افزايش سود رخ نمي‌دهد
حسين هاشمي
با افزايش تورم در ماه‌هاي اخير عملا گزينه سپرده‌گذاري در بانك‌ها با نرخ‌هاي موجود جذابيت كمتري خواهد داشت. كاهش جذابيت بانك‌ها، معاملات سوداگرانه در بازارهاي ديگر را رونق بخشيده و نقدينگي را به سمت ديگر بازارها روانه كرده است.
با توجه به اينكه هم‌اكنون نيز شاهد نرخ‌هاي بالاتر از نرخ قانوني 15درصد هستيم و پيشنهادهاي سود 20 تا 23 درصد نيز براي مشتريان بانك‌ها وجود دارد، ممكن است دولت از طريق شوراي پول و اعتبار اقدام به افزايش نرخ كند تا از تخليه جريان نقدينگي جلوگيري كنند.
در اينجا بايد به اين نكته اشاره كرد كه افزايش نرخ سود بانكي با افزايش نرخ تورم امري طبيعي است و بانك‌ها به صورت خودكار اين كار را انجام خواهند داد حتي اگر فشاري از جانب بانك مركزي براي جلوگيري از افزايش آن وجود داشته باشد. با توجه به اينكه افزايش نرخ سود سپرده‌ها، اعتراضاتي را به همراه خواهد داشت(با افزايش نرخ بهره‌ها، وام‌گيري از بانك‌ها براي بنگاه‌هاي توليدي گران خواهد شد) و هزينه فرصت اعتراضات نيز بالا خواهد بود بنابراين به صلاح نيست كه اعتراضات را به بهاي افزايش نرخ بهره به جان بخريم. البته پايين نگه داشتن نرخ سود سپرده‌ها در دست دولت نيست(زيرا بانك‌ها به صورت غيررسمي و البته غيرقانوني ممكن است سودها را افزايش دهند) و از طرفي دولت علاقه‌مند است نرخ تورم و نرخ سود هر دو پايين باشد. از اين رو به نظر نمي‌رسد كه نرخ رسمي افزايش يابد در حالي كه به صورت غيررسمي شاهد افزايش نرخ سود خواهيم بود.
دولت و علي‌القاعده بانك مركزي نيز پس از افزايش نرخ سودها مانند سنوات گذشته به تهديد بانك‌ها اقدام خواهند كرد و متخلفين از نرخ رسمي را جريمه مي‌كنند اما مشخص نيست مكانيسم برخوردها چگونه خواهد بود.
زيرا بانك‌ها از نظر مالي و تامين نقدينگي با مشكلاتي مواجه هستند و بانك مركزي هم به اين قضيه واقف است بنابراين به جاي استفاده از قوه قهريه و اهرم فشار سعي مي‌كند با اهرم‌هاي ديگري با آنها برخورد كند. هر چند شاهد بوده‌ايم گاهي و به صورت مقطعي يا موردي كساني كه نرخ را افزايش داده‌اند، جريمه شدند. در مجموع به نظر مي‌رسد بانك مركزي اعتقادي به افزايش نرخ بانكي ندارد و معتقد است همين نرخ نيز ممكن است به توليد آسيب بزند.
تثبيت نرخ سود سپرده‌ها در بازارهاي ديگر نيز اثر مي‌گذارد. البته بايد به اين نكته توجه كرد كه بازارهايي مثل سكه و ارز كه نوساني هستند و هر زمان كه قيمت‌شان بالا رود به صورت ناخودآگاه نقدينگي به آنها جذب مي‌شود.
اما نرخ‌هاي سود بر بازار سرمايه تاثير خواهد گذاشت و هر زمان كه نرخ سود بالاتر رود، جذابيت بورس كمتر شده و شاهد ريزش قيمت‌ها خواهيم بود. بورس در شرايط تغيير نرخ سود سپرده‌ها مانند بازار پول عمل كرده و بخشي از نقدينگي سرگردان را جذب مي‌كند.