حال و هواي فرهنگ و هنر در تعطيلات
از ركوردشكني «ايران برگر» تا استقبال از «سقراط»
يكي از كتاب‌هايي كه در روزهاي تعطيل جزو پرفروش‌هاي شهر كتاب مركزي بوده كتاب «بي‌شعوري» نوشته خاوير كرمنت است كه محمود فرجامي آن را ترجمه و نشر تيسا آن را منتشر كرده است. اين كتاب با رگه‌هايي از طنز ما را به دنياي بي‌شعورها و بي‌شعوري مي‌برد .
زينب كاظم‌خواه/ تعطيلات نوروز فصل خوبي است براي نفس كشيدن
در حال و هواي فرهنگ. وقت خوب تعطيلات كه بيايد خيلي‌ها لقاي سفر رفتن را به عطايش مي‌بخشند و خانه مي‌مانند و چه چيزي بهتر از سينما و تئاتر رفتن، كتاب خواندن و موسيقي شنيدن. فرهنگ و هنر در روزهاي عيد روزهاي خوبي را سپري كرد و مخاطبان با استقبال از هنرهاي مختلف نشان دادند كه اين حوزه‌ها خالي از اتفاق نبوده است. هنر هفتم يكي از هنرهاي پر‌اقبال در تعطيلات است در نتيجه سينما در نوروز امسال جاني تازه گرفت. بسياري وقت‌شان را با ديدن فيلم‌هاي روي پرده پر كردند و فروش
چهار ميلياردي را براي فيلم‌هاي اكران نوروزي رقم زدند.
سينما: ايران برگر ركوردشكني كرد
يكي از فيلم‌هايي كه عيد امسال روي پرده رفت «ايران برگر» تازه‌ترين ساخته مسعود جعفري جوزاني بود كه بر پله اول فروش فيلم‌هاي نوروزي قرار گرفت؛ فيلمي كه شايد به دليل فضاي طنزش مخاطبان زيادي را به سينماها كشاند. فيلمنامه ايران برگر را خود مسعود جعفري جوزاني با همكاري محمد هادي كريمي به‌صورت مشترك نوشته است. داستان فيلم در فضاي كمدي و در عصر كنوني روايت مي‌شود كه ماجراي اهالي روستايي را روايت مي‌كند كه برخي از آنها خواستار كسب قدرت در بين اهالي روستا هستند. در اين فيلم بازيگراني چون محسن تنابنده در نقش فتح‌الله‌خان و احمد مهرانفر بازي مي‌كنند. فروش اين فيلم در تعطيلات نوروزي از مرز يك‌ميليارد و 400 ميليون گذشت و سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته با فروش 120 ميليوني در تهران ركورد اكران نوروزي را از آن خود كرد. اين فيلم در تهران 900 ميليون و در شهرستان‌ها 500 ميليون فروش داشته اشت.
اما «رخ ديوانه» ساخته ابوالحسن داودي فيلم ديگري بود كه در تعطيلات با فروش يك ميلياردي در رتبه دوم فروش فيلم‌ها قرار گرفت. فيلمنامه رخ ديوانه را محمدرضا گوهري براساس طرحي از ابوالحسن داودي نوشته است. اين فيلم داستان چند جوان است كه در يك قرار اينترنتي با يكديگر آشنا شده و به دنبال يك شوخي و شرط‌‌بندي در مسيري پيچيده و دلهره‌آور مي‌افتند؛ مسيري كه درك جديدي از زندگي و اجتماع را براي هركدام‌شان رقم مي‌زند. اين فيلم در تهران 650 ميليون و در شهرستان‌ها 270 ميليون تومان فروش داشته است و فروش آن روز جمعه 14 فروردين به مرز يك ميليارد رسيد.
