معصومه ابتكار و آسياب مخالفان
مصطفي اعتزالي
معصومه ابتكار، معاون رييس‌جمهور در امور زنان و خانواده، ديروز در برنامه «دستخط» گفت: «بحث حضور زنان در ورزشگاه‌ها اصلا اولويت نيست، موضوع اول كشور نيست، ولي يك مطالبه است. دختران جوان ما دوست دارند در ورزشگاه‌ها مسابقات ورزشي را ببينند. همه مسابقات را نمي‌خواهند ببينند، برخي مسابقات را مي‌بينند.»
اين جملات خانم ابتكار بازتاب زيادي در فضاي مجازي كشور داشته است. سايت‌هاي خبري و كانال‌هاي گوناگون در تلگرام از حدود 5 هزار كلمه حرف و سخن خانم ابتكار در برنامه «دستخط»، فقط همين چند جمله را برجسته كرده‌اند. دليلش هم روشن است: مساله حضور زنان در ورزشگاه‌ها، به قول خود خانم ابتكار، يك «مطالبه» است. معصومه ابتكار البته كوشيده است به گونه‌اي سخن بگويد كه نيروهاي محافظه‌كار جامعه تحريك نشوند. هم از اين رو اين نكته را مطرح كرده است: «حضور زنان در ورزشگاه‌ها اصلا اولويت نيست.» اما مراد از «اولويت» در اينجا چيست؟ بديهي است كه حضور در ورزشگاه آزادي براي دختراني كه بارها پشت در اين ورزشگاه مانده‌اند و كسي به آنها بليت ورود به ورزشگاه را نفروخته، اولويت ندارد. يعني آنها در زندگي‌شان مسائل مهم‌تري دارند. از خوردن و خوابيدن و درس خواندن گرفته تا ازدواج و اشتغال و غيره. اما اگر از اين منظر به ماجرا نگاه كنيم، آيا حضور مردان در ورزشگاه اولويت دارد؟ نشستن روي صندلي‌هاي تماشاگران در زندگي كدام مردي مهم‌ترين مساله است و اولويت دارد؟ شايد هم منظور از «اولويت» اين باشد كه ورزشگاه‌ها نمي‌توانند خالي از تماشاگر باشند و ورزشگاه‌هاي فوتبال را با تماشاگران مرد مي‌توان پر كرد نه با تماشاگران زن! اين حرف احتمالا پر بي‌راه نيست ولي اين واقعيت را هم نبايد فراموش كرد كه در اكثر بازي‌هاي ليگ برتر فوتبال ايران، ورزشگاه‌ها پر نمي‌شوند. حالا بسكتبال و واليبال به جاي خود. يعني حضور نيم‌بند تماشاگران مرد در ورزشگاه‌ها نيز «موضوع اول كشور نيست.» اما اگر اين حضور با ممانعت مواجه شود، تمايل مردان به حضور در ورزشگاه‌ها، تبديل مي‌شود به يك «مطالبه». وانگهي، مگر قرار است هر مطالبه‌اي از حيث قرار داشتن در فهرست موضوعات مهم كشور واجد اولويت باشد تا به آن رسيدگي شود؟ مساله اصلي اين نيست كه حضور زنان در ورزشگاه‌ها، از چشم‌اندازي ملي و كلان، اولويت دارد يا نه؟ بر فرض كه اولويت نداشته باشد؛ اهميت كه دارد. و نكته مهم همين است: حضور زنان در ورزشگاه‌ها، به دلايل گوناگون، اهميت دارد. و به امر مهم بايد رسيدگي كرد. مطالبه مهم اگر محقق نشود، توليد نارضايتي مي‌كند و تلنبار نارضايتي، نه به سود دولت است نه به سود مخالفان دولت. اين نكته قابل درك است كه خانم ابتكار خواسته است جوري حرف بزند كه مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها تحريك نشوند؛ ولي اگر قرار باشد طرفين يك اختلاف براي تحريك نشدن طرف مقابل چنان سخن بگويند كه به ضرر نيروهاي اجتماعي حامي خودشان باشد، پس چه دليلي داشت كه دختران خواهان ورود به ورزشگاه‌ها، در انتخابات سال 96 به حسن روحاني راي بدهند؟ كم‌اهميت جلوه دادن مساله حضور زنان در ورزشگاه‌ها، اگر از سوي وزير بازرگاني دولت روحاني صورت گرفته بود، باز مي‌شد با اغماض از كنار آن عبور كرد. ولي وقتي معاون رييس‌جمهور در امور زنان و خانواده چنين حرفي مي‌زند، عملا به سود مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها موضع‌گيري كرده است؛ ولو كه در جملاتش جاي دررو هم گذاشته باشد تا بعدا بتواند بگويد منظور من چنين نبود و چنان بود. سياستمداران در مواجهه با مردم، هميشه با چيزي به نام «برداشت اول افكار عمومي» مواجه‌اند. برداشت اول مردم از حرف يك سياستمدار، غالبا با هيچ توجيه و توضيح و تعديل و تصحيحي تغيير نمي‌كند. واقعيت اين است كه سخنان خانم ابتكار در برنامه «دستخط» هم آبي در آسياب توسعه آزادي زنان در فضاي ورزش كشور نريخت. توجيهات بعدي نيز كمتر كسي را متقاعد مي‌كند كه خانم ابتكار در اين برنامه، قاطعانه از حقوق زنان دفاع كرده است. نكته ديگر اينكه، در حالي كه رييس‌جمهور صريحا خواستار حضور زنان در ورزشگاه‌ها شده است، چه دليلي وجود دارد كه معاون رييس‌جمهور به گونه‌اي سخن بگويد كه گويي خواسته رييس‌جمهور اهميت چنداني ندارد؟ بر فرض كه حضور زنان در ورزشگاه‌ها نه اولويت دارد نه اهميت؛ چرا از اركستر دولت صداهاي متفاوتي در اين زمينه به گوش برسد؟ يعني رييس‌جمهور چنان سخن بگويد كه گويي مساله حضور زنان در ورزشگاه‌ها بسيار مهم است، معاون رييس‌جمهور هم چنان حرف بزند كه گويي خواسته رييس‌جمهور و انبوه چشمگير دختران و زنان راي‌دهنده به او در انتخابات 96، آن قدرها هم مهم نيست. و نكته آخر: خانم ابتكار گفته است: «دختران جوان ما دوست دارند در ورزشگاه‌ها مسابقات ورزشي را ببينند. همه مسابقات را نمي‌خواهند ببينند، برخي مسابقات را مي‌بينند.» آيا دختران جوان ايراني به ايشان نمايندگي داده‌اند كه با صراحت بگويد آنها «همه مسابقات را نمي‌خواهند ببينند»؟ اين راي مبتني بر كدام نظرسنجي دقيق و گسترده است؟