ميثم سليماني
مقام‌هاي امريكايي و طالبان پس از چند دور مذاكره در نهايت توانستند به يك چارچوبي براي توافق با يكديگر دست پيدا كنند. توافقي كه طي آن بناست، طالبان جلوي حملات تروريستي و گسترش گروه‌هاي تروريستي در افغانستان را بگيرد و در طرف مقابل نيز نيروهاي امريكايي پس از آتش‌بس طي يك جدول زماني افغانستان را ترك كنند. حالا زلماي خليل‌زاد، نماينده ويژه دولت امريكا پس از دستيابي به پيش‌نويس توافق با طالبان به كابل رفت تا با دولت افغانستان نيز در خصوص اين توافق مذاكره كند.
زلماي خليل‌زاد در مصاحبه‌اي با نيويورك تايمز در كابل به تشريح اين پيش‌نويس پرداخت و وجود آن را رسما تاييد كرد. خليل‌زاد عنوان كرد كه اين پيش‌نويسي است كه براي يك توافق تنظيم شده است. طالبان در حال حاضر رضايت داده و متعهد شده است كه اجازه ندهد، افغانستان تبديل به پايگاهي براي گروه‌هاي تروريستي شود. او افزود: البته هنوز كار در خصوص جزييات اين توافق ادامه دارد.
به نوشته نيويورك تايمز پس از اينكه حدود 9سال تلاش براي دستيابي به توافق صلح با طالبان براي رسيدن به توافق در بن‌بست قرار گرفته بود، حالا امريكا و طالبان به چارچوبي دست پيدا كرده‌اند كه مي‌تواند تبديل به گنجينه‌اي ملموس براي پايان دادن به دو دهه جنگ در افغانستان شود كه هزينه آن را ده‌ها هزار نفر پرداخت كرده‌اند. اين اتفاق مي‌تواند يكي از اصلي‌ترين چالش‌ها و مشكلات سياست خارجي امريكا را حل كند.
يكي از مقام‌هاي ارشد امريكايي كه نخواست نامش فاش شود نيز به نيويورك تايمز گفت: هيات طالبان از امريكايي‌ها خواسته است تا با رهبري خود مبني بر اينكه امريكايي‌ها اصرار دارند كه شورشيان با دولت افغانستان وارد مذاكره همچنين آتش‌بس شوند به عنوان بخشي از معامله نهايي مشورت كنند. اين مقام رسمي همچنين عنوان كرد كه ما به طالبان گفته‌ايم كه تمام موضوعات مورد بحث در پكيج و يك بسته است كه مانند عروسك تو در توي روسي است كه به هم پيوسته‌اند. اگرچه منابع ديگري از طالبان گفته‌اند كه جزييات دقيق‌تري در مورد خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان پيش‌تر مورد توافق گرفته است اما مقام‌هاي امريكايي روز دوشنبه اعلام كردند كه اين جزييات هنوز به طور كامل مشخص نشده است.
خليل‌زاد روز يكشنبه و پس از مذاكرات فشرده با نمايندگان طالبان به افغانستان برگشت كه در مورد اين توافق با كابل هماهنگي‌هاي لازم را انجام دهد. با اين حال اشرف غني پس از مذاكره با خليل‌زاد در سخناني نسبت به اين معاهده صلح ابراز نگراني كرد. او در صحبت‌هاي خود به معامله صلح قبلي و تقسيم قدرت در اين كشور در اواخر دهه 80 ميلادي و پس از عقب‌نشيني شوروي در اين كشور اشاره كرد. گفتني است در آن دوره با وجود صلح ميان گروه‌هاي افغانستاني، موجي از هرج و مرج را در اين كشور به وجود آورد كه چند سال بعد رييس‌جمهور مستقر يعني محمد نجيب‌الله توسط طالبان از دفتر كار خود بيرون كشيده شد و در ميدان اصلي كابل به دار آويخته شد.
غني در ادامه عنوان كرد: ما خواهان صلح در افغانستان هستيم و به زودي به آن خواهيم رسيد اما با احتياط به آن نگاه مي‌كنيم زيرا محتاط بودن مهم است و ما اشتباهات گذشته را تكرار نمي‌كنيم. اشرف غني در ادامه نيز تاكيد كرد، حضور نيروهاي خارجي در كشور بر اساس يك توافق بين‌المللي است و ديگر نيازي نيست كه آنها براي مدت طولاني در افغانستان بمانند. وي گفت: هيچ‌يك از افغان‌ها نمي‌خواهند نيروهاي خارجي براي مدتي طولاني در كشور بمانند. حضور كنوني نيروهاي خارجي در كشور بر اساس ضرورت است و اين ضرورت به صورت كامل در نظر گرفته شده و در نظر گرفته مي‌شود و بر اساس يك برنامه طرح‌ريزي شده و دقيق، ما تلاش مي‌كنيم تا تعداد آنها را به صفر برسانيم. وي همچنين از طالبان خواست تا مذاكرات مستقيم با كابل را آغاز كنند و بر اتحاد ملي و دولتي قدرتمند تاكيد كرد. غني ادامه داد: از طالبان مي‌خواهم تا مذاكرات جدي و مستقيم را با دولت آغاز كند. طالبان دو گزينه دارد؛ مي‌تواند از مردم حمايت كند يا به ابزاري در دست ساير كشورها بدل شود.
