حدود ظهر دو سال پيش در آخرين روز دي آتشي در پايتخت شعله‌ور شد كه دود آن به چشم خيلي‌ها رفت. از آتش‌نشان‌هاي دليري كه معلوم نشد چرا قبل از فروريختن پلاسكو از ساختمان بيرون نيامدند تا صدها مغازه‌داري كه داروندارشان را در زير آوارها جا گذاشتند و خيلي‌هاي‌شان ورشكسته شدند. همان ماه‌هاي اول مالك پلاسكو يعني بنياد مستضعفان، قول داد كه ساختمان جديدي براي مغازه‌دارها در مدت دو سال بسازد و تحويل‌شان دهد. اما امروز و درآستانه سرآمدن مهلت دو‌ساله بنياد، تازه عمليات گودبرداري آن آغاز شده است ! گذشته از دلايل تعلل و بدقولي بنياد كه رييس اين نهاد آن را نتيجه بروكراسي اداري بيمار كشور مي‌داند، اين سانحه دلخراش باعث شد تا حداقل در برخي موارد مسوولان تكاني بخورند و آستيني بالا بزنند تا از بروز حوادث اينچنيني در آينده جلوگيري كنند. پيروز حناچي شهردار تهران كه روز يكشنبه براي حضور درآيين گشايش نمايشگاه پلاسكو نو به موزه قصر رفته بود طي سخنان خود اشاره داشت به بخشي از همين اقدامات. وي حادثه پلاسكو را رخدادي مهم در تاريخ تهران برشمرد و گفت: پلاسكو موضوع بسيار مهمي است. اگر از اين حادثه تلخ درس عبرت نگيريم، حق مطلب را در مورد جان‌باختگان و مردمي كه تحت تاثير اين حادثه قرار گرفتند به جا نياورديم.
به گفته حناچي قبل از زلزله رودبار و منجيل چندان توجهي به مقررات ساخت و ساز نمي‌شد ولي بعد از بروز زلزله، مقررات ملي ساختمان تدوين و ابلاغ شد. به اعتقاد شهردار تهران حادثه پلاسكو از آن‌جهت حايز اهميت است كه قبل از آن حادثه‌اي به گستردگي آن نداشته‌ايم و به همين دليل سطح آمادگي شهرداري براي مقابله با آتش حداكثر در حد ساختمان‌هاي متعارف شش الي هفت طبقه بوده است. اما آن‌گونه كه حناچي عنوان مي‌كند بعد از پلاسكو و در طول 2 سال گذشته، وضعيت تجهيزات آتش‌نشاني تهران به شكل بي‌سابقه‌اي رشد و توسعه داشته است. خريد ۲۱ نردبان و بالابر آتش‌نشاني و تجهيزات فردي آتش‌نشان‌ها كه با بودجه‌اي معادل 190 ميليارد تومان خريداري شده است، تنها بخشي از تجهيزاتي است كه حناچي از آنها به عنوان دستاوردهاي دو‌ساله شهرداري ياد مي‌كند. تجهيزاتي كه شش دستگاه نردبان ۳۲ متري آن تا پانزده روز آينده ترخيص خواهد شد و چهار نردبان ۳۰ متري و دو بالابر ۵۵ متري نيز به زودي ترخيص مي‌شود تا در كل ۱۲ نردبان و بالابر در يك ماه آينده از گمرك ترخيص شده باشد. شهردار تهران همچنين در مراسم ديروز وعده داد كه با مساعدت شوراي اسلامي شهر تهران تجهيزات انفرادي آتش‌نشانان نيز خريداري شود. اتفاقي كه حناچي از آن به عنوان «بركات» حادثه تلخ پلاسكو ياد مي‌كند و معتقد است اين تهديد با تلاش صورت گرفته به فرصت تبديل شده است.
آمار متناقض از تعداد ساختمان‌هاي ناايمن
اما آيين گشايش نمايشگاه پلاسكو نو به موزه قصر سخنران ديگري هم داشت كه به آمارهاي جديدي از وضعيت ساختمان‌هاي ناايمن و درمعرض تهديد اشاره داشت. عبدالرضا گلپايگاني معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران تدوين دستورالعمل ارتقاي ايمني در كليه ساختمان‌ها را دستاورد عبرت از حادثه پلاسكو عنوان كرده، درحالي كه پيش از اين آمار ساختمان پرخطر در تهران۲۱ هزار ساختمان اعلام شده بود كه ۲۴۳ ساختمان از اين تعداد در شرايط خطرناكي قرار دارند، در گزارشي متناقض، آمار سازه‌هاي مشابه پلاسكو در تهران 270 ساختمان اعلام شد. وي در اين زمينه گفت: همچنين در چند ساختمان عمليات مرمت، بهسازي و ارتقاي ايمني در مقابل حريق را انجام داديم مانند ساختمان‌هاي آلومينيوم و ساختمان‌هايي كه در دهه چهل و... ساخته شده بودند، اما از ايمني كافي برخوردار نبودند.
