پس لرزه‌هاي يك مذاكره موفق

گروه ديپلماسي| پس لرزه‌هاي مذاكرات هسته‌اي ايران و 1+5 در ژنو ادامه دارد. اندك پيشرفتي كه محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان پيش از ترك ژنو در خصوص چهار روز مذاكرات فشرده هسته‌اي ميان ايران و امريكا و ساير اعضاي 1+5 بر زبان راند، مخالفان توافق را به دلواپسي انداخته است. هرچند در مقابل ايران شش كشور در مذاكرات هسته‌اي نشسته‌اند اما عملا اين مذاكرات در چندماه اخير به دوئل سياسي و فني ايران – امريكا بدل شده است. در اين ميان بيشترين ميزان اظهارنظرها در خصوص سرنوشت اين مذاكرات هم از سوي وزراي امور خارجه ايران و امريكا و ديگر اعضاي تيم مذاكره‌كننده دو كشور به گوش مي‌رسد. در شرايطي كه وزير امور خارجه ايران از ژنو راهي بغداد شد تا با ديدار با مقام‌هاي عاليرتبه كشور ميزبان، ديپلماسي غير هسته‌اي را هم پيش ببرد اما جان كري، وزير امور خارجه امريكا تنها چند ساعت پس از ورود به امريكا براي دفاع از بودجه مورد درخواست وزارت امور خارجه امريكا راهي كميته روابط خارجي سناي اين كشور شد و عملا با پرسش‌هايي در خصوص مذاكرات هسته‌اي اخير با ايران در ژنو روبه رو شد.
در شرايطي كه گفته مي‌شود اين دور از مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و امريكا در ژنو كه در عالي‌ترين سطح هم برگزار شد و در آن براي نخستين‌بار رييس سازمان انرژي اتمي ايران و وزير انرژي امريكا هم حضور داشتند، پيشرفت‌هايي در خصوص اختلاف‌هاي فني ميان دو طرف به دست آمده است، وزير امور خارجه امريكا به صراحت اعلام كرد كه هنوز نمي‌تواند نتيجه مذاكرات هسته‌اي با ايران را پيش‌بيني كند. جان كري كه در اين جلسه با برخي انتقادها در خصوص توافق هسته‌اي احتمالي با ايران روبه رو شد در ادامه افزود: واقعيت اين است كه مساله ايران قطعا جنجال‌برانگيز است و ممكن است ريسك‌هايي داشته باشد. اما ما اين جرأت را به خودمان داده‌ايم بپذيريم كه بتوان به جاي جنگ يا اينكه از ابتدا تهديداتي انجام دهيم كه به تقابل منجر شود، با ديپلماسي ايران را از گزينه دستيابي به سلاح هسته‌اي دور كنيم.  به همين خاطر داريم تلاش‌مان را مي‌كنيم. نمي‌توانم پيش‌بيني كنم كه مذاكرات به كجا مي‌رسد، اما تلاش‌ها را رهبري مي‌كنيم تا با همراهي شركاي‌مان در 1+5، كمك كنيم كه اين كار انجام شود.  مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و امريكا وارد سيزدهمين سال خود شده است و اين در حالي است كه در حال حاضر اين مذاكرات براي نخستين‌بار در طول بيش از يك دهه گفت‌وگوي هسته‌اي به نتيجه رسيدن نزديك شده است. در سال 2005 ميلادي دو طرف كه در آن زمان شامل ايران از يك سو و تروئيكاي اروپايي از سوي مقابل مي‌شد، مذاكرات به امضاي توافق هسته‌اي نزديك شده بود كه در دقيقه 90 كارشكني امريكايي‌ها و اصرار بر برچيده شدن تمام فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران منجر به شكست مذاكرات شد. جان كري، در ادامه سخنان اخير خود در كميته روابط خارجي سنا به انتقاد از رويكرد جورج بوش، رييس‌جمهور سابق