بهزيستي: مرتب به مراكز شبانه‌روزي سركشي كنيد
معلول ذهني چگونه مورد آزار قرار گرفت؟
گروه اجتماعي| خانواده يك معلول ذهني كه در يك آسايشگاه خصوصي ويژه معلولان ذهني مرد در شمال تهران نگهداري مي‌شود، به دنبال مشاهده آثار ضرب و جرح بر بدن فرزندشان، نسبت به نحوه نگهداري در اين مركز خصوصي به مراجع قضايي شكايت كردند. خواهر اين معلول ذهني در گفت‌وگو با «اعتماد» در توضيح واقعه‌اي كه به شكايت و پيگيري‌هاي اين خانواده و همچنين بررسي‌هاي مسوولان سازمان بهزيستي كل كشور و اداره بهزيستي استان تهران منجر شد، گفت: «دو هفته قبل، از مركز نگهداري تماس گرفتند و گفتند بياييد فرزندتان را براي مرخصي ببريد چون بي‌قراري مي‌كند. وقتي به مركز مراجعه كرديم، ديديم كه سرش را باند پيچي كرده‌اند. سوال كرديم و گفتند با بچه‌ها درگير شده بود و از ناحيه سر دچار جراحت شد و مسوولان مركز، جراحت را پانسمان كرده‌اند. وقتي برادرم را به خانه آورديم، روي پا، زخم‌ها و نشانه‌هايي از بسته شدن مچ پا ديديم. روي دستش هم آثار سوختگي و كبودي‌هاي ناشي از ضرب‌ديدگي بود. يك آنژيوكت هم در دستش مانده بود كه محل آنژيوكت دچار زخم و عفونت شده بود. گوش چپش شكسته بود و جراحت وسيع داشت كه محل زخم را بخيه زده بودند اما باز هم خونريزي داشت. برادرم را به درمانگاه برديم و مسوولان درمانگاه به دليل شدت و تعداد جراحات از پذيرش خودداري كردند. به بيمارستان پارسيان رفتيم و مسوولان بيمارستان گفتند مي‌توانند براي كمك به ما، به پليس 110 خبر بدهند اما بهتر است خودمان، بيمار را به بيمارستاني منتقل كنيم كه نماينده پزشكي قانوني در آن مستقر باشد.»
خواهر اين معلول ذهني 33 ساله، در گفت‌وگو با «اعتماد» مدعي شد كه بيمار پس از انتقال به بيمارستان عرفان، توسط نماينده پزشكي قانوني مستقر، معاينه شده و افزود: «نماينده پزشكي قانوني، در معايناتش وقوع ضرب و شتم و بسته شدن پا را تاييد كرد. چون دفعه قبل كه برادرم به مرخصي آمده بود، خون در مدفوعش ديديم، احتمال آزار جنسي را هم مطرح كرديم كه پزشكان معالج، نظر دادند كه 7 الي 10 روز قبل از ترخيص، آزار جنسي اتفاق افتاده. نماينده پزشكي قانوني همچنين پس از معاينه جراحات گوش برادرم، به ما گفت كه به بيمارستان لقمان مراجعه كنيم كه نماينده پزشكي قانوني هم در اين بيمارستان مستقر است. پس از مراجعه به بيمارستان لقمان و مشاهده ميزان جراحات، پزشكان بيمارستان گفتند كه به دليل شدت جراحات و ميزان عفونت، عمل جراحي نيازمند مجوز پزشكي قانوني است كه پس از دريافت مجوز، عمل گوش به صورت اورژانسي انجام شد اما پزشك جراح اعلام كرد كه بخيه اوليه در مركز نگهداري، با نخ غيراستريل بوده و باعث تاثير منفي در ميزان شنوايي شده و به دليل شدت جراحات، امكان انجام تست شنوايي‌سنجي هم وجود ندارد.»
