گروه اقتصادي
يكي از نقش‌هاي مهم راه آهن در جذب سرمايه، فراهم كردن بستر تعامل بين فعالان صنعت و سرمايه‌گذاران و ساير تامين كنندگان مالي از جمله سيستم بانكي، تامين كننده مالي خارجي، بازار سرمايه و صندوق توسعه ملي است. بر اساس قانون برنامه ششم توسعه اقتصادي اجتماعي كشور، سهم حمل و نقل ريلي در جابه‌جايي بار بايد به 30 و در جابه‌جايي مسافر به 20 درصد كل كشور برسد و اين امر مستلزم وضع و تشريح قوانين حمايت از سرمايه‌گذاران و نيز تشويق سرمايه‌گذاران به حضور در اين بخش به عنوان يكي از پيشران‌هاي توسعه صنعت ترانزيت و حمل و نقل كشور است. سرمايه يكي از مهم‌ترين نيازهاي امروز اقتصاد ايران است و مختص به صنعت ريلي نيست. به گفته مسوولان راه آهن در حال حاضر بخش زيادي از پروژه‌هاي ريلي به دليل كمبود منابع و اعتبار و يا حتي آماده نبودن پروژه‌ها به اهداف خود نرسيده‌اند بنابراين طراحي يك فرآيند پربار براي تعامل زنده، پويا و اثرگذار در حوزه سرمايه‌گذاري از اولويت‌هاي صنعت ريلي است.
در همايشي كه در مركز همايش‌هاي صدا و سيما برگزار شد، جزييات طرح‌ها و مشوق‌هاي سرمايه‌گذاري در توسعه خطوط ريلي كشور تشريح شد و مورد بررسي قرار گرفت. از جمله محورهاي همايش؛ معرفي بسته‌هاي تشويقي به منظور كاهش ريسك و افزايش بازدهي راه‌آهن، معرفي ظرفيت‌هاي بازار سرمايه و تامين مالي، توسعه ايستگاه‌هاي مبتني بر حمل و نقل تركيبي همچنين توسعه ترمينال‌ها براساس حمل و نقل تركيبي و نيز فعال سازي كريدورها و اتصال مراكز تجاري و صنعتي به شبكه ريلي است.
در اين همايش علاوه بر وزير راه و شهرسازي و مديرعامل شركت راه آهن، جمعي از سرمايه‌گذاران و از جمله مسوولان شبكه بانكي و فعالان صنعت حمل و نقل ريلي حضور دارند و به بررسي ابعاد مختلف سرمايه‌گذاري از جمله ابعاد حقوقي و اقتصادي اين امر مي‌پردازند.
صرفه‌جويي 750 ميليون دلاري در مصرف سوخت با حمل ريلي
مديرعامل شركت راه‌آهن گفت: جابه‌جايي 30 ميليارد تن بار توسط حمل و نقل ريلي از مصرف سوخت به ارزش 750 ميليون دلار را مي‌گيرد.«سعيد محمدزاده» در همايش فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و تامين مالي در حوزه حمل و نقل ريلي افزود: با احتساب 70 سنتي نرخ گازوييل، جابه‌جايي هر يك تن كيلومتر بار توسط ريل 35 سانتيمتر مكعب در مصرف سوخت صرفه‌جويي دارد.
معاون وزير راه و شهرسازي اظهار كرد: در همه برنامه‌هاي توسعه سوم، چهارم، پنجم و ششم توسعه حمل و نقل ريلي در اولويت نخست ما قرار دارد؛ بايد تلاش كنيم سهم حمل و نقل ريلي در جابه‌جايي بار در كشور به بيش از 30 درصد افزايش يابد كه اكنون ميزان آن حدود 12 درصد است.
وي اضافه كرد: آمارها نشان مي‌دهد اكنون ساليانه 100 ميليارد سفر در حومه تهران اتفاق مي‌افتد و 40 درصد سفرهاي حومه‌اي در كريدورهاي ريلي انجام مي‌شود در حالي كه سهم ريل در سفرهاي حومه‌اي در اطراف‌تهران زير 5 درصد است.