امريكا در قبال ايران پرداخت و گفت سياست دولت قبلي براي برچيدن برنامه غني‌سازي ايران شكست خورد. دولت جورج دابليو بوش، سياست عدم غني‌سازي را پيش گرفته بود. ايران در سال 2003، 164 سانتريفيوژ داشت و سياست عدم غني‌سازي دستور كار بود، پنج سال هم فرصت باقي بود (از دولت بوش)، اما در آن سال‌ها آنها (ايران) به سمت جايي كه الان هستند، رشد كردند، احتمالا 20000 سانتريفيوژ، كه 19000تاي آنها نصب شده و تعداد سانتريفيوژهاي فعال را هم كه مي‌دانيد. رييس دستگاه ديپلماسي امريكا ادامه داد: «خوب چه اتفاقي افتاد؟ چه كاري كردند؟ آن دولت كجا بود كه سياست عدم غني‌سازي را اجرايي كند؟ خوب حدس بزنيد چه اتفاقي افتاد؟ آنها ياد گرفتند كه چطور غني‌سازي كنند. آنها حالا دارند غني‌سازي مي‌كنند. حالا سوال اينجاست كه آيا مي‌توان سيستمي ايجاد كرد كه آنها هم مثل ديگراني كه دارند غني‌سازي مي‌كنند، برنامه صلح‌آميز هسته‌اي داشته باشند، كه قابل مديريت، قابل كنترل، قابل راستي‌آزمايي و قابل حسابرسي باشد يا نه.» جان كري در حالي در اظهارات اخير خود تمام تلاش خود را به كار گرفت كه بر جنبه‌هاي مثبت فرصت دادن به ديپلماسي در برابر ايران اشاره كند كه وي در لندن و پيش از حضور در ژنو براي مذاكرات هسته‌اي با ايران در روز يكشنبه لحني متفاوت و اسراييل پسند اتخاذ كرده و تاكيد كرده بود كه در شرايطي كه ايران صلح آميز بودن برنامه هسته‌اي خود را اثبات نكند، واشنگتن حاضر به ترك ميز مذاكرات خواهد بود. اين سخنان واكنش علي‌اكبر ولايتي، عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام در ايران و همچنين سيد عباس عراقچي، عضو ارشد تيم مذاكره‌كننده كشورمان را به دنبال داشت. جان كري پس از حضور در اين جلسه استماع هم در جلسه ديگري اعلام كرده بود كه «به زودي» مشخص شود كه آيا ايران يك توافق قابل قبول و قابل راستي‌آزمايي را مي‌پذيرد يا نه.  وي با بيان اينكه هنوز توافقي صورت نگرفته و منتقدان مذاكرات عجله مي‌كنند، افزود: «سياست ما اين است كه ايران سلاح هسته‌اي نداشته باشد، كساني هم كه اين طرف و آن طرف مي‌روند و مي‌گويند كه توافق چنين و چنان است، نمي‌دانند كه توافق چگونه است، چراكه هنوز توافقي وجود ندارد. به آنها توصيه مي‌كنم كه منتظر بمانند و ببينند كه اين مذاكرات به كجا مي‌رسد. از سال 2013 داريم مي‌آزماييم كه ببينيم آيا مي‌شود از طريق ديپلماتيك به نتيجه رسيد يا نه، هنوز هم نمي‌دانيم. اما طي چند هفته و چند ماه آينده ثابت مي‌كنيم كه اين موثرترين راه است.  جان‌كري در حالي تنها 12 ساعت پس از بازگشت از ژنو در اين كميته حاضر شده و به پرسش‌ها در خصوص مذاكرات هسته‌اي ايران پاسخ داد كه با نزديك شدن طرفين به ضرب‌الاجل زماني ماه مارس، بر فشردگي اين جلسات افزوده شده و وعده ديدار آتي ايران و اعضاي 1+5 هفته آينده در لوزان سوييس اعلام شده است. مذاكراتي كه پيش بيني مي‌شود حداقل سه تا چهار روز طول كشيده و در آن طرفين بحث را با اعلام نظر پايتخت‌هاي خود در خصوص طرح‌هايي كه اين هفته در ژنو مورد بحث و بررسي قرار گرفت، آغاز كنند.

