آغاز دوئل تاريخي در وين

گروه ديپلماسي| مذاكره كنندگان به وين بازگشتند. در دو سوي ميدان مذاكره دو نگاه با يكديگر در جدال هستند. تحليلگراني كه با توجه به اراده سياسي موجود در طرفين از احتمال به توافق رسيدن در اين دور از نشست‌هاي هسته‌يي سخن مي‌گويند و كارشناساني كه با نيم نگاهي جدي‌تر به اختلاف‌هاي فني از شكست، تمديد يا شكل‌گيري توافقي جديد حرف مي‌زنند. همزمان با ناهار كاري كاترين اشتون، هماهنگ كننده 1+5 با محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان، نشانه‌ها براي اميدواري هم كاهش يافته است. وزير امور خارجه عمان روز يكشنبه در موجي از تاييدها و تكذيب‌ها به تهران سفر كرد. سفري كه وزارت امور خارجه كشورمان شكل‌گيري آن را تا واپسين ساعات شب يكشنبه هم تاييد نكرد و اين در حالي بود كه رسانه‌هاي منطقه‌يي از يك روز قبل خبر از سفر يوسف بن علوي به ايران داده بودند. چرايي سفر بن علوي در فضايي كه ايران و 1+5 نهمين دور از مذاكرات هسته‌يي را يك هفته پيش در مسقط پيش برده بودند درست مانند هر اتفاق ديگري در اين فضا به تعبيرهاي متفاوت منتهي شد. برخي سفر وي به تهران را به آخرين  رايزني‌هاي  ميانجي درباره مذاكرات هسته‌يي ايران با 1+5 تعبير كردند. عده‌يي وي را حامل پيامي دانستند كه شايد بتواند دو سوي اين مذاكره را به هم نزديك‌تر كند. با اين‌همه نه تهران از دليل اين سفر خبري در اختيار رسانه‌ها قرار داد و نه مسقط از مثبت يا منفي بودن فضاي حاكم بر اين سفر خبري را مخابره كرد.
خبرگزاري آسوشيتدپرس در تازه‌ترين تحليل خود از مذاكرات هسته‌يي ايران با 1+5 مي‌نويسد: ايران و 1+5 از هر زماني به نتيجه رسيدن نزديك‌تر هستند. دو طرف مي‌توانند در چند روز آينده به توافقي دست پيدا كنند كه بر اساس آن جهان از صلح آميز بودن برنامه هسته‌يي ايران مطمئن شود و همزمان لغو تحريم‌ها هم به اقتصاد ايران كمك كند. اما  در مقابل طرف امريكايي همچنان بر مواضع غيراصولي خود در خصوص عدم لغو تحريم‌ها پافشاري مي‌كند كه طرف ايراني نيز بر مواضع اصولي خود تاكيد دارد بنابراين هر دو طرف شايد به تمديد بيشتر مايل باشند.  
درست 24 ساعت پيش از سفر تيم مذاكره‌كننده ايران به اتريش برخي فضاسازي‌هاي جهت‌دار در خصوص نتيجه اين دور از مذاكرات هسته‌يي آغاز شد. برخي از منابع داخلي خبري با اشاره به مذاكرات ايران و 1+5 در مسقط و پس از آن سفر اعلام نشده بن علوي به تهران اعلام كردند كه مذاكرات در مسقط برخلاف آنچه كه پيش‌بيني مي‌شد به تعميق اختلاف‌ها و نه نزديك شدن طرفين به هم منتهي شده است.در شرايطي كه گفته مي‌شد ايران و امريكا در مسقط توانسته‌اند به توافق‌هايي در خصوص تعداد سانتريفيوژها دست پيدا كنند به نظر مي‌رسد كه اين گره همچنان بازناشدني باقي مانده است. امريكا در ابتداي مذاكرات به صراحت اعلام كرده بود كه با فعاليت تنها 1500 سانتريفيوژ در ايران موافقت خواهد كرد اما برخي منابع اخيرا اعلام كرده‌اند كه واشنگتن مي‌تواند با تعداد 4500 سانتريفيوژ هم كنار بيايد اما در اين‌صورت ايران بايد اقدام‌هاي اطمينان‌ساز ديگري را انجام دهد. آسوشيتدپرس در اين خصوص مي‌نويسد: ايران ظاهرا تمايلي به اين پيشنهادها نشان نداده است اما برخي ديپلمات‌ها تاكيد مي‌كنند كه تهران و مسكو رايزني‌ها در اين خصوص را آغاز كرده‌اند.‌در شرايطي كه برخي منابع نزديك به تيم مذاكره‌كننده ايران تاكيد دارند كه احتمالا ايران بايد چندين بازه زماني را در چندين مساله متفاوت بپذيرد، طول هر كدام از اين بازه‌هاي زماني هم به مساله‌يي مورد اختلاف بدل شده است. به عنوان نمونه به نظر مي‌رسد كه مثلا دوره زماني اعمال محدوديت بر برنامه غني‌سازي ايران مي‌تواند با مدت زمان لغو كامل بخشي از تحريم‌ها متفاوت باشد. اصلي كه ايران در مذاكرات حاضر به عدول از آن نيست اين است كه در هيچ شرايطي محدوديت‌هاي دايم را نخواهد پذيرفت و بايد پس از طي يك بازه زماني كه نبايد چندان هم بلندمدت باشد، بتواند به غني‌سازي صنعتي خود ادامه دهد. ايران در اين خصوص همچنان بر يك عدد تك رقمي و امريكا بر رقمي بيش از 10 سال اصرار دارد. در شرايطي كه گفته مي‌شود اگر ايران و 1+5 و در راس آنها امريكا بتوانند در خصوص چگونگي برداشته شدن تحريم‌ها و حجم غني‌سازي ايران به نتيجه برسند حل ساير مسايل اختلافي كار چندان سختي نخواهد بود به نظر مي‌رسد كه مساله رآكتور آب سنگين اراك، تاسيسات فردو و نظنز نيز همچنان مورد اختلاف‌هاي جدي قرار دارند.
