ما تنها دفاع كرديم!
نگاهي به فيلم تنگه ابوقريب به بهانه نمايش اين فيلم در سي وششمين جشنواره جهاني فيلم فجر
محمد شريعت‌پناه
درباره جنگ ايران و عراق سوال‌هايي در ذهن مردم به‌ويژه جوانان وجود دارد و هرازگاهي به ذهن‌ها خطور مي‌كند، به‌راستي ماهيت اين جنگ چه بود؟ چرا رخ داد و چرا هشت سال طول كشيد؟ آيا از توان ديپلماسي و قوانين و مقررات جهاني براي اتمام آن به‌درستي بهره برديم؟ چرا اين‌همه تلفات داديم؟ براي جلوگيري از تكرار چنين رويداد تلخي چه بايد كرد؟ و سوال‌هايي ازاين‌دست كه بي‌ترديد در نسل‌هاي آينده نيز بيشتر خواهد شد. علي (مهدي قرباني) در فيلم تنگه ابوقريب به كارگرداني بهرام توكلي نماينده جواناني است كه اين سوال‌ها را كم‌وبيش در ذهن مي‌پروراند. او كه پدرش در جنگ قطع نخاع شده با رزمندگان گردان عمار همراه مي‌شود تا از نزديك جنگ را بشناسد. علي در ابتدا رزمندگاني را مي‌بيند كه پس از ماه‌ها حضور در خطوط نبرد به پشت جبهه بازگشته‌اند تا به مرخصي بروند و ديداري با خانواده‌هاي‌شان تازه كنند. فرمانده براي اين جمع صحبت مي‌كند و وضعيت بحراني منطقه تنگه ابوقريب و خطر تصرف دو شهر انديمشك و دزفول به دست ارتش عراق را شرح مي‌دهد. رزمندگان مرخصي رفتن را فراموش مي‌كنند و آماده رفتن به تنگه ابوقريب مي‌شوند. علي در بين راه خانواده‌هايي را مي‌بيند كه براثر هجوم دشمن خانه و كاشانه‌شان را ازدست‌داده‌اند و با وضعيتي اسفناك آواره بيابان‌ها شده‌اند، با كودكاني مواجه مي‌شود كه پدر و مادرشان براثر بمباران كشته‌شده‌اند و سرپرستي ندارند با مجروحيني روبه‌رو مي‌شود كه براثر حمله شيميايي دشمن، بدن‌شان پر از تاول و خون شده و بينايي خود را ازدست‌داده‌اند، در چنين شرايط دردناكي ناگهان هواپيماهاي جنگي دشمن به اين خانواده‌ها حمله مي‌كنند و وضعيت آنان را بغرنج‌تر مي‌سازند. علي كه بخشي از چهره خشن و ويرانگر جنگ را ديده و قدرت و توان بالاي دشمن را احساس كرده با مجيد (جواد عزتي) امدادگر و رزمنده باتجربه گردان درباره جنگ صحبت مي‌كند. مجيد به او مي‌گويد جنگ برنده ندارد و كساني كه سلاح مي‌فروشند برنده جنگ هستند، ما در حال دفاع از سرزمين‌مان هستيم و دشمن تنگه ابوقريب را تصرف مي‌كند اما بايد ابتدا از روي جنازه ما رد شود! علي براي شناخت بيشتر جنگ با هر سختي و مشقتي كه هست خودش را به خط مقدم نبرد با دشمن مي‌رساند و صحنه‌هايي را مي‌بيند كه حيران مي‌ماند. آتش سنگين و غرش توپخانه و خمپاره دشمن تمام منطقه تنگه ابوقريب را فراگرفته و از زمين و آسمان گلوله و آتش مي‌بارد، تانك‌ها و نفربرهاي زرهي دشمن در حال پيشروي هستند و به هر جنبنده‌اي شليك مي‌كنند، رزمندگان با كمترين سلاح و تجهيزات زير باران سهمگين گلوله‌ها در مقابل آنان ايستاده‌اند، هر رزمنده‌اي كه غرق در خون مي‌شود رزمنده ديگري جاي او را مي‌گيرد، در چنين شرايطي رفاقت و نگراني از سلامتي هم‌رزم و شوخ‌طبعي و مزاح فراموش نمي‌شود. علي كه تاكنون نظاره‌گر رويدادها بوده اين‌بار با تمام وجود هجوم دشمن و وظيفه دفاع از سرزمين مادري را باور مي‌كند و سلاح رزمندگاني كه به خاك افتاده‌اند را به دست مي‌گيرد و با تمام وجود بي‌محابا در مقابل متجاوزان مي‌ايستد و اجازه نمي‌دهد دشمن از تنگه ابوقريب عبور كند. فيلم تنگه ابوقريب با كسب شش سيمرغ از جشنواره فيلم فجر يكي از بهترين آثاري است كه تاكنون درباره جنگ تحميلي ساخته‌شده است. شايد برخي سكانس‌هاي آن تداعي‌كننده فيلم‌هاي امريكايي و اروپايي باشد اما اين فيلم بسيار شبيه صحنه‌هاي واقعي است كه در مستندهاي جنگ مانند روايت فتح شاهد بوده‌ايم. نمايش فيلم تنگه ابوقريب به تهيه‌كنندگي سعيد ملكان در جشنواره جهاني فيلم فجر بخشي از توان سينماگران ايراني را به رخ جهانيان كشيد و اتفاق زيبايي بود.