فرسايش سالانه ۲ ميليارد تن خاك در ايران
حدود 55.5 درصد مساحت كشور معادل ۹۱ ميليون هكتار از عرصه حوزههاي آبخيز كشور سيلخيز است همچنين اين عرصهها در توليد هرز آبهاي سطحي كه به سرعت از دسترس خارج ميشوند، نقش دارند و در تشديد فرسايش و ايجاد سيلابهاي مخـرب موثر هستند.
بنابر پيشبيني سازمان ملل تا سال ۲۰۲۵ ايران در فهرست كشورهايي قرار ميگيرد كه با كمبود آب مواجه خواهد شد. از اينرو اجراي پروژههاي آبخيزداري از مهمترين اقداماتي است كه ميتواند با كاهش خسارات سيل و فرسايش خاك موجب تغذيه آبخوانها و توليد مواد غذايي شود و ما را از اين نگراني رهايي بخشد.
حدود ۹۰ تا ۹۵ ميليون هكتار از مساحت كشور را مناطق كوهستاني و شيبدار و حدود ۶۹ تا ۷۴ ميليون هكتار را مناطق كمشيب و دشتها تشكيل ميدهند.
بر اساس گزارش سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري ميزان فرسايش خاك در ايران حدود ۲ ميليارد تن در سال برآورد شده است (حدود 16.7 تن در هكتار) كه با شاخص جهاني ۵ تا ۶ تن در هكتار، فاصله بسيار زيادي دارد. اثرات اين ميزان فرسايش خاك بالغ بر ۲۳۶ ميليون متر مكعب رسوبگذاري در مخازن پشت سدها و به ميزان حدود ۵۰۰ ميليون متر مكعب رسوبگذاري در شبكههاي آبياري و زهكشي مدرن و سنتي و از دسترس خارج شدن هزاران هكتار اراضي مزروعي است.
اهميت اقدامات آبخيزداري زماني بيشتر مشخص ميشود كه بدانيم در وضعيت فعلي حدود ۲۵۵ شهر معادل 41.5 درصد كل شهرهاي كشور، ۸۶۵۰ پارچهآبادي معادل 12.7 درصد آباديهاي كشور و حدود يك ميليون هكتار از اراضي زراعي شامل باغات، اراضي آبي و ديم واقع در دشتها و حاشيه رودخانهها، ۲۰ هزار رشته قنات و بخش قابل ملاحظهاي از جادهها و راههاي ارتباطي در معرض خطر سيل قرار دارد.
همچنين هـر ۱۵۰ هـزار هكتار فعاليت آبخيزداري ميتواند به ميزان ۳۰ تا ۵۰ درصد خطر سيلگيري يك شهر، ۲۰ روستا و ۲۰۰۰ هكتار اراضي زراعي و بخش قابل توجهي از جادهها و راههاي ارتباطي و ساير تاسيسات زير بنايي را كاهش دهد.
عواملي مانند فقدان آمايش سرزمين، بهرهبرداري بيش از توان زادآوري (توليد) به پوشش گياهي، وقوع دورههاي خشكسالي متوالي و عدم تناسب اعتبارات تخصيصي با حجم فعاليت مورد انتظار از جمله عوامل چالشهاي مديريتي در مديريت آبخيزهاي كشور است . ايسنا