معارضان سوريه بار ديگر ادعاي استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را مطرح كردند
اتهام‌هاي سمي در دوما
گروه جهان | بار ديگر حملات دولت سوريه براي آزادسازي حومه دمشق، به تيتر يك گزارش‌هاي خبري بدل شده است و بار ديگر ادعاي حمله شيميايي دولت سوريه، نقطه اتكاي اصلي گزارش‌هاي رسانه‌هاي غربي از رويدادها در سوريه است. نهادهاي كمك‌رساني وابسته به معارضان طي روزهاي گذشته ادعا كرده‌اند كه حملات هوايي ارتش سوريه براي بازپس‌گيري كنترل شهر دوما در منطقه غوطه‌شرقي بيش از 70 غيرنظامي را به كام مرگ كشيده است كه نزديك به 50 تن از آنان به دليل استنشاق عامل ناشناخته شيميايي جان خود را از دست داده‌اند. بلافاصله بعد از انتشار اين خبر يك مقام دولت سوريه با خبرگزاري دولتي سانا مصاحبه و تاكيد كرد كه دولت سوريه براي مقابله با معارضان مسلح نيازي به استفاده از سلاح شيميايي ندارد. ژنرال يوري يوتوشنكو، رييس شوراي صلح و آشتي روسي در سوريه نيز در پاسخ به سوال خبرگزاري اينترفكس روسيه گفت: «ما به‌شدت اطلاعات منتشر شده را تكذيب مي‌كنيم. از همينجا اعلام مي‌كنم كه بلافاصله بعد از آزادي دوما از دست شبه‌نظاميان، حاضريم متخصصان روسي در مورد تشعشع، مواد شيميايي و بيولوژيك را براي جمع‌آوري اطلاعات به منطقه بفرستيم تا ماهيت دروغين اين ادعاها را بر‌ملا كنيم.»
اما دولت ايالات متحده امريكا تاكيد كرده است كه خواستار واكنش جهاني به اين رويداد است. وزارت امورخارجه امريكا با انتشار بيانيه‌اي تاكيد كرد: «گزارش‌هايي از سوي برخي افراد مرتبط و نيروهاي درماني در ميدان نبرد رسيده است كه بر اثر اين حمله تعداد زيادي تلفات به جا مانده و از جمله اين كشته‌شدگان خانواده‌هايي هستند كه در پناهگاه‌ها پنهان شده‌بودند. اگر چنين گزارش‌هايي تاييد شود، بسيار وحشتناك است و ما خواهان واكنش فوري توسط جامعه بين‌المللي هستيم.» وزارت خارجه امريكا در بيانيه‌اش به مسكو هم حمله كرده و تاكيد كرده روسيه «از نظر ما نهايتا مسوول اصلي اين حملات مهلك است.»
دولت سوريه عمليات آزادسازي غوطه‌شرقي از تسلط گروه‌هاي مسلح را از 29 بهمن ماه سال گذشته آغاز كرده است و طي نزديك به دو ماه عمليات بيش از 90 درصد از مناطق تحت تسلط گروه‌هاي معارض را با استفاده از حملات زميني و هوايي و مذاكره با گروه‌هاي معارض براي زمين گذاشتن اسلحه سنگين و انتقال به استان ادلب، آزاد كرد. اما شهر دوما، بزرگ‌ترين شهر منطقه حومه‌اي غوطه شرقي همچنان تحت تسلط جيش‌الاسلام، گروه مسلح تحت حمايت عربستان سعودي باقي مانده است. برآورد مي‌شود گروه جيش‌الاسلام بين 10 تا 15 هزار نيروي شبه‌نظامي در شهر دوما داشته باشد. طي روزهاي گذشته، ارتش سوريه حملات هوايي خود را براي آزادسازي آخرين نقطه باقي مانده در غوطه شرقي گسترش داده است و بر اساس ادعاي نهادهاي وابسته به گروه‌هاي معارض تاكنون بيش از 70نفر طي شنبه و يكشنبه بر اثر اين حملات جان خود را از دست داده‌اند.
آيا امريكا آماده عمليات مي‌شود؟
درست يك سال از زماني كه امريكا نخستين حمله نظامي مستقيم خود را به دولت بشار اسد انجام داد مي‌گذرد. آوريل سال گذشته بعد از انتشار گزارش‌هايي مبني بر حمله شيميايي با گاز اعصاب در منطقه خان شيخون در استان ادلب، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا دستور حمله موشكي به مواضع ارتش سوريه را صادر كرد. 59موشك تام‌هاوك امريكايي، پايگاه هوايي شعيرات را در استان حمص سوريه هدف قرار دادند. رسانه‌هاي نزديك به معارضان ادعا مي‌كردند كه عمليات خان شيخون از طريق اين پايگاه انجام شده است. دولت سوريه و مسكو، هر گونه حمله شيميايي توسط ارتش سوريه به خان شيخون را تكذيب كردند. هر چند سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي (OPCW) در گزارش خود از اين رويداد تاييد كرد كه در خان شيخون از عامل شيميايي اعصاب استفاده شده است، اما اين سازمان بين‌المللي كه دولت سوريه از سال 2013 به آن پيوسته است، تاكيد كرد كه نمي‌تواند عامل حمله را شناسايي كند. چندي بعد با تشكيل يك كميته مشترك تخصصي و سياسي در شوراي امنيت سازمان ملل متحد كه به JIM مشهور شد، پرونده حمله به خان شيخون بار ديگر مورد بررسي قرار گرفت، بعد از اينكه اين كميته ارتش سوريه را به دست داشتن در حمله شيميايي متهم كرد، دولت روسيه با وتوي متوالي 3 قطعنامه شوراي امنيت اجازه ادامه كار اين كميته را نداد، چرا كه به ادعاي مسكو برخورد اين كميته هوادارانه و متعصبانه بود و به شواهد ارايه شده از سوي روسيه و سوريه توجهي نشان نداده است.