به گفته خواهر اين معلول ذهني، دو روز پس از انجام عمل جراحي، پزشكان بيمارستان لقمان با مشاهده محل بخيه‌ها، دستور به بستري سريع و لزوم جراحي مجدد داده‌اند اما اعلام كرده‌اند كه ميزان عفونت جراحات گوش در حدي بوده كه با انجام عمل جراحي، خطر انتشار عفونت در خون وجود دارد. وي همچنين به «اعتماد» گفت كه پس از شكايت كتبي خانواده به كلانتري محل وقوع حادثه، مراجع قضايي در نامه‌هاي جداگانه، مسوولان مركز را موظف به ارايه حافظه دوربين‌هاي مدار بسته نصب شده در مركز كرده‌اند و قرار بوده كه تصاوير دوربين‌هاي مداربسته در اختيار خانواده هم قرار بگيرد كه تا پيش از رسانه‌اي شدن اين اتفاق، مسوولان اين مركز هر بار از نمايش اين تصاوير و حتي نشان دادن محل خواب اين مددجو به خانواده خودداري كرده اما درخواست داشته‌اند كه اين اتفاق، با تعامل حل شده و غرامت مدنظر خانواده هم پرداخت شود.
در عين حال، خواهر اين معلول ذهني، مدعي شد كه طي روزهاي گذشته، خانواده اين معلول ذهني كه خواستار مشاهده تصاوير دوربين مدار بسته بوده‌اند، با دستور پليس و با ضابط قضايي سه بار به مركز مراجعه كرده‌اند و علاوه بر اينكه اين مراجعات توسط ضابط قضايي صورتجلسه شده، خواستار رويت تصاوير شده‌اند اما مسوولان مركز مدعي شده‌اند كه به دليل حضور نداشتن مسوول بخش رايانه و خرابي سيستم، امكان ارايه تصاوير وجود ندارد اما بار سوم، تصوير بسته‌اي از پاي مددجو به خانواده نشان داده‌اند. وي همچنين مدارك مكتوب و تصويري در اختيار «اعتماد» قرار داد كه اين مستندات، نزد «اعتماد» محفوظ است و تصاويري كه در اختيار «اعتماد» قرار گرفته مويد ضرب و جرح و آسيب جسمي وارده بر اين معلول ذهني است ضمن آنكه بر اساس اين مستندات، پزشكي قانوني استان تهران، جراحات وارده بر دست و پاي اين معلول ذهني را تاييد كرده و همچنين شدت جراحات و شكستگي گوش هم به تاييد پزشكان معالج در بيمارستان لقمان رسيده اما با وجود درخواست كلانتري محل وقوع حادثه براي بررسي آزار جنسي كه مورد ادعاي خانواده اين معلول ذهني بوده، نماينده پزشكي قانوني در اين باره اظهارنظري نكرده است. به دنبال اظهارات اقوام اين معلول ذهني و پس از آنكه معاون توانبخشي سازمان بهزيستي كشور از طريق پيگيري‌هاي «اعتماد» از اين اتفاق مطلع شد، تيم ويژه‌اي براي بررسي اين حادثه در بهزيستي استان تهران تشكيل شد و حسين نحوي‌نژاد، معاون توانبخشي سازمان بهزيستي كشور در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره نحوه حمايت سازمان بهزيستي از حقوق معلولان مقيم در مراكز نگهداري خصوصي و همچنين روند نظارت بر فعاليت اين مراكز گفت: «هيچگاه صورت مساله را پاك نمي‌كنيم و معتقديم كه همه جا امكان بروز خطا و اشتباه وجود دارد اما حساسيت برخي مراكز بالاست. معلولان ذهني هم افراد بي‌پناهي هستند كه امروز حدود 40 هزار معلول ذهني در مراكز ما اقامت دارند در حالي 17 هزار نفر از اين تعداد با حكم قضايي در اين مراكز نگهداري مي‌شوند. به اين معنا كه خانواده، با دريافت حكم قضايي اين افراد را در مراكز نگهداري رها مي‌كند و سراغ او هم نمي‌آيد اما اگر حادثه‌اي براي اين مددجو رخ داد در وهله اول با صاحبان ديه مواجه مي‌شويم. ما براي نظارت بر اين مراكز و همچنين با هدف حمايت از حقوق معلولان مقيم، بخشنامه‌هاي سراسري صادر كرديم و چند سطح نظارتي در رده تخصصي، حراست و بازرسي در نظر گرفتيم كه اگر حتي يك سطح از سطوح بازرسي ما مرتكب كوتاهي شد، سطح بالاتر بتواند مشكل اصلي را شناسايي و حل كند. در عين حال انجمن صنفي مراكز نگهداري معلولان هم موظف به نظارت بر نحوه خدمت رساني اين مراكز است. تا امروز هم تعداد زيادي از اين مراكز بر اثر بازرسي‌ها و نظارت ما اخطار و تذكر دريافت كرده‌اند. البته سياست معاونت توانبخشي در وهله اول، اطلاع از جزييات يك حادثه است اما در نامه‌اي كه براي مديران توانبخشي استان‌ها هم نوشتم، تاكيد كرده‌ام كه اگر حادثه مشمول سهل‌انگاري و كوتاهي و البته كم‌آسيب باشد، مديران استان‌ها با تذكر به مديران مراكز به دنبال بهبود شرايط باشند اما اگر حادثه منجر به صدمه جاني شديد يا هتك حيثيت مددجو شده اين موضوع بايد به قوه قضاييه به عنوان حافظ جان و مال و ناموس مردم ارجاع شود و منتظر نظر نهايي مرجع قضايي باشيم.»