وي در ادامه سخنان خود از شناسايي 3هزار و 200 ساختمان بالاي هشت طبقه در تهران و صدور شناسنامه براي آنها خبر داد و گفت: براي ساختمان‌هاي بالاي شش طبقه الزام نقشه عمليات آتش‌نشاني ايجاد كرديم، چرا كه در زماني كه حادثه پلاسكو رخ داد، نقشه مشخصي نداشت تا بتوانند از طريق نقشه‌هاي آن به جنگ حريق بروند. بر اين اساس نقشه عمليات آتش‌نشاني براي ساختمان‌هاي بالاي شش طبقه الزامي شده است.
معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود از راه‌اندازي شبكه مانيتورينگ براي ساختمان‌هاي بلند مرتبه خبر داد كه به سازمان آتش‌نشاني متصل هستند و از همان ابتداي شروع حادثه خدمات به آنها ارايه خواهد شد.
اما به نظر مي‌رسد حلقه مفقوده ايمني ساختمان‌هاي كشور ما، ضمانت اجرايي آنها باشد. به بياني بايد تلاش كرد قوانين به صورت تمام و كمال اجرا شوند تا ساختمان‌هاي ناايمن احداث نشوند. گلپايگاني با تاييد اين مطلب از تشكيل كميته ايمني مناطق خبر داد كه مي‌تواند در صورت لزوم با دستور قضايي آيين‌نامه ايمني را اجرايي كند.
اما ساختمان‌هاي بلندمرتبه تنها مخاطبان آيين‌نامه ايمني شهرداري تهران نيستند بلكه به گفته معاون شهرسازي شهرداري ،گويا براي ساختمان‌هاي كمتر از پنج طبقه نيز در حال حاضر آيين‌نامه مفصلي در شش جلد كه منتج از مقررات ملي ساختمان است احصا شده است.
معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران همچنين در بخش پاياني با اشاره به اينكه حادثه تلخ پلاسكو را به فرصتي تبديل كرده تا بتوانيم نسبت به تهيه طرح و ارتقاي ساختمان‌هاي بلند مرتبه اقدام كنيم، بيان كرد: اميدوار هستيم كه طبق زمان‌بندي ساخت ساختمان «پلاسكو نو» به سرانجام برسد.
رديابي بو در پلاسكو
جلسه ديروز كه درسالروز حادثه پلاسكو برگزار مي‌شد بهانه‌اي شد براي حضور شهردار تهران در جمع خبرنگاراني كه آمده بودند تا هم سوالات پلاسكويي‌شان را بپرسند و هم در موارد ديگري مانند حضور شهردار در روز هواي پاك يا عدم حضور وي در مراسم بنياد براي رونمايي از طرح‌هاي برتر پلاسكو، سوال بپرسند. يكي از سوالات مطرح شده، سوال «اعتماد» در مورد دليل بازديد سرزده شهردار تهران از پلاسكو در چند روز گذشته و همچنين علت عدم حضورش در مراسم پلاسكويي كه بنياد برگزار كرده بود كه پيروز حناچي در جواب آن گفت: عدم حضورم به دليل تداخل برنامه‌ها بود و مجبور بودم يكي از برنامه‌ها را انتخاب كنم در خصوص بازديد هفته گذشته نيز از ساختمان پلاسكو بايد بگويم كه هفته گذشته وقتي بوي بد تهران منتشر شد يك حادثه در پلاسكو داشتيم و يكي از انبارهاي چاه باز شده بود و گاز از آن آزاد شده بود و يكي از تئوري‌هاي منشأ بوي نامطبوع شهر تهران همين ساختمان پلاسكو بود و ما به همين دليل بازديدي از پروژه پلاسكو كه در حال حاضر در حال مهار خاك هستند داشتيم و اين بازديد خيلي به بحث امروز ما ارتباط نداشت چون هنوز اين مسابقه به مرحله نهايي نرسيده است و بعد از اين مرحله كه امروز برگزار شده فاز يك و دو پروژه را تهيه خواهيم كرد.