از نگران شدن نتانياهو تا جنگ رواني منافقين

مذاكرات هسته‌اي در داخل امريكا درست مانند داخل ايران مخالفاني دارد. جمهوريخواهان و دموكرات‌هاي منتقدي هستند كه كاخ سفيد را به سهل انگاري در برابر ايران متهم مي‌كنند و اعتقاد دارند كه تهران با تطويل مذاكرات در حال خريدن وقت به سود خود است. همزمان با مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5، سياست‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي دولت يازدهم در ايران در راستاي تنش‌زدايي از روابط به افزايش قدرت سياسي ايران منتهي شده كه همين مساله بر نگراني متحدان عرب امريكا و البته رژيم صهيونيستي از دستاوردهاي توافق هسته‌اي براي ايران افزوده است.  اصلي‌ترين چالشي كه در حال حاضر در مقابل كاخ سفيد علم شده است، حضور احتمالي بنيامين نتانياهو،  نخست وزير رژيم صهيونيستي در كنگره امريكا براي سخنراني در نفي توافق هسته‌اي با ايران است. بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي اعلام شده نتانياهو هفته آتي همزمان با برگزاري دور ديگري از مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در كنگره حاضر خواهد شد. كاخ سفيد در چند هفته گذشته به كرات مخالفت خود را با اين سخنراني و در شرايطي كه ايران و شش كشور پشت ميز مذاكره قرار دارند و بازه زماني تعيين شده هم هنوز به اتمام نرسيده اعلام كرده است. دو سناتور دموكرات روز دوشنبه با ارسال نامه‌اي به نخست وزير رژيم صهيونيستي به وي هشدار دادند كه حضور وي در كنگره امريكا مي‌تواند بر رابطه حسنه طولاني مدت ميان دو كشور تاثير منفي بگذارد. اين دو نفر از بي‌بي خواستند كه به جاي سخنراني در كنگره در محفل خصوصي با حضور سناتورهاي دموكرات شركت كند كه اين درخواست از سوي نتانياهو رد شد. نخست‌وزير رژِيم صهيونيستي كه تقريبا هر روز به بهانه‌اي در خصوص توافق هسته‌اي ايران با 1+5 موضع‌گيري مي‌كند در تازه‌ترين اظهارات خود تاكيد كرد كه هر كاري بتواند انجام مي‌دهد تا مانع توافق بد ميان ايران و 1+5 شود. بي‌بي در بيانيه‌اي در اين خصوص گفت: اطلاعاتي كه در روزهاي اخير به من رسيده، به‌شدت نگراني ما درباره توافق در حال شكل‌گيري ميان ايران و قدرت‌هاي بزرگ را افزايش داده است. اين توافق اگر به راستي امضا شود، به ايران اجازه مي‌دهد به كشور در آستانه تسليحاتي شدن، تبديل شود.   با نزديك شدن به تاريخ سوم مارس كه زمان اعلام شده براي سخنراني بي‌بي در كنگره است بر حجم مخالفت‌ها با اين اقدام ساختارشكنانه وي افزوده مي‌شود و نشريه اتلانتيك نيز اخيرا در تازه‌ترين گزارش خود از واكنش‌ها به اين اقدام نخست وزير رژِيم صهيونيستي خبر داد كه سفراي برخي كشورهاي عربي در واشنگتن، دعوت تل‌آويو براي شركت در سخنراني نتانياهو را رد كردندبر اساس اين گزارش سفير رژيم‌صهيونيستي در واشنگتن براي همتايان عرب خود دعوتنامه ارسال كرده و از آنها خواسته است تا در سخنراني وي در كنگره امريكا شركت كنند اما اعراب اين درخواست نتانياهو را رد و اعلام كرده‌اند كه در اين نشست شركت نمي‌كنند. خبرنگار اتلانتيك در پايان اين گزارش مي‌نويسد: اگرچه كشورهاي عربي در محافل خصوصي موافق مواضع نتانياهو درباره مذاكرات هسته‌اي هستند اما به صورت علني اين موضوع را مطرح نكرده و با مواضع اوباما مخالفت نمي‌كنند.  