معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي
از تبعات حمله به سفارت عربستان به «اعتماد» گفت
50 درصدگردشگران
منطقه خليج فارس را ازدست داديم
گروه جامعه| گردشگري در ايران صنعتي نوپاست كه هر روز بيشتر از قبل در گفتمان اقتصادي و فرهنگي و همچنين سياستگذاري‌هاي كلان كشور مورد توجه قرار مي‌گيرد. در نخستين مناظره كانديداهاي رياست‌جمهوري هم رد پاي گردشگري به وضوح ديده مي‌شد و پس از پايان اين مناظره هم مي‌شد در تحليل‌ها نقد و بررسي آمارهاي مربوط به اين حوزه را مشاهده كرد. روز گذشته نيز همايشي حول همين موضوع با حضور زهرا احمدي‌پور معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي، مرتضي رحماني موحد معاون گردشگري كشور، حسين شاهمرادي دبير شوراي فرهنگ عمومي و احمد مسجدجامعي عضو شوراي شهر تهران برگزار شد. در اين همايش و پنل‌هاي مرتبط با آن يكي از اركان اصلي گردشگري در ايران، يعني فرهنگ ميهمان نوازي مورد بررسي قرار گرفت. اما مسوولان در اين جلسه در سخنراني‌هاي خود مروري هم بر وضعيت گردشگري در دولت يازدهم داشتند. معاون گردشگري كشور در اين همايش با استناد به آمار اعلام شده توسط مجمع جهاني اقتصاد گفت: «براساس اين گزارش ايران در حوزه گردشگري تا پايان سال 2016، 21 پله صعود داشته است. سهم گردشگري تا پايان سال 2015 از توليد ناخالص ملي 5/2درصد بوده است. در حوزه حمل‌ونقل كه يكي از زيرساخت‌هاي مهم حوزه گردشگري است، 41 پله صعود داشته‌ايم. در حوزه امنيت، ايران از رتبه 121 به رتبه 84 دست يافته است. در كنار اين اتفاق‌هاي خوب نابساماني هم وجود داشته است. ما بخشي از بازار گردشگري مذهبي خود را در سال 94 و 95 از دست داديم. متاسفانه به واسطه نگاه سياسي غيرمعمول [حمله به سفارت عربستان] اين حوزه دچار آسيب شد و نزديك به 45 تا 50 درصد از ظرفيت‌هاي سال 94 و 95 را از دست داديم. در مورد عربستان حدود 90درصد از ظرفيت را از دست داديم. البته ما در مراجع مختلف اين موضوع را مطرح و پيگيري كرديم و اميدواريم ديگر اتفاق نيفتد، چراكه براي شأن و منزلت كشور مضر است.»
احمد مسجدجامعي، نماينده شوراي شهر تهران نيز در اين همايش با بيان روايت‌هايي در خصوص ميهمان نوازي ايراني‌ها گفت: «ايرانيت و اسلاميت با هم تركيب شده كه ما اكنون آيين مهمان‌نوازي داريم. مهمان‌نوازي ايرانيان در طول تاريخ شكل متمدنانه‌اي به خود گرفته و در زندگي‌شان جاري شده است، اصلا اينكه به ايران لقب قلب عالم را داده‌اند از همين روحيه نشأت گرفته است. حتي زماني كه تئوري گفت‌وگوي تمدن‌ها از سوي ايران مطرح شد و جامعه جهاني آن را پذيرفت، آن پيشينه اثر داشته است.»
مسجد جامعي در ادامه سخنانش با اشاره به طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها گفت: «پهناور بودن ايران تنها پهناور بودن به معناي جغرافيايي نيست، پهناوري فرهنگي ايران به مراتب بيشتر از پهناوري جغرافيايي است. اينكه مي‌بينيد كشور ما موضوع گفت‌وگوي تمدن‌ها را مطرح مي‌كند و پذيرفته مي‌شود، به دليل ريشه‌دار بودن فرهنگ ايران است. ايران محل تلاقي تمدن‌ها و فرهنگ‌هاست و اين تلاقي تمدن‌ها اشكال مختلف از معيشت و مدنيت را با خود همراه كرده است.»