وي درباره ضمانت اجرايي و عملياتي شدن دستورالعمل ارتقاي ايمني در كليه ساختمان‌ها گفت: حادثه پلاسكو در حقيقت نشان داد كه ما در مقابل ساختمان‌هايي كه قبل از ابلاغ آيين‌نامه مقررات ملي ساخته شده‌اند آسيب‌پذير هستيم. دستورالعملي كه امروز ارايه شده معطوف است به ساختمان‌هاي بلندي كه قبل از اجراي آيين‌نامه مقررات ملي در كشور ساخته شده‌اند كه در حدود 257 ساختمان بلند يعني 12 طبقه به بالا هستند.
به گفته حناچي اين ساختمان‌ها را شناسايي و نقشه‌هاي معماري آنها را بازنگري و آسيب‌شناسي لازم در خصوص اين ساختمان‌ها انجام شده است. ضمن آنكه آموزش‌هاي لازم به افرادي كه در اين ساختمان‌ها زندگي يا فعاليت دارند نيز در اين دستورالعمل آمده است. دستورالعملي كه بر اساس مقررات، اجراي اين دستورالعمل بر عهده شهرداري است.
شهردار تهران همچنين در گفت‌وگو با خبرنگاران از برطرف شدن موانع حقوقي ساختمان پلاسكو خبر داد و گفت: در اين مسابقه به چند موضوع توجه شده است از جمله اينكه فضايي كه در گذشته در پلاسكو داشتيم بتوانيم در ساختمان جديد پلاسكو نيز تامين كنيم و همچنين فضايي براي ياد و خاطر شهداي آتش‌نشان ايجاد كنيم و اين جزيي از موضوعات مسابقه بود و در نهايت نيز از اين طريق كمك كنيم به فضاي معماري شهر و كيفيت معماري را در شهر بالا ببريم كه خوشبختانه به نظر مي‌آيد تا حدود زيادي در اين نمايشگاه توجه شده است.
همان‌طور كه مي‌دانيد لباس‌هاي حفاظت فردي آتش‌نشانان لباس‌هاي خاص است و چيزي نيست كه در بازار داخل كشور قابل توليد باشد. اين لباس‌ها براي حرارت‌هاي بسيار بالا طراحي شده‌اند و توليدكنندگان اين نوع لباس‌ها در دنيا محدود هستند. براي همين بعد از پلاسكو شوراي شهر اعتباري را براي تامين لباس‌هاي حفاظت ايمني آتش‌نشانان تصويب كرده كه براي تهيه 2000 دست لباس تخصصي و تجهيزات فردي تامين شده است.
سختي كار آتش‌نشان‌ها سوال بعدي خبرنگاران بود كه شهردار تهران در مورد آن گفت: آتش‌نشاني قطعا جزو مشاغل سخت و زيان‌آور است اما مساله‌اي كه مطرح مي‌شود بحث ميزان و مبناي محاسبه اين سختي كار است آن بخشي كه در دست ماست پيگيري مي‌كنيم اما همه موضوع در اين باره در اختيار ما نيست و سازمان‌هايي مانند سازمان تامين اجتماعي نيز در اين بين دخيل هستند و آنها نيز بايد اين سختي كار را بپذيرند اما ما به آتش‌نشانان قول داديم كه قطعا اين موضوع را پيگيري خواهيم كرد.
او همچنين در خصوص ايرادات سازمان ميراث فرهنگي به برخي از طرح‌ها در مرحله اول و دوم اين مسابقه طراحي گفت: صورت مساله جديد از آنجا كه مبتني بر حقوق مالكانه مالك تنظيم شده است قاعدتا در اين زمينه مشكلي براي ما ايجاد نمي‌كند و گويي پلاسكوي جديد در چارچوب پلاسكوي قديم ايجاد مي‌شود و ميراث نيز عضو كميسيون ماده 5 است و هم عضو شوراي عالي شهرسازي است و در اين زمينه مشكلي وجود ندارد.
هواي پاك و اينكه چرا در روز هواي پاك شهردار از دوچرخه براي تردد خود استفاده نكرد نيز سوال ديگري بود كه شهردار در توضيح آن گفت: روز هواي پاك الزاما تردد با دوچرخه نيست و مي‌تواند تردد با وسايل حمل و نقل عمومي، مترو و حتي پياده‌روي را نيز شامل شود. روز شنبه هم به خاطر مشكل شخصي خود نمي‌توانستم از دوچرخه استفاده كنم و به همين دليل براي پاسداشت اين روز با موتور برقي تردد كردم.