شكوه چوخه در دل تاريخ

سيزدهمين دوره مسابقات كشوري كشتي با چوخه با همان شكوه هميشگي و به ياد شهيد بابامحمد رستمي و با حضور ۲۳۴ چوخه‌كار از ۴ استان در گود طبيعي روستاي رهورد قوچان برگزار شد. پيگيري اين رويداد باعث شد تا نگاهي داشته باشيم به اين رشته كهن كه تاريخ برگزاري آن در كشورمان به سال‌هاي بسيار دور بازمي‌گردد. كشتي در ايران از قدمت بسيار طولاني برخوردار است به طوري كه تاريخ پيدايش آن نامعلوم و به موازات تاريخ پيش رفته. اين رشته در ايران، تركيه، يونان، يوگسلاوي، روسيه، ژاپن، كره و... متداول بوده است و به شكل‌هاي مختلف انجام مي‌شده. اين تنوع در اجرا، حتي در كشور ما در استان‌ها، ايلات و عشاير نيز وجود داشته و كشتي چوخه‌اي (چقه‌اي) سرآمد همه كشتي‌ها بوده است. چوخه در كلات نادري، درگز، چاپشلو، قوچان، شيروان، چناران بجنورد، اسفراين و... متداول بوده و بعدها در مشهد، نيشابور، تربت جام، آشخانه و... نيز مرسوم شده است.
در گذشته‌هاي نه چندان دور چوخه خاستگاه كشتي‌گيران بنامي بوده و از اين رشته پرطرفدار و زيبا قهرمانان بزرگي به‌پا خاستند و در جهان نيز سرآمد همه دلاوران شدند.
در واقع بايد گفت كشتي با چوخه يكي از معروف‌ترين ورزش‌هاي محلي ايران است كه در ميان ايلات كرد و ترك خراسان رواج دارد. از قديم ترك‌ها و كردهاي استان براي اين كشتي اهميت خاصي قايل بودند و در پرورش پهلوانان اين رشته مي‌كوشيدند. اين رشته به طور سنتي در مراسم عروسي ايام نوروز در روستاها برگزار مي‌شد تا اينكه در ادامه توسعه و رواج پيدا كرد تا مسابقات آن تقريبا به طور مرتب در نواحي شمالي استان و گاه در مشهد برگزار شود.
در اكثر فرهنگ لغت‌ها، چوخه را نوعي تن پوش پشمي معني كرده‌اند. چوخه به عنوان جليقه، لباس كشتي (پالتوي چوخ)، پا تابه، كت و شلوار و… به‌كار مي‌رود و به علت نوع آب و هواي سرد و شرايط اقليمي، مردان چوخه را به عنوان البسه در زمستان استفاده مي‌كنند. معمولا جوانان و پهلوانان ايل كه عموما ورزشكار و سختكوش بوده‌اند سفارش پالتوي چوخ را مي‌دادند و اين لباس را به عنوان يك قانون در هنگام مبارزه كشتي به تن مي‌كردند و از اينجا بود كه نام اين مبارزه به كشتي با چوخه شهرت يافت. مهم‌ترين علت پوشيدن اين لباس استحكام آن است به طوري‌كه در مبارزه كشتي هيچ پارچه‌اي مانند چوخه دوام نمي‌آورد.

سيزدهمين دوره مسابقات
سيزدهمين دوره مسابقات كشوري كشتي با چوخه با حضور شهرستان‌هاي قوچان، بجنورد، مشهد، تهران، شيروان، فاروج، آشخانه، چناران، اسفراين، مانه و سملقان، تربت جام، تربت حيدريه، تايباد، گلستان، كلات، بردسكن و تيم مرزباني ناجا از چهار استان خراسان‌رضوي، شمالي، تهران و گلستان در ۵ وزن و با شركت ۸۲ نفر در وزن ۶۶ كيلوگرم، ۷۹ نفر در وزن ۷۴ كيلوگرم، ۳۴ نفر در وزن ۸۴ كيلوگرم، ۲۴ نفر در وزن ۹۶ كيلوگرم و ۱۵ نفر در وزن ۹۶+ كيلوگرم در محل گود كشتي روستاي رهورد قوچان برگزار شد. در پايان اين مسابقات تيم‌هاي شهرداري قوچان، بسيج مقاومت قوچان و مرزباني ناجا مقام‌هاي اول تا سوم را به خود اختصاص دادند و در قسمت انفرادي نيز در وزن ۶۶ كيلوگرم مسعود حسنلو، در وزن ۷۴ كيلوگرم ابراهيم وليان، در وزن ۸۴ كيلوگرم مرتضي احدي، در وزن ۹۶ كيلوگرم مجتبي زماني و در وزن ۹۶+ عباس نيك سرشت عنوان قهرماني اوزان پنجگانه را به خود اختصاص دادند. مسابقات كشوري كشتي با چوخه رهورد هرساله در ارديبهشت ماه در ۳۵ كيلومتري شمال غربي در روستاي رهورد از بخش باجگيران شهرستان قوچان و با حضور جمعي از چوخه كاران كشور برگزار مي‌شود.

حفظ سنت‌ها
سروش پور آزاد، رييس اداره ورزش و جوانان قوچان در حاشيه برگزاري مسابقات كشتي با چوخه قهرماني كشور اظهار داشت: سيزدهمين جشنواره فرهنگي و ورزشي كشتي با چوخه قهرماني كشور گراميداشت سردار شهيد بابامحمد رستمي و شهداي بخش باجگيران در گود كشتي با چوخه روستاي رهورد از توابع اين شهرستان برگزار شد. سال گذشته 196 كشتي‌گير در گود كشتي با چوخه رهورد با يكديگر به رقابت پرداخته بودند؛ اما امسال 234 چوخه‌كار در وزن‌هايي با يكديگر رقابت كردند كه به نفرات اول تا سوم در اوزان مختلف به ترتيب گوساله و قوچ اهدا شد. به‌طور مجموع 34 ميليون تومان جوايز براي اين مسابقات تهيه‌شده بود. قوچان مهد كشتي با چوخه و سرزميني پهلوان خيز است. اين مسابقات هرساله در شهرستان به‌صورت يك برنامه سنتي برگزار مي‌شود كه علاوه برداشتن فرهنگي غني و قدمت چندين ساله به حفظ آيين، سنت و رسوم مردم اين منطقه كمك شاياني كرده است. بيش از 10 هزار تماشاگر هرساله از راه‌هاي دور و نزديك براي تماشاي اين مسابقات به روستاي رهورد مي‌آيند. اين مسابقات با همكاري فرمانداري، سپاه پاسداران، شهرداري، هيات كشتي با چوخه و اداره ورزش و جوانان برگزار و ادارات و نهادهايي همچون مخابرات، نيروي انتظامي، هلال‌احمر، ارتش، برق و مخابرات مشاركت
 داشته‌اند.