محكم كردن جاي پا در سوريه
اين نشان مي‌دهد كه در شرايطي كه دو كشور در مورد آينده سوريه دچار اختلاف نظر و كشمكش‌هايي با يكديگر هستند، همزمان مذاكرات براي رسيدن به يك توافق نهايي را متوقف نكرده‌اند. روسيه در شرايط كنوني سعي مي‌كند تا از نفوذ و حضور نظامي خود در سوريه كمال استفاده را ببرد. مذاكرات روسيه منحصر به امريكا نيست، بلكه مسكو با طرف‌هاي مختلف در مورد سوريه به صورت جداگانه گفت‌وگوهايي را در زمينه‌هاي مختلف انجام مي‌دهد. از يك طرف شاهد روند آستانه با حضور تركيه، ايران و روسيه هستيم، از طرفي ديگر مذاكرات با امريكا، عربستان، اسراييل و اروپا به صورت جداگانه دنبال مي‌شود. كمتر از يك ماه ديگر قرار است كه مذاكرات جديدي با حضور تركيه، روسيه، فرانسه و آلمان در تركيه آغاز شود. هر يك از طرف‌هاي گفت‌وگوي مسكو، منافع و مطالبات متفاوتي در سوريه دارند. براي مثال مساله پناهجويان، اصلي‌ترين دغدغه اروپايي‌ها در مورد آينده سوريه محسوب مي‌شود. روس‌ها تلاش مي‌كنند نقش محوري را در مورد سوريه بر عهده بگيرند، به همين دليل است كه با هر يك از نيروهاي صاحب منفعت و دخيل در سوريه به شكل مجزا گفت‌وگو مي‌كنند. به نظر مي‌رسد كه اصلي‌ترين موضوع مورد بحث در اجلاس چهارجانبه تركيه، بحث پناهجويان و بازسازي سوريه باشد، موضوعي كه هم براي تركيه و هم براي كشورهاي اروپايي اولويتي بيشتر دارد.
هر كشوري بر اساس منافعي كه دارد، در مناطق تحت نفوذ خود در سوريه اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كند. مناطق تحت تسلط كردها، با حمايت‌هاي امريكا از نيروهاي شبه‌نظامي كرد بعد از سقوط داعش گسترش بسيار زيادي پيدا كرده است. در حال حاضر مناطق تحت تسلط كردها، شايد دو برابر سرزمين‌هاي كردنشين، پيش از آغاز بحران سوريه در سال 2011 شده است. مناطقي مانند رقه، پايتخت پيشين خلافت خودخوانده داعش و بسياري از روستاها و شهرهاي ديگري كه اكنون تحت تسلط كردهاي تحت حمايت امريكا قرار گرفته‌اند، مناطقي هستند كه به لحاظ تاريخي محل سكونت گروه‌هاي عرب سني مذهبي است كه از گذشته رابطه نزديكي با عربستان سعودي داشتند. از اكنون نمي‌توان پيش‌بيني كرد كه احياي نفوذ عربستان سعودي در اين مناطق چه نتايجي خواهد داشت. در شرايطي كه گروه‌هايي مانند داعش و القاعده به نوعي شكل افراطي از ايدئولوژي حاكم در عربستان سعودي هستند، اما لزوما حضور يا سرمايه‌گذاري عربستان در اين مناطق را نمي‌توان به معناي احيا يا افزايش نفوذ اين گروه‌ها در منطقه ارزيابي كرد. همان‌گونه كه اشاره كردم، هر كشور صاحب منفعت و دخيل در امور سوريه، تلاش مي‌كند در نقاطي كه بيشترين توانايي يا قرابت فرهنگي- سياسي و مذهبي با ساكنان دارد، سرمايه‌گذاري بيشتري كند، همان‌گونه كه ايران هم بيشترين تمركز خود را در مناطقي قرار مي‌دهد كه شيعيان و علوي‌ها در آن ساكن هستند، عربستان هم تلاش مي‌كند هزينه‌هاي خود را در مناطقي انجام دهد كه گروه‌هاي اهل سنت ساكن باشند.
در نهايت شرايطي كه امروز در سوريه شاهد هستيم، به شكل طبيعي نشان از تلاش روسيه براي بازگشت آرامش به سوريه است، در حالي كه قدرت‌هاي ديگر دخيل، اميدوارند اين آرامش تا يك تحول در آرايش قوا در ميدان سوريه، به تاخير بيفتد. به صورت طبيعي، مسكو به عنوان قدرت مسلط و حامي دولت مركزي، اميدوار است كه جنگ در همين حالت پايان پيدا كند.
اما طرف‌هاي ديگر مانند ايالات متحده امريكا و عربستان سعودي كه اكنون دست بالا را در ميدان نبرد سوريه ندارند، خواهان پايان جنگ با اين شرايط نيستند، آنها اميدوارند كه تنش در سوريه دست كم تا ايجاد يك تحول جدي به نفع جبهه تحت حمايت آنها ادامه پيدا كند يا اينكه بتوانند امتيازها و مطالبات خودشان را از طرف مسلط، يعني مسكو دريافت كنند. طرف‌هاي مقابل اميدوارند روند‌گذاري كه مسكو اميدوار است از پايان جنگ در سوريه تا صلح و سپس آغاز بازسازي طي شود، بسيار طولاني‌‌تر باشد. به هر تقدير نبايد فراموش كرد كه هيچ‌يك از قدرت‌هاي دخيل در سوريه، براي حفظ آرامش، صلح، ثبات و امنيت اين كشور تلاش نمي‌كنند، بلكه حتي روسيه نيز براي تامين منافع و حفظ نفوذ خودش در آينده روسيه اقدام مي‌كند.