داشتن هواي سالم
خواسته زيادي نيست
وجيهه قنبري
هواي تهران و شهرهاي بزرگ ايران آلوده‌تر كه مي‌شود ما بي‌حوصله‌تر مي‌شويم، راستش بخشي از اين حال ناخوش‌مان به هواي شهر برمي‌گردد، صبح‌هايي كه از خواب بيدار مي‌شويم و حوصله بلند شدن نداريم، شب‌هايي كه با چشم‌هاي سوزان و خواب‌آلود ناي ورق زدن برگ‌هاي كتاب را نداريم، اوقاتي كه حوصله قدم زدن در هواي مه گرفته از ذرات معلق را نداريم و زمان‌هايي كه دل و دماغي براي دوست داشتن و دوست داشته شدن نيست. راستش را بخواهيد هوايي كه درآن نفس مي‌كشيم مقصر است آن هم در روزهاي سرد زمستاني. غلظت ذرات معلق در همه روزها و همه فصل‌ها بيشتر از حد استاندارد است ولي در زمستان به دليل پايداري جوي به اوج خود مي‌رسد و بي‌حوصلگي ما را بيشتر مي‌كند. اگر بخواهيم به دنبال مقصر اصلي باشيم كه حال ما و هواي شهر را خراب كرده بايد اول يقه خودروهاي ديزلي را بگيريم. مهدي دوزندگان، كارشناس ارشد مكانيك و فعال حوزه محيط‌زيست براي خودروهاي ديزلي سهم 57 درصدي قايل است. به گفته او از مجموع ذرات معلق توليدي در شهر تهران، ۲۳درصد سهم كاميون‌ها، ۴درصد سهم ميني‌بوس‌ها، ۱۲درصد سهم اتوبوس‌هاي شركت واحد و ۱۸درصد سهم ساير اتوبوس‌ها است. حالا با توجه به ديزلي بودن اين ناوگان‌ها نتيجه مي‌گيريم كه خودروهاي ديزلي مهم‌ترين عامل آلايندگي شهر تهران هستند. درست مثل شهرهاي «اشتوتگارت» و «دوسلدورف» آلمان. تنها تفاوتي كه وجود دارد پيروزي فعالان محيط‌زيست در مقابل دولت و صنعت خودروسازي آلمان است. واقعه‌اي كه هنوز در كشور ما رخ نداده و قدرت خودورسازان به تمامي تلاش‌ها و مخالفت‌ها مي‌چربد. هنگامي كه مشخص شد خودروهاي ديزلي بيشترين آلايندگي را دارند، دادگاه عالي آلمان به دولت اين كشور اجازه داد تا تردد خودروهاي ديزلي را در مراكز شهري دو منطقه اشتوتگارت و دوسلدورف ممنوع كند. طرحي كه بسياري از فعالان محيط‌زيست اين كشور معتقدند در ديگر شهرهاي آلمان اجرا خواهد شد. طرحي با هدف محافظت از جان شهروندان آلماني در مقابل خطرات آلودگي هوا و رسيدن به استانداردهاي اروپا؛ اين را هوگوتادايي وكيل موسسه كلاينتارث مي‌گويد. اگر كارشناسان محيط‌زيست آلماني اعلام مي‌كنند كه 70 شهر بزرگ آلمان شامل مونيخ، كلن داراي آلودگي هواي دي‌اكسيد نيتروژن بالاتر از استانداردهاي اروپا است، هيچ يك از مسوولان اين كشور مردم را به دعا كردن براي بارش باران و وزيدن باد دعوت نمي‌كند. آنها صداي كارشناسان خود را شنيده و تلاش مي‌كنند ابتدايي‌ترين حقوق شهروندي كه برخورداري از هواي سالم است را فراهم كنند. اين طور به نظر مي‌رسد كه خودروسازان چنين كشورهايي از حاشيه امن برخوردار نيستند، نمونه‌اش استعفاي مدير خودروسازي فولكس واگن در پي برملا شدن آلايندگي خودروهاي اين شركت است. اتفاقي كه در ايران مثل يك رويا مي‌ماند. نفس كشيدن در هواي سالم خواسته زيادي نيست. بند دوم منشور حقوق شهروندي زندگي شايسته و لوازم آن همچون آب بهداشتي، غذاي مناسب، ارتقاي سلامت و بهداشت محيط را حق هر شهروندي مي‌داند. براي تحقق اين حق براي آنكه حال‌مان خوب باشد و بي‌حوصلگي‌هاي روزانه كمتر شود، اولين قدم ممنوع شدن تردد خودروهاي ديزلي در سطح شهر است. روزنامه‌نگار