريكا، يك چيز كاملا مشخص است و آن هم اين است كه دونالد ترامپ عاشق نمايش‌هاي بزرگ از قدرت نظامي امريكا است. وي در ژانويه 2016 در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي خود گفته بود: بايد آنها (نيروهاي داعش) را نابود كند. بمب، بمب و بمب. وي در حالي كه اين سخنان را بر زبان مي‌آورد با مشت‌هايش محكم روي ميز مي‌كوبيد. همين مساله در سياست‌هاي ترامپ در 10 روز گذشته هم مشهود بوده است: زماني كه دستور حمله نظامي به سوريه با موشك‌هاي امريكايي را صادر كرد، زماني كه كره شمالي را به حمله نظامي به دليل فعاليت‌هاي هسته‌اي پيونگ يانگ تهديد كرد و زماني كه از پرتاب بمب مادر، بزرگ‌ترين بمب غيرهسته‌اي جهان بر فراز ننگرهار در افغانستان افتخار كرد. وي روز پنجشنبه پس از پرتاب موشك‌هاي امريكايي به سمت پايگاه الشعيرات در سوريه نيز با هيجان به تمجيد از اين عملكرد امريكا پرداخت و گفت: باورنكردني بود، هوشمندانه بود، فوق‌العاده بود. تكنولوژي ما و تجهيزات ما از هر كشوري در دنيا بهتر است.
درحالي كه ترامپ در نخستين ماه‌هاي حضور خود در قدرت تلاش مي‌كند سياست خارجي جامعي را پيگيري كند اما همزمان مشغول لذت بردن از تاثير اقدام‌هاي نظامي خود است. شوآف‌هاي متعدد قدرت ظاهرا در حال تبديل شدن به استراتژي از سوي امريكا هستند. پنتاگون پس از انتشار اخبار مربوط به آزمايش بزرگ‌ترين بمب اتمي در افغانستان، تصاويري از محل برخورد اين بمب و ميزان تخريب ناشي از آن را منتشر كرد. ترامپ پس از اين حمله به خبرنگاران گفت: اگر به مجموعه اتفاق‌هايي كه در 8 هفته گذشته رخ داده نگاه كنيد و آن را با آنچه در 8 سال گذشته رخ داد، مقايسه كنيد. مي‌بينيد كه همه‌چيز تغيير فاحشي كرده است. ما ماموريت بسيار بسيار موفقيت‌آميزي را در افغانستان تجربه كرديم.
برخي از منابع افغان مي‌گويند كه نزديك به 90 نفر از اعضاي داعش در اين عمليات جان خود را از دست داده‌اند. تمايل وحشتناك ترامپ براي استفاده از قواي نظامي در تناقض كامل با سياست‌هاي باراك اوباما است. رييس‌جمهور سابق امريكا در 8 سال گذشته تلاش مي‌كرد وعده خود براي پايان دادن به ماجراجويي‌هاي نظامي امريكا را پايان مي‌دهد و به‌شدت از تشديد تنش نگران بود. ترامپ در مسير دقيقا مخالف گام برمي‌دارد و البته به نظر مي‌رسد كه در حال بهره‌برداري خوبي از اين وضعيت در مقطع فعلي است. برخي از رهبران خارجي از پاسخ امريكا به آنچه حمله شيميايي بشار اسد به خان شيخون گفته مي‌شود، حمايت كردند. يكي از مشاوران سابق جان مك‌كين در اين باره به واشنگتن پست مي‌گويد: در آسيا، همه تصميم ترامپ را تحسين كردند. آنها اين پاسخ را نشانه اين گرفته‌اند كه دولت در پاسخ دادن به اتفاق‌ها سريع‌تر عمل مي‌كند.
از سوي ديگر، واكنش تند ترامپ و حمله موشكي به سوريه در داخل امريكا منجر به بالارفتن حداقلي محبوبيت رييس‌جمهور تازه شد و البته كه اين پاسخ‌هاي وي با پوشش رسانه‌اي بسيار جدي همراه بود. اين اقدام رييس‌جمهور امريكا در حوزه سياست خارجي تا حدودي نگاه‌ها را از بحران‌هايي كه وي در داخل با آنها دست و پنجه نرم مي‌كند، دور كرد. از سوي ديگر مساله تحقيقات درباره رابطه دولت جديد امريكا با روسيه نيز تا حدودي از متن اصلي اخبار به حاشيه رانده شد. از سوي ديگر جامعه بين‌المللي كه نگران موضع‌گيري‌هاي ترامپ درباره ناتو و همچنين سياست انزواطلبي او بود نيز از اين عملكرد وي استقبال كردند. اما سوال اينجاست كه چه چيزي امريكا را شش سال پس از بحران در سوريه به سمت چنين عكس‌العملي برده است؟ دونالد ترامپ با اين حمله به جهان نشان داد كه با امريكاي جديدي روبه‌رو هستيد. قرار نيست هر رفتاري را تحمل كنيم. برخي از تحليلگران مي‌گويند كه اين چند رفتار اخير ترامپ در حقيقت نوعي حركت رو به جلو است. سوال ديگري كه مطرح است اين است كه آيا مانور نظامي اخير ترامپ اين قابليت را دارد كه به يك استراتژي بلندمدت براي امريكا بدل شود ؟ يك تحليلگر ارشد مسائل خارجي در اين خصوص به واشنگتن‌پست مي‌گويد: مشكل در حال حاضر اين است كه ترامپ از اينجا به كجا خواهد رفت؟ درحال حاضر ترامپ دقيقا استرات‍ژي‌اي را در آغوش كشيده كه اوباما از آن گريزان بود. اوباما در يكي از مفصل‌ترين مصاحبه‌هاي خود با آتلانتيك در اين خصوص از دفتر نوشته‌شده‌اي كه مقابل روساي جمهور امريكا قرار دارد و آنها را به سمت گزينه نظامي مي‌برد، انتقاد كرده بود. شايد براي برآورد حمله نظامي امريكا به سوريه و همچنين تهديد كره شمالي بسيار زودهنگام باشد اما براساس استانداردهاي نظامي مي‌توان گفت كه حملات موشكي يكي از كم‌هزينه‌ترين و كم‌ريسك‌ترين ماموريت‌ها هستند و جان سربازان را محفوظ نگاه مي‌دارند. همزمان هزينه مالي آنها نيز چندان بالا نيست و البته به راحتي مي‌توان در يك پيام به روس‌ها پيغام داد كه چنين اتفاقي در حال رخداد است. يكي از مشاوران عالي جورج بوش در حوزه سياست خارجي در اين باره مي‌گويد: آنچه ترامپ انجام داد را نمي‌توان يك تعهد طولاني مدت نظامي دانست. اين اتفاق براساس يك تصميم ساده رخ داد. از سوي ديگر بسيار بعيد است كه چنين حملاتي در سوريه يا انداختن مادر بمب‌ها در افغانستان در مناقشه‌هايي كه مشكلات آنها ريشه در دولت‌هاي تضعيف شده يا مناقشه‌هاي قومي دارد منجر به تغيير‌هاي جدي شود. البته پيش‌بيني‌ناپذير بودن ترامپ نيز شايد تا حدودي براي وي در چندهفته اخير سودآور بوده است. درحالي كه تصور مي‌شد كره شمالي براي يك تست اتمي ديگر حاضر مي‌شود و كشتي‌هاي جنگي نيروهاي دريايي امريكا در حال حركت به سمت شبه جزيره كره بودند، ترامپ يك توييت ديگر رو كرد: من مطمئن هستم كه چين با كره شمالي وارد معامله خواهد شد ولي اگر آنها نتوانند اين كار را بكنند امريكا به كمك متحدانش وارد ميدان مي‌شود.
حاميان سياست‌هاي ترامپ و حتي برخي منتقدان وي به اين نكته اذعان دارند كه رفتارهاي لحظه‌اي وي شايد بتواند تبديل به نيرويي تاثيرگذار در مسائل شبه جزيره شود. در چند روز اخير، چين برحجم فشارها بر پيونگ يانگ افزوده است و تهديد كرده كه اگر كره شمالي رويارويي با امريكا را كليد بزند، با تبعات ديگري روبه رو خواهد شد. درحال حاضر مشخص نيست كه چه مسائلي منجر به اين شد كه چيني‌ها موضع سختگيرانه‌تري نسبت به كره شمالي اتخاذ كنند. درك كولت كه در دوره باراك اوباما هم در كاخ سفيد و هم در پنتاگون كار كرده در اين خصوص مي‌گويد: معلوم نيست كه آيا زور و نفوذ امريكا، چين را به اتخاذ چنين رويكردي وادار كرده است يا عملكرد پيونگ يانگ گزينه ديگري براي پكن باقي نگذاشته است؟
از سوي ديگر هنوز مشخص نيست كه آيا ترامپ كه سال‌هاست عشق تماشاي ارتش و ژنرال‌هاي يونيفورم‌پوش را دارد به خوبي بر محدوديت‌هاي رويكرد نظامي سنگين آگاهي دارد يا خير؟ ترامپ زماني كه استراتژي خود در حوزه سياست خارجي را در كمپين‌هاي انتخاباتي‌اش اعلام مي‌كرد معمولا سياست مبهم، وسيع و حتي متناقضي داشت. وعده داد كه ارتش را قدرتمندتر كند و البته اميدوار بود كه هيچگاه مجبور به استفاده از قواي ارتش نشود. وي مساله امريكا در اولويت است را مطرح كرد تا به نوعي فاصله كشورش با يك جنگ خونين ديگر را كم كند و همزمان وعده داد كه داعش را ريشه كن كند. تناقش‌هايي از همين جنس با ترامپ از بيرون در كاخ سفيد به داخل كاخ هم آمد. يكي از ترس‌هاي تحليلگران امريكايي اين است كه ترامپ در خوش‌بين بودن بيش از اندازه نسبت به توان و قدرت ارتش امريكا در حقيقت دچار خوش‌بيني زياد در كاربرد توسل به سيستم نظامي نيز شود. وي به زودي متوجه محدوديت‌هاي موجود در اين حوزه خواهد شد و بسياري اميدوار هستند كه تا زمان رسيدن به اين درك، جوانان امريكايي را در جنگ‌ها به كشتن ندهد. پيش بيني ناپذير بودن ترامپ كه پس از هشت سال حضور اوباماي محتاط و مراقب در كاخ سفيد در چندماه گذشته بسيار به چشم آمده مي‌تواند به سرعت به مشكلي براي امريكا بدل شود اگر منجر به اين شود كه متحدان امريكا اعتبار وي و توانايي اين كشور در بحران‌ها را زير سوال ببرند. دوازده هفته از حضور ترامپ در كاخ سفيد گذشته است و وي درحال حاضر آنچنان صحبت مي‌كند كه گويا بر حجم و توان ارتش در اين مدت واقعا چيزي افزوده شده است: كاري كه من انجام مي‌دهم اين است كه به ارتش خودم قدرت مانور و مجوز مي‌دهم. آنها مجوز كامل براي ماموريت‌هاي خود دارند. به همين دليل است كه در چندماموريت اخير هم موفق بوده‌اند.