با گذشت دو روز از مطلع شدن معاونت توانبخشي سازمان بهزيستي كشور از اين حادثه، محمدرضا اسدي، معاون توانبخشي بهزيستي استان تهران هم در گفت‌وگو با «اعتماد» خبر داد كه طي روزهاي شنبه و يكشنبه، تيمي متشكل از حراست و بازرسي و ساير مسوولان بهزيستي استان تهران تشكيل شده و ضمن مراجعه به اين مركز نگهداري با حضور خانواده اين معلول ذهني، فيلم دوربين‌هاي مدار بسته هم رويت شده كه به استناد اين تصاوير، ضرب و جرح وارد شده بر اين معلول ذهني، ناشي از درگيري دو مددجو در ساعات پاياني شب بوده به اين معنا كه يكي از مددجويان در واكنش به حضور اين معلول ذهني در كنار محل استراحتش او را مورد ضرب و شتم قرار داده است. اسدي افزود: «اين معلول ذهني دچار اختلال اعصاب و روان هم بود و در شرايط مشابه و بنا بر دستورالعمل رايج صرفا با دستور پزشك، اين مددجويان در زمان بروز رفتارهاي پرخاشجويانه با بندهاي حمايتي فيكس مي‌شوند كه از هرگونه آسيب جسمي به خودشان يا ساير مددجويان جلوگيري شود و اگر اين اتفاق، بدون دستور پزشك باشد، مراكز مستوجب اخطار هستند. بنا بر آنچه در فيلم دوربين‌هاي مدار بسته شاهد بوديم، هرگونه آسيب توسط مسوولان مركز منتفي است اما مسوولان اين مركز مرتكب اين قصور شده‌اند كه وقوع اين حادثه را بايد به ما اطلاع مي‌دادند نه اينكه ما از طريق رسانه‌ها از اين اتفاق مطلع شويم. نبود مراقب در ساعات پاياني شب هم از ديگر موارد قصور اين مركز بوده كه البته ناكافي بودن نيروي مراقب يكي از دلايل اين قصور عنوان شد. اما به دليل آنكه ناكافي بودن نيروي مراقب در اين مركز، چندي قبل هم باعث تذكر ما شده بود، تذكر دوم از اين بابت، به اخطار تبديل شد و بي‌اطلاعي ما از اين حادثه هم توبيخ مسوولان مركز را به دنبال داشت.»
اسدي با درخواست از خانواده مددجويان مقيم در مراكز نگهداري شبانه‌روزي، تاكيد كرد كه خانواده‌ها بايد به طور دايم به اين مراكز سركشي كرده و از احوال مددجوي خود مطلع باشند و ديدار دو هفته يك‌بار و رها كردن مددجو در اين مراكز، زمينه بروز اتفاقات مشابه را ايجاد مي‌كند و همچنين تصريح كرد: «خانواده‌ها مي‌توانند در موارد مشابه، پس از مطلع كردن سازمان بهزيستي كشور، به مراجع قضايي شكايت كنند و نتيجه شكايت هم از سوي مرجع قضايي به ما اعلام مي‌شود كه در صورت قصور مسوولان و مراقبان و به خصوص در صورت وقوع اتفاقاتي كه در رديف خطوط قرمز ما است، حتما براي اخراج خاطيان اقدام مي‌كنيم و اقدامات سازمان تا مرحله ابطال مجوز مراكز هم پيش خواهد رفت.»