«استراحت مطلق» به كارگرداني عبدالرضا كاهاني فيلم ديگري بود كه مهمان سينماها شد و بيش از 800 ميليون فروش كرد و در پله سوم فروش‌هاي نوروزي قرار گرفت. داستان اين فيلم درباره زني است كه با وجود مخالفت‌هاي همسرش، زندگي در شهر تهران را به زندگي خانوادگي در مراغه ترجيح مي‌دهد و به همراه دوست همسرش مشغول قاچاق ماهواره مي‌شود. آنها ريسيورهاي ماهواره را كه توسط گروهي ديگر از منازل جمع‌آوري مي‌شوند، مي‌خرند، بسته‌بندي مي‌كنند و به اسم نو مي‌فروشند. در اين ميان همسر زن مدام مثل سايه او را تعقيب مي‌كند تا جلوي كارش را بگيرد. فيلم «استراحت مطلق» به سي‌وسومين جشنواره فيلم فجر راه پيدا نكرد و كارگردان اين فيلم نشست مطبوعاتي برگزار كرد و با اعتراض به عدم حضور فيلم در جشنواره فجر تاكيد كرد كه فيلم با اصلاحاتي مواجه شده است و نمي‌تواند يك دقيقه از آن را كم كند چون فيلم به دليل زمان كوتاهش امكان كوتاه شدن ندارد. پس از جشنواره فجر كاهاني براي اينكه فيلمش اكران شود، تمام اصلاحات فيلم را كه از سوي ارشاد به فيلم داده شده بود انجام داد و با اين اصلاحات، طبيعتا زمان آن هم كمتر از قبل شد. پيش از اين فيلم‌هاي «بيست» و «هيچ» كاهاني اكران نوروز 88 و 89 روي پرده سينماها رفته بود.
«طعم شيرين خيال» ساخته كمال تبريزي يكي ديگر از فيلم‌هايي بود كه در آستانه بهار روي پرده سينماها رفت، اما محمدعلي حسين‌نژاد تهيه‌كننده اين فيلم گفته است كه آمار فروش اين فيلم را در روزهاي آتي اعلام خواهد كرد.
كمال تبريزي در آخرين ساخته خود سراغ محيط‌زيست رفته و سعي كرده در دل داستاني عاشقانه اهميت حفاظت از محيط زيست و مبارزه با آلودگي را بيان كند. از آنجايي كه ساخته جديد تبريزي درباره محيط زيست است تهيه‌كننده آن مي‌گويد كه سعي شده تبليغاتي را كه به محيط زيست آسيب مي‌رساند به حداقل برسانند. سال گذشته فيلم «طبقه حساس» اين كارگردان در جشنواره فجر حضور داشت؛ فيلمي كه در اكران عمومي با استقبال خوبي مواجه شد.
فيلم «روباه» ساخته بهروز افخمي كه يك اثر جاسوسي واقع‌گرا درباره يك تعقيب طولاني است و به نوعي به شهداي هسته‌اي مي‌پردازد هم از فيلم‌هايي بود كه در اكران نوروزي قرار گفت. اين فيلم در تعطيلات نوروزي 153 ميليون در تهران و شهرستان‌ها فروش داشته است.
كتاب: بي‌شعوري پرطرفدار شد
علاوه بر سينما تعطيلات فرصت خوبي است براي كتاب خواندن. يكي از كتاب‌هايي كه در روزهاي تعطيل جزو پرفروش‌هاي شهر كتاب مركزي بوده كتاب «بي‌شعوري» نوشته خاوير كرمنت است كه محمود فرجامي آن را ترجمه و نشر تيسا آن را منتشر كرده است. اين كتاب با رگه‌هايي از طنز ما را به دنياي بي‌شعورها و بي‌شعوري مي‌برد و با بيان چند پرونده از موارد بي‌شعوري و درمان آن، خواننده را در نهايت به سوي درك بي‌شعوري و راه‌هاي زندگي با يك بي‌شعور و درمان سوق مي‌دهد.