اما دولت ايالات متحده امريكا، پيش از هر يك از اين مراحل تحقيقات و بلافاصله بعد از انتشار گزارش‌ها در مورد احتمال استفاده از سلاح شيميايي، اقدام نظامي عليه سوريه را عملي كرد. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در دوران تبليغات انتخاباتي خود به‌شدت از باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين انتقاد مي‌كرد كه چرا ابتدا استفاده از سلاح شيميايي را خط قرمز حمله نظامي امريكا معرفي كرده، ولي نهايتا در برابر وقوع چنين حملاتي واكنش نشان نداده است. طي ماه‌هاي گذشته دولت امريكا چندين بار در جلسات شوراي امنيت سازمان ملل متحد در مورد سوريه، دولت بشار اسد را به استفاده از سلاح‌هاي شيميايي متهم كرده است و از آمادگي خود براي واكنش نظامي به اين اتفاق سخن گفته است. كمتر از يك ماه پيش، ژنرال والري گراسيمف، رييس ستاد مشترك ارتش روسيه هشدار داده‌بود كه «امريكا خود را آماده مي‌كند كه با صحنه‌سازي مخالفان در مورد استفاده از سلاح‌هاي شيميايي دمشق را بمباران كند.»
چه كسي از سلاح شيميايي استفاده مي‌كند؟
در شرايطي كه دولت‌هاي غربي از جمله فرانسه و امريكا، استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را در جنگ سوريه به دولت بشار اسد منتسب مي‌كنند، اما دمشق اصرار دارد كه نه تنها براي مقابله با معارضان مسلح نيازي به استفاده از سلاح شيميايي ندارد، بلكه تمامي توانايي شيميايي خود را سال 2014 با تاييد سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي نابود كرده است. همزمان ارتش روسيه از احتمال استفاده گروه‌هاي معارض از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهروندان غيرنظامي خبر مي‌دهد. روز شنبه ارتش روسيه براي چندمين بار هشدار داده بود كه ممكن است گروه‌هاي شبه‌نظامي براي سناريوسازي عليه دولت سوريه در شهر دوما از سلاح شيميايي استفاده كنند. مسكو مدعي است كه برخي گروه‌هاي تروريستي و شبه‌نظامي با استفاده از كمك خارجي به توانايي توليد سلاح‌هاي شيميايي دست پيدا كرده‌اند و ممكن است از چنين سلاح‌هايي عليه مردم عادي استفاده كنند تا از اين طريق با متهم كردن دولت بشار اسد، ضمن افزايش همدردي افكار عمومي به نفع خود، از كمك نظامي خارجي بهره‌مند شوند.
وعده توافق براي پايان درگيري در غوطه شرقي
عصر روز يكشنبه تلويزيون دولتي سوريه در گزارشي به نقل از يك منبع رسمي اعلام كرد كه گروه شورشي جيش‌الاسلام توافق كرده است كه طي 48 ساعت شهر دوما را تخليه كند. همزمان با انتشار گزارش‌هايي در مورد اتهام استفاده از سلاح شيميايي در حملات شنبه شب به شهر دوما، يك منبع رسمي در سوريه گفته است كه شورشيان قرار است كاملا از غوطه شرقي تخليه شوند و توافق كرده‌اند تمام زندانياني را كه در اختيار دارند آزاد كنند. بر اساس گزارش تلويزيون دولتي سوريه، شبه‌نظاميان جيش‌الاسلام قرار است طي 48 ساعت از طريق دالان‌هاي امن به شهر جرابلس در شمال سوريه منتقل شوند. به گزارش خبرگزاري رويترز، گروه جيش‌الاسلام در مورد اين گزارش واكنشي نشان نداده است.
تهديد ترامپ به بهاي كلان
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا عصر روز يكشنبه در واكنش به گزارش‌ها در مورد استفاده از سلاح شيميايي در غوطه شرقي با انتشار توييتي تهديدآميز با متهم كردن پوتين، روسيه و ايران، به ارتش سوريه اتهام زد كه اقدام به يك حمله «بي‌فكرانه شيميايي در سوريه كرده است كه باعث مرگ كودكان و زنان» شد. او با لحني تهديدآميز نوشت كه «بهاي كلاني براي پرداخت» در انتظار آنهاست و خواست «منطقه به سرعت باز شود تا كمك پزشكي و تحقيقات در مورد رويداد» به روي ديگران باز شود.