به گفته محمدزاده اكنون 30 درصد خودرو‌هايي كه در تهران تردد مي‌كنند از حومه وارد تهران مي‌شوند.«اگر بتوانيم بخشي از اين سفرها را به حمل و نقل ريلي منتقل كنيم، اقدامات بزرگي در حوزه سلامت هموطنان و جلوگيري از آلودگي هوا خواهيم داشت.»
معاون وزير راه و شهرسازي اظهار كرد: اكنون متوسط قيمت حمل و نقل هر تن كيلومتر بار در جاده حدود 140 تومان است در حالي كه اين رقم در شبكه حمل و نقل ريلي حدود 80 تومان برآورد مي‌شود.
مديرعامل راه آهن بيان كرد: هر چه بار بيشتري از جاده با ريل منتقل شود، هزينه‌هاي حمل بار و مصرف سوخت كاهش خواهد يافت و انجام اين مهم وظيفه اصلي ما در اين بخش است.محمدزاده افزود: در 6 سال آينده قرار است معادل 35 ميليارد دلار در صنعت فولاد كشور طرح توسعه اجرايي شود؛ اگر بار فولادي در كشور با اجراي اين طرح توسعه به 210 ميليون تن افزايش يابد يك سوم آن به شبكه ريلي و دو سوم حمل آن به جاده منتقل خواهد شد و اين مي‌تواند به سونامي تلفات جاده‌اي و مصرف سوخت بيشتري منجر شود.وي به ظرفيت‌هاي مناسب در توسعه صنعت حمل و نقل ريلي اشاره كرد و گفت: از سال 1388 تا سال 1392 متوسط باري كه توسط شبكه حمل و نقل ريلي جابه‌جا شد حدود 33 ميليون تن بود اما اين ميزان بار در سال 96 به 47 ميليون تن رسيد و ميزان صرفه‌جويي‌ها در مصرف سوخت را به حدود 500 ميليون دلار رساند.
محمدزاده گفت: مقايسه سهم ريل و جاده در جابه‌جايي بارهاي داخلي در سال 96 نشان مي‌دهد كه كل بار جابه‌جا شده با حمل و نقل ريلي در سال گذشته 47 ميليون تن بوده اما ميزان باري كه با حمل و نقل جاده‌اي جابه‌جا شده به 427 ميليون تن رسيده است.
معاون وزير راه و شهرسازي تاكيد كرد: با توجه به مزيت‌هاي زيادي كه در اين بخش وجود دارد بايد با ارتقاي جذابيت سرمايه‌گذاري در اين بخش ريسك آن را كاهش دهيم تا با بازگشت سرمايه، جذابيت را براي سرمايه‌گذاري در اين بخش به وجود آوريم.
وي اظهار كرد: طبق ماده 12 قانون رفع موانع توليد مصوب شوراي اقتصاد، معادل 7.5 ميليارد دلار صرفه‌جويي در مصرف سوخت از محل ارايه خدمات ريلي بار و مسافر به صورت يارانه به سرمايه‌گذاران در اين بخش قابل پرداخت است و همه سرمايه‌گذاران بخش خصوصي مي‌توانند از اين مزيت قانوني نيز استفاده كنند.
تامين مالي 500 ميليارد توماني در حمل و نقل ريلي از بازار سرمايه
رييس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: تاكنون نزديك به 500 ميليارد تومان از منابع مالي بازار سرمايه براي توسعه حمل و نقل ريلي كشور استفاده شده كه با توجه به گستردگي اين بازار رقم بسيار ناچيزي است.
«شاپور محمدي» در همايش فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و تامين مالي در حوزه حمل و نقل ريلي در محل همايش‌هاي صداوسيما افزود: بازار سرمايه اين انعطاف را دارد كه با استفاده از ابزارهاي مالي مختلف نظام تامين مالي را دربخش‌هاي مختلف حمل و نقل به ويژه ريلي اجرا كند.