«ته خيار» نوشته مرادي‌كرماني كه از سوي انتشارات معين منتشر شده يكي ديگر از آثار پرفروش تعطيلات بود. اين كتاب مجموعه‌بيش از ۳۰ داستان كوتاه است كه مرادي كرماني در آنها به موضوعات غم‌انگيزي همچون مرگ، بيماري و پيري مي‌پردازد، ولي از آنجايي كه «پشت هر فاجعه، كمدي‌اي نهفته است» او در اين مجموعه به جنبه‌هاي طنزآميز اين واقعيت‌هاي به ظاهر تلخ پرداخته است.
«دوست داشتم كسي جايي منتظرم باشد» آنا گاوالدا با ترجمه الهام دارچنيان است كه چند سال پيش از سوي نشر قطره منتشر شده و همچنان جزو كتاب‌هايي است كه خوانده مي‌شود. اين مجموعه كه شامل 12 داستان كوتاه است، همگي حول محور زندگي، عشق و مسائل انساني و احساسي مي‌چرخد.
«يك عاشقانه آرام» نادر ابراهيمي نيز همچنان جزو كتاب‌هايي است كه خوانده مي‌شود. اين اثر سال‌ها پيش از سوي نشر روزبهان منتشر شده است و داستان عشق مردي از خطه شمال و زني از ديار آذربايجان است كه با جملات كوتاه، عاشقانه و داراي مفهوم بيان مي‌شود.
«فكر كنم باران ديشب مرا شسته» نخستين مجموعه شعر كامران رسول‌زاده كه از سوي نشر مرواريد منتشر شده نيز يكي ديگر از كتاب‌هاي پرفروش ايام نوروز بود.
اين مجموعه نگاهي متفاوت و منحصر
به فرد به عشق دارد و مي‌شود در تك تك اشعار كتاب اين نگاه و ارادت شاعر به ساحت عشق را حس كرد.
«عادت مي‌كنيم» زويا پيرزاد از جمله كتاب‌هايي است كه هميشه در ميان پرفروش‌ها حضور دارد. اين اثر كه از سوي نشر مركز منتشر شده زندگي آرزو صارم زن مطلقه و بچه‌داري است كه دلش مي‌خواهد بعضي وقت‌ها خودش را دوست بدارد و كاري كه مطابق ميل خودش است انجام دهد نه هر كاري كه دختر و مادرش مي‌خواهند.
«شازده كوچولو» با ترجمه احمد شاملو هم از جمله كتاب‌هاي خاطره‌انگيزي است كه همچنان در ميان خوانندگان طرفدار دارد. اين كتاب به بيش از ۲۵۰ زبان و گويش ترجمه شده و با فروش بيش از ۲۰۰ ميليون نسخه، يكي از پرفروش‌ترين كتاب‌هاي تاريخ محسوب مي‌شود. اين كتاب خوانده‌شده‌ترين و ترجمه‌شده‌ترين كتاب فرانسوي‌زبان جهان است و به عنوان بهترين كتاب قرن ۲۰ در فرانسه انتخاب شده و در ايران هم همچنان از كتاب‌هاي محبوب است.
«بعد زلزله» هاروكي موراكامي با ترجمه بهرنگ رجبي كه سال گذشته از سوي نشر چشمه منتشر شده نيز از كتاب‌هاي پرفروش شهر كتاب در ايام نوروز بود.
اين كتاب به تشريح خشونت پنهان در لايه‌هاي زيرين جامعه مدرن ژاپن مي‌پردازد. پس از زلزله وحشتناكي كه در سال 1995 در شهر كوبه ژاپن رخ داد، هاروكي موراكامي شش داستان درباره شش شخصيت مختلف نوشت كه هر كدام در نقاط مختلف جهان زندگي مي‌كردند و به ظاهر هيچ ارتباطي با شهر كوبه و زلزله‌اي كه در اين شهر رخ داد، نداشتند. اما زندگي هر يك از آنها تحت تاثير اين زلزله به كلي تغيير مي‌كند.
