امكان‌سنجي تحريم نفتي
متحدان ترامپ مي‌توانند نفت ايران را حذف كنند؟
گروه اقتصادي| تهديدهاي مستقيم و غيرمستقيم ايران در مورد بستن تنگه هرمز، فعالان بازار نفت را گوش به زنگ كرده است. اينكه اروپايي‌ها خواهند توانست ايران را به «برجام» بدون امريكا راضي كنند يا نه، پرسشي بيشتر سياسي و چگونگي پيش رفتن تحولات در خليج فارس و درياي عمان، سوالي عمدتا استراتژيك به لحاظ نظامي، اما نگاه نفتي‌ها متوجه شرايط خود بازار است. آيا امكان حذف نفت ايران از بازارهاي جهاني وجود دارد؟ در صورتي كه نسبت عرضه و تقاضا چنين امري را ممكن كند، سناريوهاي قيمتي اين بازار چه هستند؟
چندي پيش دونالد ترامپ از عربستاني‌ها قول گرفت كه در صورت به صفر رسيدن توليد نفت ايران، توليد خود را به 2 ميليون بشكه در روز برساند. با اين همه، جدا از اينكه دور از ذهن است عربستان براي مدتي طولاني بتواند چنين توليدي داشته باشد، شرايط بازار نيز موفقيت كامل سياست‌هاي ترامپ را دشوار مي‌كند. شاخص نايمكس كه از عمده‌ترين شاخص‌هاي بازارهاي جهاني نفت است، پس از اشاره ضمني حسن روحاني به توانايي ايران در منع گذر نفت از تنگه هرمز رشد داشته كه با وجود اندك بودن، زاويه نگاه بازار به تحولات را برجسته مي‌كند.
نيك كانينگهام در «اويل پرايس» مي‌نويسد: «نگاهي به قيمت‌ها در دوره تحريم‌هاي اوباما روند افزايشي را نشان مي‌دهد. در آن شرايط، نفت برنت مرز 100 دلار را رد كرد و صادرات نفت ايران يك ميليون بشكه در روز كاهش يافت. پس حالا كه بهاي نفت بسيار كمتر است، ترامپ نبايد در به صفر رساندن توليد ايران به مشكلي بخورد، درست است؟ نه!» نويسنده توضيح مي‌دهد كه اوباما اين شانس را داشت كه با رونق نفت شيل روبه‌رو باشد. توليد نفت امريكا بين سال‌هاي 2012 و 2018تقريبا 3 ميليون بشكه افزايش يافت كه به راحتي افت يك ميليون بشكه‌اي نفت ايران را جبران مي‌كرد. ولي اكنون با تغيير شرايط توليدكننده‌هاي شيل احتمال ناتواني آنها در جبران نبود نفت ايران وجود دارد.
از سوي ديگر، داستان تنها ذخاير امريكا نيست، بازار با اختلال توليد در ونزوئلا، ليبي و آنگولا روبه‌رو است و خاورميانه هم ناآرام است. عرضه فعلا كمتر از قبل شده است. اخيرا در يكي از اسناد «بانك امريكا مريل لينچ» آمده است: «تحريم‌هاي قبلي فقط از آنجا ممكن شده بودند كه توليد نفت شيل امريكا با سرعت بيشتري از انتظار افزايش مي‌يافت و توليد ليبي هم به بازار بازگشته بود. به علاوه، تقاضا در بازار در آن سال‌ها كم بود. اين در حالي است كه اين روزها تقاضا زياد است.» به اين نيز بايد توجه كرد كه اوباما با همراه كردن متحدانش، سياستي محتاطانه را پيش گرفت اما ترامپ با حرف زدن از «تحمل صفر» همين حالا هم بازار را متاثر كرده است. به قول جان كمپ، نويسنده رويترز، كاخ سفيد مي‌تواند صادرات نفت ايران را به صفر برساند، يا مي‌تواند قيمت‌هاي متوسط بنزين داشته باشد، اما هر دو را با هم نمي‌تواند داشته باشد.» نكته اين مساله، اهميت سياسي بهاي بنزين است.
با اين حال، همه موافق نيستند كه به صفر رساندن توليد نفت ايران ناممكن يا بسيار دشوار است. «نگراني» يا «اميد» اين دسته وابسته به اشتياق فروش دوستان و دشمنان ايران است. اما حتي اگر تحريم نفتي ايران هم ممكن شود، بازارها در ملايم‌ترين حالت، جهش قيمتي‌اي را تجربه خواهند كرد كه قادر به عبور از آن هستند. بانك امريكا معتقد است كه در صورت حذف كامل نفت ايران از بازار، بهاي اين كالاي اساسي به بيش از 120 دلار مي‌رسد. همين حالا هم نفت خام از ابتداي سال جاري ميلادي حدود 30 دلار رشد كرده است. سه‌شنبه، اعتصاب‌هاي نروژ نيز به ديگر نگراني‌ها اضافه شد و بهاي هر بشكه نفت برنت را كه از ديگر شاخص‌هاي عمده بازار است، به نزديك 80 دلار رساند. در چنين شرايطي، نماينده ايران در اوپك مي‌گويد تحريم ايران بهاي هر بشكه طلاي سياه را به 140 دلار خواهد رساند.