مسجدجامعي در بخش ديگري از سخنانش به موضوع مطروحه در مناظرات انتخاباتي در خصوص كاهش آمار گردشگران بعد از ماجراي سفارت عربستان در مشهد اشاره كرد و گفت: «همزمان با بازگشت آزادگان به كشور تشكلي را به وجود آورديم كه اين تشكل يك ساختار گردشگري را تعريف كرد، كاري كه در اين حوزه انجام شد به صحبت آقاي جهانگيري در مناظره اخير بر مي‌گردد كه گفتند اتفاقاتي مانع ورود 700 هزار شيعه به كشور شد. براساس تصميم تشكلي كه آن روزها شكل گرفت قرار شد با عربستان وارد مذاكره شويم تا در مقابل عمره‌گزاران ايراني تسهيلاتي براي سفر مردم عربستان به ايران فراهم كنيم، اعتباري كه دولت آقاي خاتمي داشت باعث شد مذاكرات‌مان با عربستان در سطح بالايي برگزار شود و ما خواستيم كه به ازاي افرادي كه از ايران براي مناسك حج به عربستان مي‌آيند، انها هم تسهيلاتي را فراهم كنند كه پروازهايي به ايران شروع شود، در شروع كار روزانه سه پرواز به ايران انجام مي‌شد و شروع سرمايه‌گذاري‌هاي عربستان در ايران از همين جا شروع شد. حتي سرمايه‌گذاري‌ها و الگوپذيري‌هايي نيز اتفاق افتاد، مثلا الگوي تاسيسات بين راهي را از آنها گرفتيم. اين ظرفيت‌ها متقابل است، اما به قول آقاي جهانگيري وقتي با سفارت كشوري اينطور برخورد مي‌كنند، نمي‌توان كاري از پيش برد.»
رحماني‌موحد در گفت‌وگو با «اعتماد»
رحماني‌موحد، معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور در حاشيه اين همايش در خصوص انتقاداتي كه پس از مناظره انتخاباتي روز جمعه مطرح شده و آمار ارايه شده توسط رييس‌جمهور در سال 92 را به چالش كشيده‌اند به «اعتماد» گفت: «برخوردي كه اخيرا با موضوع سخنان رييس‌جمهور در زمينه گردشگري شده است نوعي «سفسطه آماري» و «جهل آماري» است. بعضي افراد با استناد به سخنان آقاي روحاني، ارقامي را دستمايه تناقض آماري كرده‌اند. صحبت آقاي روحاني مربوط به سال 92 است؛ سالي كه هنوز برجام تصويب نشده بود، هنوز مشكلات ما در سطح جهاني وجود داشت و مشكلات اقتصادي كاملا مديريت نشده بود. در چنين شرايطي يكي از شاخص‌ها و اعتباراتي كه به اشتغال زايي مي‌انجاميد، موضوع گردشگري بود. آقاي روحاني در سال 92 گفتند درصورتي كه ما 10 ميليون گردشگر- بدون احتساب 4 ميليون گردشگري كه در آن سال وارد ايران مي‌شدند – داشته باشيم (4 ميليون گردشگر موجود به اضافه 10 ميليون گردشگر مطلوب) 4 ميليون شغل ايجاد خواهد شد. چنانچه در سال اين 10 ميليون گردشگر وارد كشور شوند، به طور نرمال شاهد رونق كسب و كارها و زيرساخت‌ها خواهيم بود. بايد توجه داشت كه اين موضوع در مسير همراهي تمام بخش‌ها اتفاق مي‌افتد. آماري كه پس از تعطيلات نوروز اعلام شد (تعداد 20 ميليون گردشگر) جمع آمار گردشگران ورودي در چهار سال دولت يازدهم بود. در اين آمار ما تاكيد داشتيم كه گردشگران براساس تعريف سازمان جهاني از گردشگري تهيه شده است (گردشگر كسي است كه بيش از 24 ساعت در محلي اقامت داشته باشد و شغلي را اشغال نكند.) اما نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه آيا تمام گردشگراني كه در اين تعريف مي‌گنجند، منجر به ايجاد اشتغال مي‌شوند؟ البته ورود اين گردشگران به رونق و پايداري مشاغل جاري مي‌انجامند. اما الزاما ايجاد اشتغال نمي‌كنند. در صورتي كه اگر گردشگري دچار ركود و نااميدي شود، مشاغل جاري هم از بين خواهند رفت. در اين چهار سال ما مشاغل موجود در اين حوزه را حفظ كرديم، ضمن اينكه ضريب حضور مردم بومي را در مشاغل مرتبط با گردشگري افزايش داديم.» گردشگري مذهبي يكي از مواردي است كه همواره مسوولان اين حوزه روي آن تاكيد دارند و با توجه به ظرفيت‌هاي موجود در اين زمينه در كشور، فعالان اين حوزه حساب جداگانه‌اي روي گردشگران مذهبي باز مي‌كنند، اما آمار اين قسم از گردشگران در سال‌هاي اخير كاهش چشمگيري داشته است، رحماني موحد در اين خصوص مي‌گويد: «حلقه اول ما در حوزه گردشگري خارجي، بازار همسايگان‌مان است. بيش از 84 درصد از گردشگران ورودي ما از كشورهاي همسايه هستند. كاهش آمار ورودي ما از حوزه خليج فارس نتيجه چالش‌هايي است كه ما در روابط با همسايگان‌مان ايجاد كرديم. گردشگراني كه هم مذهب ما بودند و مستمر به ايران سفر مي‌كردند و مدت زمان‌هاي زيادي هم اقامت داشتند. ما در حال حاضر اين امكان را از دست داده‌ايم. بعد از ماجراي سفارت عربستان ما 91 درصد از گردشگراني كه از عربستان به ايران مي‌آمدند را از دست داديم. 50 درصد از گردشگران حوزه خليج فارس را از دست داده‌ايم. گاهي پيش مي‌آيد كه ما از امنيت و هويت ملي و اقتدار كشور خود دفاع مي‌كنيم، اما در مورد سفارت عربستان، عده‌اي بي‌ارتباط و بدون مسووليت، هزينه‌اي را براي كشور ايجاد كردند. فقط در حوزه گردشگري كه ما آمار آن را داريم اين مقدار خسارت وارد شده است.» اقامتگاه‌هاي بومگردي يكي از مواردي است كه در سال‌هاي اخير مورد توجه بسيار فعالان گردشگري قرار گرفته و دولت هم حمايت‌هاي مناسبي از موسسين اين اقامتگاه‌ها داشت، رحماني موحد در خصوص توسعه اين اقامتگاه‌ها با اشاره به اينكه در هر اقامتگاه بومگردي حداقل 5 نفر مشغول به كار مي‌شوند، مي‌گويد: «در سال در منطقه خور و بيابانك داشتم، 22 اقامتگاه بومگردي و چند اقامتگاه در مناطق ديگر داشتيم، اما در حال حاضر بالغ بر 500 اقامتگاه بومگردي در سراسر كشور فعال هستند. بالغ بر 18 ميليارد تومان از طريق صندوق كارآفريني اميد تسهيلات ويژه در قالب وام 4 درصد، در اختيار اين اقامتگاه‌ها قرار گرفته است و نوروز امسال حدود 53 هزار نفر در اقامتگاه‌هاي بومگردي سراسر كشور اقامت داشتند. اين آمار با توجه به شرايط جوي نوروز و مدت زمان كوتاه تعطيلات نوروز آمار قابل توجهي است. بومگردي ما تبديل به يك جاذبه جهاني شده است، بسياري از گردشگراني كه از خارج كشور مي‌آيند سراغ اقامتگاه‌هاي بومگردي را در شهرهاي مختلف مي‌گيرند و تمايل دارند زندگي در اين اقامتگاه‌ها را تجربه كنند. جرياني كه در حوزه بومگردي اتفاق افتاده است را كسي نمي‌تواند متوقف كند.»