«بار هستي» ميلان كوندرا با ترجمه پرويز همايون‌پور است كه سال 65 از سوي نشر قطره منتشر شد. اين كتاب درباره درك اين موضوع است كه تشخيص راه درست از راه غلط براي انسان غيرممكن است. به‌همين دليل راه غلطي وجود ندارد و انسان مبرا از اشتباه است.
«بازي‌ها» اريك برن با ترجمه اسماعيل فصيح، «مامان و معني زندگي» اروين يالوم ترجمه سپيده حبيب، «اتفاق» نوشته گلي ترقي، «مردي با كبوتر» نوشته رومن گاري ترجمه ليلي گلستان از ديگر كتاب‌هاي پرفروش در تعطيلات بودند.
تئاتر: سقراط در نوروز
سال‌ها در ايام نوروز سالن‌هاي نمايشي تعطيل بود و نمايشي روي صحنه نمي‌رفت. اما از سال 92 نمايش سقراط در ايام نوروز هم روي صحنه رفت. اين اتفاق سال‌هاي 93 و 94 هم تكرار شد و حسابي هم با استقبال روبهرو شد. امسال با روي صحنه رفتن مجدد نمايش سقراط علاقه‌مندان بسياري به تالار وحدت آمدند و به تماشاي اين اثر قابل تامل نشستند. نمايش «سقراط» از هفتم فروردين روي صحنه رفته و از همان روزهاي آغازين با استقبال چشمگير تماشاگران روبهرو شد. فرهاد آييش، لادن مستوفي، بهناز نازي، ايوب آقاخاني، يعقوب صباحي، كتانه افشاري‌نژاد، نقي سيف‌جمالي، سياوش چراغي‌پور، بهار نوحيان، بهمن عباس‌پور، رضا جهاني، بهنام شرفي، مجيد نوروزي، مهرداد خاني، ياسمن كاكايي، راشين ديدنده، روژين رحيمي، مجيد قادري، بهمن ناصري، محمد نژاد هنرمنداني هستند كه در اين نمايش به ايفاي نقش پرداختند. اين نمايش پس از دو اجراي موفق در سال‌هاي 92 و 93، در چهاردهمين جشن كانون ملي منتقدان ايران برنده شش جايزه بهترين بازيگر مرد، بهترين طراح صحنه، بهترين طراح لباس، بهترين موسيقي، بهترين گريم و نمايش برگزيده شد.
دريافت نشان عبدالحسين نوشين براي بهترين كارگرداني از سوي كانون ملي منتقدان ايران، دريافت نشان آكادمي استاد حميد سمندريان براي بهترين بازيگر تئاتر ايران و دريافت جايزه بازيگر برگزيده از سوي كانون بازيگران خانه تئاتر ايران در جشن بازيگر 1393، از ديگر موفقيت‌هاي نمايش «سقراط» هستند. اين نمايش هر شب، به جز شنبه‌ها، ساعت 19 در تالار وحدت روي صحنه مي‌رود.
علاوه بر اين تماشاخانه خصوصي
تازه تاسيس باران از ششم فروردين ميزبان نمايش آخرين نامه به نويسندگي و كارگرداني مهرداد كورش‌نيا بود. نمايش «آخرين نامه» نوشته مهرداد كورش‌نيا روايتي از جنگ تحميلي است كه بدون اشاره مستقيم و بهره بردن از كليشه‌هاي مرسوم تلاش كرده در فضايي مفرح و كميك رويكردي عام و جهانشمول به جنگ داشته باشد. اين نمايش با بازي نويد محمدزاده، پوريا رحيمي سام و ميثم نوروزي در تعطيلات نوروز با استقبال مخاطبان روبهرو شد.