وي يادآور شد: بين سال 1390 تا 1395 مجموع اوراق بهادار بخش ريلي منتشر شده از طريق بازار سرمايه حدود 92 ميليارد تومان بود اما در سال 1395 اين رقم به 51 ميليارد تومان افزايش يافت و در سال 1396 به 135 ميليارد تومان رسيد.
رييس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: كل اوراق بخش ريلي در سال جاري كه از طريق بازار سرمايه تامين مالي شده تاكنون به 160 ميليارد تومان رسيده است.
محمدي گفت: ايران در بين كشورهاي اسلامي داراي متنوع‌ترين ابزارهاي مالي در بازار سرمايه است و بايد از اين ظرفيت خوب براي تكميل زيرساخت‌هاي مختلف كشور استفاده شود.به گفته وي، تكميل زيرساخت‌ها در اقتصاد كلان آثار بسيار مثبتي دارد هر چند كه ممكن است در بازگشت سرمايه ابهاماتي وجود داشته باشد در حالي كه اين بخش به رونق ساير بخش‌هاي اقتصادي منجر مي‌شود.
وي افزود: تامين مالي مبتني بر اوراق بدهي كه اكنون گردش مالي آن به بيش از 90 هزار ميليارد تومان رسيده، ظرفيت بسيار خوبي براي تامين منابع مالي مورد نياز براي توسعه حمل و نقل ريلي است كه مي‌توانيم با اختصاص آن به بخش خصوصي از اين ظرفيت به خوبي به نفع اقتصاد ملي استفاده كنيم.محمدي با تاكيد بر اينكه «وظيفه قانوني ماست كه براي توسعه كشور به اقتصاد ملي كمك كنيم» ادامه داد: بازار سرمايه مي‌تواند همانند معاملات بخش انرژي در بازار سرمايه بليت‌هاي فروخته شده را براساس قراردادهاي سلف، آينده را به زمان حال منتقل كند.
رييس سازمان بورس گفت: همه مقررات حاكم بر بازار بورس بسيار شفاف و شركت‌هاي تامين مالي بازار سرمايه مي‌توانند با استفاده از روش‌هاي مختلف و ابزارهاي مالي، سرمايه مورد نياز صنعت حمل و نقل ريلي را عملي كنند.
وي تاكيد كرد: وظيفه سازمان بورس تامين مالي ارزان قيمت است كه با انتشار اوراق و مهندسي آن و با استفاده از ابزارهاي متنوع مالي مي‌تواند تامين سرمايه را براي بخش خصوصي عملياتي كند.
۳ هزار ميليارد تومان منابع مالي از طريق بانك‌ها به حمل ونقل ريلي تزريق مي‌شود
معاون سرمايه‌گذاري و اقتصاد حمل و نقل راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران در همايش فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و تامين مالي در حوزه حمل و نقل ريلي با اشاره به اينكه راه‌آهن در تلاش است تا يك اكوسيستم براي سرمايه‌گذاري حمل و نقل ريلي ايجاد شود، اظهار كرد: با استفاده از تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۷ با سازمان برنامه توافق شده است تا ۳ هزار ميليارد تومان منابع مالي از طريق بانك‌ها به حمل ونقل ريلي اختصاص يابد.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني دولت و به نقل از وزارت راه و شهرسازي نورالله بيرانوند، معاون سرمايه‌گذاري و اقتصاد حمل و نقل راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران با بيان اينكه توسعه ريلي به عنوان يكي از زيرساخت‌هاي ايجاد يك حمل و نقل پايدار مدنظر تصميم‌گيران و تصميم‌سازان در دولت و مجلس است، گفت: با توجه به جايگاه منطقه‌اي ايران توسعه حمل و نقل ريلي با تكميل كريدورهاي حمل و نقل در برنامه‌هاي توسعه كشور و چشم‌اندازهاي آن پيش‌بيني شده است.
