جشنواره موسيقي و ضعف‌هايش
اندرحكايت مديراني كه موسيقي گوش نمي‌كنند
اميرحسين ناظم‌زاده
جشنواره موسيقي فجر در طي سال‌هاي گذشته همواره مورد انتقاد طيف گسترده‌اي از اهالي مطبوعات و موسيقي بوده و هرچند حضور دوساله حميدرضا نوربخش به عنوان دبير جشنواره تغييرات گسترده‌اي را در ساختار آن به وجود آورد اما مشكلات بنياديني وجود داشت كه همچنان باعث انتقاد شديد مي‌شد. امسال تعدادي از منتقدان نوربخش در برگزاري سي و چهارمين جشنواره موسيقي فجر نقش داشتند اما باز هم ضعف شديدي در تمامي ابعاد برگزاري آن وجود داشت كه غير قابل انكار است. تصور مي‌كنم اساسي‌ترين مشكلي كه در برگزاري جشنواره موسيقي فجر وجود دارد اين است كه همواره در تمامي دوره‌ها، برگزاركنندگان جشنواره از جريان اصلي و از سوي ديگر آلترناتيو موسيقي ايران و خارج از ايران ناآگاه بوده‌اند. اين مساله باعت شده ما با جشنواره‌اي مواجه باشيم كه به هيچ‌وجه يك هويت مستقل و مشخص ندارد. اگرچه امسال اتفاقي مثبت در جشنواره افتاد و آن هم انتشار فراخواني براي حضور داوطلبان بود اما داوراني كه درخواست‌هاي هنرمندان را بررسي مي‌كردند كاملا از جريان موسيقي ايران امروز دور هستند چنانكه اين دوستان و همچنين برگزاركنندگان جشنواره را كمتر يا شايد بهتر است بگوييم اصلا، در سالن‌هاي كنسرت نديده‌ايم. اتفاقي باعث مي‌شود امروز به جرأت راي صادر كنيم و بگوييم اين مديران، بسيار كمتر از آنچه بايد موسيقي گوش مي‌كنند و از جريان موسيقي كشور و خارج از آن بي‌خبر هستند. اين مساله در بخش اجراهاي بين‌المللي بسيار پررنگ‌تر نمود پيدا كرد. در دوره‌هاي پيشين بخش اجراهاي خارجي از اهميت بالايي برخوردار بود و هر سال دست كم يكي دو هنرمند شناخته شده به ايران دعوت مي‌شدند اما امسال يكي از ضعيف‌ترين تجربه‌هاي جشنواره فجر را در دعوت از هنرمندان بين‌المللي شاهد بوديم. پر واضح بود كه برگزاركنندگان سي و چهارمين فستيوال فجر متوجه ظرفيت اجراها نيستند و هويت و خط فكري ثابتي در انتخاب گروه‌ها ندارند. دبير هنري جشنواره هم در قامت يك بازنده واقعي در بسياري از اجراهاي بين‌المللي قطعه‌اي از ساخته‌هاي خودش را به گروه‌ها داده بود تا امروز تبديل به يكي از شگفتي‌هاي جشنواره شود و بودجه دولتي را صرف اجراي آثارش توسط نوازندگان بين‌المللي كند. همچنان هم قابل باور نيست كه دبير يك جشنواره چندين و چند اثر از خودش را به گروه‌هايي كه دعوت كرده بدهد تا آن را اجرا كنند! در نهايت به عقيده نگارنده آنچه به جشنواره موسيقي فجر در طي اين سال‌ها صدمه زده است ناآگاهي برگزاركنندگان از فضاي موسيقي در دنيا و داخل كشور است. تا زماني كه اين مشكل حل نشود ما با جشنواره‌اي خموده مواجهيم كه نه توانايي پر كردن سالن‌هايش را دارد، نه مي‌تواند ميزبان گروه‌هاي معتبر خارجي باشد و نه آيينه‌اي براي اجراهاي داخلي. اين مساله زماني حل مي‌شود كه برگزاري جشنواره به دست كساني سپرده شود كه هركدام به يكي از بخش‌هاي مختلف موسيقي كشور آگاه باشند؛ يعني هر سبك و جرياني در جشنواره يك دبير داشته باشد كه موظف است در طول سال تمامي اجراهاي مهم بخش خودش را ببيند و با هنرمندان در تعامل باشد. شايد تنها راه نجات جشنواره در بخش بين‌الملل حضور رامين صديقي (مدير نشر هرمس) باشد كه رزومه او در سال‌هاي حضورش در بخش بين‌الملل بسيار قابل دفاع است.