طي مذاكرات هفته گذشته طالبان يكي از عالي‌رتبه‌ترين مقام‌هاي خود يعني ملا عبدالغني برادر را در سمت رييس دفتر سياسي طالبان در قطر و مذاكره‌كننده ارشد خود انتخاب كرد كه بسياري معتقد بودند اين اقدام در راستاي رسيدن به توافق با امريكا بوده است.
هر چند مقام‌هاي امريكايي و افغان مي‌گويند كه آقاي برادر هفته گذشته در جلسات فشرده و ماراتن گونه مذاكرات طالبان كه با امريكا برگزار مي‌شد به طور مستقل مداخله‌اي نداشت اما انتظار مي‌رود حضور او بتواند مذاكرات را به نتيجه برساند. به گفته مقام‌هاي ارشد امريكايي كه در مذاكرات حضور دارند، بنا شده كه اوخر فوريه مذاكرات با مقام‌هاي بلندپايه‌تر از سطح كنوني از سمت طالبان يكديگر به بحث خواهند پرداخت.
مصاحبه‌اي كه خليل‌زاد در روز دوشنبه با نيويورك تايمز انجام داد براي نخستين بار بود كه مقام امريكايي به صورت رسمي برخي جزييات توافقنامه با طالبان را تاييد كردند. آقاي خليل‌زاد عنوان كرد كه براي نخستين گام در اين چارچوب بناست طرفين براي جلوگيري از حضور ديگر گروه‌هاي تروريستي در افغانستان توافق كنند و در اين چارچوب سازوكارهايي را اجرايي كنند و تضمين‌هايي متقابل به دو طرف داده شود.
اين تقاضاي اصلي مقام‌هاي امريكايي بوده است زيرا آنها به اين دليل در سال 2001 به افغانستان حمله كردند كه مدعي بودند اين كشور تبديل به پايگاهي براي گروه‌هاي تروريستي شده است و هنوز پس از حدود 18 سال اين دستاورد براي امريكايي‌ها محقق نشده و اكنون دست به دامان طالبان شده‌اند. مجموعه موارد احتمالي كه توسط مقام‌هاي ارشد عنوان شده، نشان مي‌دهد كه در اين مذاكرات ايالات متحده موافقت كرده است كه نيروهاي رزمي را از افغانستان خارج كند. اما از طرفي به دنبال آغاز مذاكرات ميان طالبان با دولت افغانستان و پذيرش آتش‌بس‌هاي طولاني است.
مقامات مي‌گويند كه اين دو مورد اخير مقام‌هاي طالبان در خصوص آن مقاومت كرده‌اند و هنوز مشخص نيست با اين روند موافق باشند يا خير. از همين رو هيات طالبان مجبور شد، مذاكرات را متوقف كند و با رهبران خود مشورت كنند.
اما مقام‌هاي امريكايي و افغان معتقدند، مجموعه پيش‌نويس توافقنامه به طور كلي حتي بحث در خصوص آن يك پيشرفت جدي پس از سال‌ها تلاش ناموفق محسوب مي‌شود. اما نگراني اصلي مقام‌هاي ارشد افغان اين است كه دولت افغانستان هنوز از اين مذاكرات كنار گذاشته شده است. مقام‌هاي نزديك به آقاي غني مي‌گويند نگران آن هستند كه در مذاكرات مهم مقام‌هاي افغان در آن حضور نداشته باشند و به آن نپيوندند زيرا ممكن است اين مذاكرات شامل شكل حكومت خارج از چارچوب انتخابات باشد كه اين نياز به حضور دولت افغانستان دارد.
رييس‌جمهور افغانستان بارها تاكيد كرده است كه اين جزييات فقط بايد در مذاكرات مستقيم ميان دولت و طالبان انجام شود. خليل‌زاد نيز روز دوشنبه تاكيد كرد در تلاش است كه طالبان را براي مذاكره در اين مورد به طور مستقيم با طرف افغانستاني هدايت كند.
خليل‌زاد همچنين عنوان كرد: گزارش‌هاي زيادي وجود دارد كه ما درباره يك دولت موقت نيز بحث كرديم اما به هيچ عنوان به چنين بحثي نرسيده‌ايم. من تاكنون به آنچه كه طالبان مي‌خواهد، ورود نكرده‌ام. آنها مي‌خواهند با من در خصوص آينده دولت صحبت كنند اما من اين كار را نكردم.