در تحول مرتبط ديگري با مذاكرات هسته‌اي جاري ميان ايران و 1+5، گروهك تروريستي منافقين سه‌شنبه مدعي شد كه مداركي را از فعاليت فوق‌سري هسته‌اي ايران كه موازي با برنامه‌هاي هسته‌اي واقعي اين كشور است، در اختيار دارد. اين گروهك مدعي شدند مدارك مستندي را يافته كه بر اساس آن مكان فوق سري هسته‌اي، تحقيقاتي ايران با سانتريفيوژهاي پيشرفته در آنجا قرار گرفته است. مكان مورد ادعاي منافقين لويزان3 نام دارد كه بر اساس ادعاي كذب آنها اين مركز نظامي در شمال شرقي تهران و در اطراف اين شهر واقع است. ساعاتي پس از انتشار اين مطلب در واشنگتن پست، تهران ادعاي دروغين گروهك منافقين درباره برنامه هسته‌اي ايران را بي‌پايه و جعلي خواند. نمايندگي ايران نزد سازمان ملل در نيويورك با بي‌پايه و جعلي خواندن ادعاهاي مندرج در گزارش واشنگتن‌پست درباره برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران اعلام كرد: جاي تاسف است كه اين روزنامه ادعاهاي دروغ و تكراري يك گروهك تروريستي كه ماهيت ضدانساني آن براي همگان آشكار بوده را منتشر كرده است.
نمايندگي كشورمان در سازمان ملل تصريح كرد: جاي تاسف است كه اين روزنامه ادعاهاي دروغ و تكراري يك گروهك تروريستي كه ماهيت ضدانساني آن براي همگان به‌ ويژه افكار عمومي امريكا آشكار بوده و جعلي بودن ادعاهاي قبلي اين گروهك پس از مدتي روشن شده را منتشر كرده است. گروه‌هاي تندرو و راديكال كه سرمايه‌گذاري سنگين و طولاني خود روي امنيتي كردن برنامه هسته‌اي صلح‌آميز ايران را ازدست رفته مي‌بينند و شاهد انزواي روزافزون سياست ايران هراسي در نتيجه رويكرد منطقي جمهوري اسلامي ايران نسبت به تحولات بين‌المللي هستند، با عصبانيت اقدام به دروغ‌پردازي و تبليغات سياه عليه برنامه كاملا صلح‌آميز هسته‌اي ايران كرده‌اند.  همزمان با سرعت گرفتن دورهاي مذاكراتي ميان ايران و 1+5، جمهوري‌خواهان مخالف توافق نيز بر حجم فعاليت‌هاي خود افزوده‌اند. بر اساس تازه‌ترين گزارش از كنگره، لايحه مداخله كنگره در توافق نهايي هسته‌اي ايران و 1+5 اين هفته ارايه مي‌شود. ليندسي گراهام، سناتور جمهوري‌خواه امريكا ضمن تاكيد بر اينكه كنگره حاضر نيست به دولت امريكا در مذاكرات هسته‌اي اختيار تام دهد، گفت: اين هفته، لايحه‌‌اي را به كنگره ارايه مي‌دهد كه طبق آن كنگره نقش مستقيمي در مذاكرات هسته‌اي ايفا مي‌كند. اميدوارم كه آنها به تسليحات هسته‌اي دست پيدا نكنند زيرا در آن صورت تمامي اعراب منطقه نيز تسليحات هسته‌اي مي‌خواهند و آن موقع ما در مسير عقبي قرار مي‌گيريم و اسراييل هرگز يك لحظه آرامش‌بخش به خود نمي‌بيند. اين چيزي است كه به جان كري پيشنهاد مي‌كنم: اگر توافق خوبي باشد از آن حمايت مي‌كنم اما قرار نيست كه من به شما برگه تاييد نهايي و اختيار تام بدهم بنابراين من در هفته جاري لايحه‌اي را ارايه مي‌دهم كه طبق آن كنگره بايد هرگونه توافق نهايي با ايران را تاييد كند.  وي در خصوص توافق نهايي با ايران گفت: اين بزرگ‌ترين تصميمي است كه هر رييس‌جمهوري در دوران زندگي من مي‌تواند اتخاذ كند. اگر اشتباه كنيم، ايران به قابليت هسته‌اي دست پيدا مي‌كند، ما رقابت تسليحات هسته‌اي در خاورميانه به وجود مي‌آوريم. اسراييل در تيررس اين رژيم است و ما نيز در تيررس آنها هستيم.