24 نوامبر، آخر دنيا نخواهد بود. اين جمله را رسانه‌هاي ايراني و البته غربي به كرات در سه ماه گذشته از مقام‌هاي خود شنيده‌اند. در شرايطي كه دولت اوباما شانس رسيدن به توافق را مابين 40 تا 50 درصد مي‌داند، بسياري از تحليلگران اعتقاد دارند كه نه ايران و نه هيچ كدام از كشورهاي 1+5 به دنبال خروج از روند مذاكرات نيستند.
خبرگزاري فرانسه در تحليلي به صراحت اعلام كرده است كه توافق هسته‌يي با ايران يك موفقيت نادر براي رييس‌جمهور نه چندان خرسند امريكاست، به نظر مي‌رسد كه باز هم مانند سال 2005 اين زياده‌خواهي‌هاي امريكاست كه حصول توافق را دور از دسترس كرده است. خصومت ميان ايران و امريكا در بيش از سه دهه گذشته عملا هرگونه نزديك شدن اين دو كشور را به هم غيرممكن كرده است و ديوار بي اعتمادي كه ميان اين دو، كشيده شده است مي‌تواند به تخريب وضعيت مذاكرات هم منتهي شود. در حالي كه با برقراري گفت‌وگوهاي مستقيم ميان مذاكره‌كنندگان هسته‌يي ايران و امريكا بسياري گمان مي‌كردند كه تنش‌زدايي از پرونده هسته‌يي مي‌تواند به تعديل مواضع تهران و واشنگتن در ساير حوزه‌ها هم بدل شود، هم در ايران و هم در امريكا سياستمداران تاكيد دارند كه اين توافق به دوستي ميان دو كشور منتهي نخواهد شد.
مارك فيتز پاتريك، يك مقام پيشين وزارت امور خارجه امريكا كه هم اكنون در موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك در لندن فعاليت مي‌كند، گفت: اگر يك توافق هسته‌يي حاصل شود موجب دوستي ميان ايران و دشمن قديمي‌اش نمي‌شود.
در شرايطي كه روزنامه نيويورك‌تايمز در نوشتاري ادعا مي‌كند نامه‌يي كه گفته مي‌شود باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا چندماه پيش به رهبر ايران نوشته است در حقيقت آخرين تلاش پشت پرده امريكا براي به نتيجه رساندن مذاكرات بوده است، نمي‌توان نقش ساير كشورهاي حاضر در اين مذاكرات را هم در رسيدن به توافق نهايي ناديده گرفت. نيويورك تايمز در اين خصوص مي‌نويسد: بي شك پيچيده‌ترين بازيگر در اين ميدان روسيه است. اين كشور همچنان يكي از اصلي‌ترين اعضاي مذاكرات است هرچند كه با غرب در خصوص بحران اوكراين در تنش است. اين كشور نقش بسيار كليدي را ايفا مي‌كند چرا كه يكي از طرح‌هايي كه مي‌تواند به توافق ميان ايران و 1+5 در خصوص حجم غني‌سازي منتهي شود بحث انتقال ذخاير اورانيوم ايران به روسيه و تبديل آن به ميل سوخت هسته‌يي براي نيروگاه بوشهر است. علاوه بر روس‌ها نبايد نقش اروپايي‌ها در اين خصوص را هم ناديده گرفت. به نظر مي‌رسد كه اروپايي‌ها بسيار كمتر از روسيه يا امريكا طمعي به اين مذاكرات دارند و بيشتر به راه‌حلي فكر مي‌كنند كه بتواند به عادي سازي رابطه اقتصادي و سياسي آنها با ايران پس از چندين سال تنش غيرضروري منتهي شود. بسياري در كشورهاي اروپايي اعتقاد دارند كه در خصوص برنامه هسته‌يي ايران و تهديد آن اغراق شده است. در حال حاضر در اروپا صداهاي بيشتري شنيده مي‌شود كه در خصوص تاسيسات هسته‌يي رژيم صهيونيستي و سياست ابهامي كه اين رژيم دنبال مي‌كند، سخن مي‌گويند.
ايران و 1+5 از امروز كمتر از يك هفته فرصت دارند تا توافق تاريخي را رقم بزنند و در اين ميان وزارت امور خارجه امريكا هم اعلام كرده است كه جان كري اواخر هفته به مذاكرات ايران و 1+5 خواهد پيوست. اين در حالي است كه خبرگزاري آسوشيتدپرس هم در گزارش خود از احتمال حضور وزراي امور خارجه 1+5 در وين براي سرعت بخشيدن به روند مذاكرات خبر داده است. وين در 24 امين روز از ماه نوامبر يا به ژنو در همين تاريخ در سال 2013 شبيه خواهد شد و توافقنامه جامع هسته‌يي با حضور وزراي امور خارجه كشورهاي حاضر در مذاكرات امضا خواهد شد يا سناريو 18‌ام جولاي 2014 در قالب جديدي تكرار و مذاكرات تمديد خواهد شد.