موسيقي: مازندران ميزبان كنسرت‌هاي پاپ
در روزهاي آغازين سال 94 بسياري از خوانندگان مطرح موسيقي پاپ در استان مازندران با شرايط سخت و دشواري روي صحنه رفتند و بسياري از مسافران نوروزي را با اجراي برنامه‌هاي خود سرگرم كردند. هرچند اين كنسرت‌ها با واكنش‌هاي منفي بسياري از سوي اصحاب رسانه مواجه شد و نقد‌هاي زيادي را به مديركل دفتر موسيقي ارشاد وارد كرد اما گويي مردم از اين اجراها راضي بودند. در حالي كه هنرمنداني چون فرزاد فرزين، محسن يگانه، محمد عليزاده، سيروان خسروي و گروه سون در اين ايام در شهر مازندران به اجراي برنامه پرداختند اركسترسمفونيك تهران نيز روزهاي پر فراز و نشيب و با حاشيه‌اي را پشت سر گذاشت كه گمانه زني‌هاي زيادي را درباره اين اركستر در پي آورد. با اين حال پيش از نوروز مديريت هنري اركستر سمفونيك تهران و رهبر آن، علي رهبري، به ايران آمد تا تمرينات اين اركستر را از سر گيرد.
اما خارج از ايران حسين عليزاده
– موسيقيدان ايراني- نيز كه تور كنسرت‌هاي بداهه نوازي‌اش را از اوايل اسفند ماه آغاز كرده بود، از بيست و دوم اين ماه تا روز نوروز و چند روز پس از آن به همراه مجيد خلج
– نوازنده تمبك- تور ديگري را در شهرهاي مختلف اروپا نظير بروكسل (بلژيك)، بازل (سوييس)، ليون (فرانسه)، پاريس، فرانكفورت، بوداپست و... برگزار كرد. علاوه بر اين كيهان كلهر - آهنگساز و نوازنده كمانچه هم از 10فروردين ماه، 30 مارس 2015- به همراه گروه بروكلين رايدر در فستيوال موسيقي سوانا به اجراي برنامه پرداخت. اين موزيسين در ايام نوروز به همراه «شجاعت حسين‌خان» تور «غزل» را در شهرهايي چون نيويورك، تورنتو و هوستون اجرا كرد. نكته مهم در اين ميان، اينكه سنديپ داس نيز در اين كنسرت‌ها كيهان كلهر و شجاعت حسين‌خان را ياري كرد. پروژه «غزل» براي نخستين‌بار چندين سال پيش شكل گرفت كه حاصل همكاري كيهان كلهر و شجاعت حسين‌خان در قالب چند آلبوم به نام‌هاي «غزل» ۱، ۲ و ۳ منتشر شد.
از ايران‌برگر ناظري تا مستور و مست همايون شجريان
اما همان‌طور كه در حوزه سينما فيلم‌هاي زيادي اكران شدند با اكران فيلم ايران‌برگر، تيتراژ پاياني اين فيلم با صداي شواليه آواز ايران روي بسياري از سايت‌هاي معتبر موسيقي قرار گرفت و با استقبال بسياري از سوي مخاطبان روبهرو شد. شهرام ناظري در اين تيتراژ به آهنگسازي «ارشك رفيعي» بر اساس شعر «دانه‌هاي باران» از سروده‌هاي «سياوش كسرايي» براي نخستين بار در حوزه سينما خوانندگي يك فيلم سينمايي را برعهده داشته و
در واقع براي نخستين بار است كه يك تك اثر نيز از او به صورت جداگانه منتشر شده است. علاوه بر اين آلبوم مستور و مست همايون شجريان به آهنگسازي ژانو باغوميان منتشر شد كه فضاي تازه‌اي را در آثار اين خواننده موسيقي ايراني ارايه كرد. همراه با اين آلبوم كليپ تصويري يكي از قطعات آن نيز با عنوان «خموش باش» با بازي مهتاب كرامتي منتشر شد كه مخاطبانِ هر دو اين هنرمندان را غافلگير كرد.