آخرين اخبار از مذاكرات هسته‌اي

گفت‌وگوهاي فشرده‌اي كه در اين دور از مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در ژنو و در راس آنها ميان تيم‌هاي مذاكراتي ايران و امريكا شكل گرفت عملا بر گمانه زني‌هاي رسانه‌اي در خصوص محتواي مورد بحث در پشت درهاي بسته افزوده است. پس از پايان اين دور از مذاكرات بود كه برخي رسانه‌هاي غربي ادعا كردند كه ايران و امريكا به توافق هسته‌اي 10 ساله تن داده‌اند و در حال برنامه‌ريزي براي جزييات آن هستند. 24 ساعت پس از درج اين خبر، جاش ارنست، سخنگوي كاخ سفيد در بيانيه‌اي خبر برخي رسانه‌ها مبني بر اينكه ايران و امريكا در حال مذاكره بر سر يك توافق هسته‌اي 10 ‌ساله هستند را تكذيب كرد و آن را غيرواقعي خواند. علاوه بر اين خبرگزاري آسوشيتدپرس اوايل هفته جاري گزارش داده بود كه ايران و امريكا در حال دستيابي به توافقي هستند كه در ابتدا منجر به محدوديت برنامه هسته‌اي ايران و سپس افزايش تدريجي اين فعاليت‌ها در يك بازه زماني مثلاً 15 ساله خواهد شد. اين در حالي است كه مقام‌هاي ايراني با رد اين گزارش‌ها تاكيد كردند تا زماني كه بر سر همه‌چيز به توافق نرسيم هيچ توافقي صورت نخواهد گرفت. در شرايطي كه در اين دور از مذاكرات هسته‌اي ژنو، تنها وزراي امور خارجه حاضر از حلقه هفت نفره مذاكرات، ظريف و كري بودند، گفته مي‌شود كه وزراي امور خارجه امريكا و روسيه قرار است هفته آينده با يكديگر ديدار و درباره‌ مسائل مختلف شامل مذاكرات هسته‌اي با ايران گفت‌وگو كنند. به گفته جان كري در اين ديدار قرار است مسائل مختلف شامل اوكراين، سوريه، افغانستان و مذاكرات هسته‌اي با ايران مطرح شود.  وزراي امور خارجه امريكا و روسيه قرار است در بيست و هشتمين نشست شوراي حقوق بشر سازمان ملل در ژنو كه روز دوشنبه دوم مارس آغاز خواهد شد شركت كنند.  در تحولي ديگر مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا دستيابي به توافق هسته‌اي ميان ايران و گروه 1+5 را نزديك دانست. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در سخنراني‌ خود در انديشكده چتهم هاوس مستقر در لندن گفت: دستيابي به توافق هسته‌اي با ايران نزديك است و طرف‌هاي مذاكره‌كننده بايد در دور بعدي اين مذاكرات كه قرار است هفته آينده در ژنو برگزار شود اراده سياسي لازم را از خود نشان دهند. ما نبايد اين فرصت را از دست بدهيم. اگر طرف‌هاي مذاكره‌كننده همانند گذشته به همكاري‌شان ادامه دهند و اگر تمام طرف‌ها اراده سياسي لازم براي سازش بر سر يك توافق خوب را داشته باشند دستيابي به توافق هسته‌اي نزديك است. همه ما مسائل سياسي داخلي شامل تنش‌ها در كنگره امريكا، انتخابات اسراييل و اختلافات در حاشيه خليج(فارس) را داريم كه بايد با دقت تمام با آنها روبه‌رو شويم. دستيابي به يك توافق جامع به نفع تمام طرف‌هاي مذاكره‌كننده خواهد بود.