همكاري تمام دستگاه‌هاي مرتبط براي مديريت يكپارچه بافت تاريخي
مجتبي فرهمند
مدير پايگاه ميراث جهاني بافت تاريخي يزد
زماني كه پرونده را براي يونسكو ارسال كرديم، ايكوموس پرونده را به لحاظ انطباق با معيارهاي يونسكو تاييد كرد و اعلام كرد شهر تاريخي يزد معيارهاي لازم براي ثبت را دارد. اما ايرادات و ابهاماتي را در اين پرونده مطرح كرد و طي سه جلسه مشترك با كارشناسان ايكوموس و چهار نامه و گزارش اصلاحي كه براي ايكوموس ارسال كرديم، سعي داشتيم كه به اين ايرادات و ابهامات پاسخ دهيم. البته ما اين ايرادات را نپذيرفتيم و اعتقاد داريم كه اين ايرادات با استدلال‌هايي كه ارايه مي‌كنيم قابل رفع هستند. سه ايراد عمده به اين پرونده وارد شد، عمده‌ترين ايراد ايكوموس ساخت و سازهايي است كه در بافت تاريخي اتفاق افتاده است، استدلال ما اين است كه يك شهر تاريخي كه عرصه و حريم آن حدود هزار هكتار است، ممكن است چند مورد معدود ساخت و ساز و تخلفات وجود داشته باشد، شهر زنده است و در حال تغيير است و تغييرات سياسي كشور هم اين موضوع را تحت تاثير قرار مي‌دهد، نگرش‌هاي مديريتي مسوولان به اين موضوع متفاوت است. ما در اين خصوص به ايكوموس توضيح داديم و به موازات آن پروتكلي را به امضاي مسوولان شهر و استان رسانديم كه از اين پس ساخت و سازهاي غير اصولي در بافت تاريخي اتفاق نيفتد.
آخرين مورد ساخت و ساز در بافت تاريخي به سال 88 بر مي‌گردد. البته در دوره قبل بافت تاريخي در طرح تفصيلي كوچك شد و در قسمت‌هاي خارج شده از بافت اتفاقاتي افتاد و همين موارد هم مدنظر كارشناسان ايكوموس بود. ايراد بعدي در خصوص باغ دولت آباد و حريم اين باغ بود، كارشناس ايكوموس معتقد بود كه حريم اين باغ، كوچك در نظر گرفته شده است، اين ايراد هم به هيچ‌وجه وارد نيست، ما در جوابيه‌اي هم كه ارسال كرديم اين موضوع را اعلام كرديم كه باغ دولت‌آباد سال‌هاي پيش به ثبت جهاني رسيده و همين حريم براي آن در نظر گرفته شده است. نكته بعدي كه در ايرادات ايكوموس به آن اشاره شده است، موضوع ساخت و ساز با مصالح گلين است، كه امكان آن براي مردم وجود ندارد. ما در اين زمينه رايزني‌هايي با وزارت مسكن و شهرسازي داشتيم. دبيرخانه مبحث دوم مقررات ملي ساختمان كه مربوط به مصالح ساختماني است در يزد تاسيس شد و يكي از بندهاي قطعنامه پاياني آن استفاده از مصالح گلين است.
پژوهشكده معماري گلين در يزد ايجاد شده است، و ما تمام اين توضيحات را به ايكوموس ارايه كرديم و اعلام كرديم كه ما مقدمات مربوط به معماري گلين در شهر را آماده كرده‌ايم، اما هنوز به نتيجه نرسيده‌ايم. ما بعد از ايرادات وارد شده از سوي ايكوموس تغييراتي در سطح بافت تاريخي نداشتيم، اما بعد از ثبت جهاني يزد در نظر داريم طبق پلان مديريتي در راستاي پيشگيري از مواردي كه در اين ايرادات مطرح شد، اقدام كنيم. ساختار پلان مديريتي براساس پايگاه شهر تاريخي يزد تهيه شده است، در اين پلان پايگاه بافت تاريخي به‌عنوان متولي مديريت يكپارچه بافت تاريخي معرفي شده است.
اتفاقات خوبي در دو سال اجراي آزمايشي پلان مديريتي افتاده است، كارشناس ايكوموس هم به اين موضوع اذعان داشت، سازمان‌هاي تاسيساتي و شهرداري‌ها، تمام دستگاه‌هاي فرهنگي آموزشي و امنيتي در قالب برنامه‌هاي پايگاه عمل مي‌كنند.
پرونده‌هايي كه در آنها چند ارگان و سازمان در آن مسووليت دارند، پرونده‌هاي پيچيده‌اي هستند. از طرفي پرونده يزد نخستين پرونده‌اي است كه در آن ثبت يك شهر مطرح است، و همين موضوع پرونده يزد را پيچيده‌تر مي‌كند. در پرونده‌هايي مثل قنات و كوير لوت، 3 تا 4 ارگان مسووليت دارند، اما در پرونده شهر يزد بيش از 30 ارگان مسووليت دارند، و مهم‌تر از آن اين است كه مردم در اين بافت سكونت دارند و همين امر پيچيدگي پرونده را دو چندان مي‌كند، اما ما در اين بخش چالش خاصي نداشتيم. به دليل اينكه مديريت استان تصميم گرفت تمامي دستگاه‌ها را با پايگاه بافت تاريخي هماهنگ كند، حتي ميراث فرهنگي هم قبل از هر اقدامي بايد با پايگاه ميراث جهاني بافت تاريخي هماهنگي انجام دهد. اين اتفاق مي‌تواند آينده بافت تاريخي يزد را در راستاي اهداف حفاظتي شكل دهد.