بيرانوند چالش اصلي برنامه‌هاي توسعه‌اي را سرمايه‌گذاري و تامين مالي عنوان كرد و افزود: تحقق اهداف بالادستي نيازمند تامين مالي و برنامه‌هاي عملياتي است كه اين برنامه‌ها در راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران براي سرمايه‌گذاري تدوين شده است و امروز در اين همايش ۷ سرفصل و ۲۸ عنوان فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري معرفي خواهند شد. معاون راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران ادامه داد: موضوع تامين مالي كه يكي از چالش‌هاي برنامه‌هاي توسعه‌اي است در برنامه‌هاي تدويني مورد توجه قرار گرفته و ۲ راهكار استفاده از بودجه عمومي دولت براي تامين زيرساخت‌ها مدنظر قرار گرفته است همچنين شركت راه‌آهن تلاش مي‌كند تا مابقي سرمايه مورد نياز خود را از طريق بخش خصوصي تامين كند.وي با اشاره به اينكه با رشد و تكميل ابزارهاي نوين مالي بازار سرمايه در حوزه حمل و نقل ريلي توسعه يافته است، تصريح كرد: از سال گذشته تلاش كرده‌ايم تا با بازارهاي سرمايه‌اي، بيمه‌اي و... به تفاهم برسيم تا اعتماد سرمايه‌داران را جلب كرده و سازوكار لازم را براي بخشي از نيازهاي سرمايه‌اي راه‌آهن به دست آوريم.اين مقام مسوول با تاكيد بر اينكه همايش فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در حمل و نقل ريلي كه امروز برگزار مي‌شود شامل ۴ پنل آموزشي و ۲ كارگاه تخصصي است، افزود: در زمينه كارگاه‌هاي تخصصي تبصره ۱۸ در قانون بودجه سال ۹۷ و سازوكارهاي پيش‌بيني شده آن بررسي خواهد شد كه طبق اين تبصره همكاري بخش دولتي و تامين مالي سرمايه مورد نياز بخش دولتي از طريق همكاري با بانك‌ها مورد توافق قرار گرفته است كه طبق اين تبصره راه‌آهن تا به حال توانسته با موافقت سازمان برنامه ۳ هزار ميليارد تومان از اين طريق به ظرفيت‌هاي سرمايه‌گذاري بخش ريلي تزريق كند. بيرانوند در ادامه اظهار كرد: كارگاه دوم به تبصره ۱۹ براي تامين مالي پروژه‌هاي مشاركتي به صورت PPP و راه‌هاي تامين مالي از طريق آن مي‌پردازد.
وي در پايان تصريح كرد: اميدواريم كه در اين همايش شاهد شكل‌گيري يك اكوسيستم سرمايه‌گذاري متشكل از بخش دولتي و بخش خصوصي باشيم كه راه‌آهن جمهوري اسلامي تلاش مي‌كند تا به عنوان بخش دولتي زمينه را براي سرمايه‌گذاري بخش خصوصي فراهم كند.
امضاي دو تفاهمنامه
در اولين همايش سرمايه‌گذاري و تامين مالي حمل‌ونقل ريلي دو تفاهمنامه همكاري مشترك به امضا رسيد.در حاشيه اولين همايش فرصت سرمايه‌گذاري و تامين منابع مالي حمل‌ونقل ريلي، اولين تفاهمنامه مشترك همكاري ميان شركت راه‌آهن و سازمان بورس و اوراق بهادار به امضا رسيد.يكي ديگر از تفاهمنامه‌هايي كه در حاشيه اين همايش منعقد شد، تفاهمنامه سه‌جانبه بين شركت راه‌آهن، استانداري سيستان و بلوچستان و اتاق بازرگاني زاهدان بود.اين تفاهمنامه سه‌جانبه براي مشاركت در توسعه و تاسيس خط بين‌المللي ايران- پاكستان با هدف توسعه حمل‌ونقل ريلي و ترانزيت به امضا رسيد.