واكنش دو مرجع تقليد نسبت به حمله به شوراي عالي حوزه علميه
مخاطب آيات عظام مكارم و نوري‌همداني چه كساني هستند؟
مرجان زهراني
«شنيده شده است كه در بعضي از جلسات، برخي افراد كم‌اطلاع يا بي‌اطلاع به شوراي عالي حوزه اهانت كردند؛ توجه داشته باشيد شوراي عالي حوزه منتخب مراجع و رهبري است؛ اگر كسي به آنها اهانتي كرده و مطلب خلافي بگويد، به مراجع و رهبر بزرگوار انقلاب توهين كرده است؛ چراكه ايشان حضور تمام اعضا را امضا كرده است. امام راحل فرمودند: كساني كه به مراجع اهانت كنند، از ولايت خدا خارج مي‌شوند و داخل ولايت شيطان مي‌شوند؛ كساني كه اين سخنان را مي‌گويند بايد مراقب باشند.» اين جملات واكنش آيت‌الله ناصر مكارم‌شيرازي، مرجع تقليد شيعه در درس خارج روز گذشته به اهانتي است كه به گفته ايشان به شوراي عالي حوزه صورت گرفته است.
همزمان با اعتراض آيت‌الله مكارم‌شيرازي، آيت‌الله حسين نوري‌همداني نيز در درس خارج فقه خود كه در مسجد اعظم قم برگزار شد، به برخي هجمه‌ها عليه شوراي عالي حوزه‌هاي علميه اشاره كرد و گفت: «شوراي عالي حوزه متشكل از عده‌اي از فقهاست كه بعد از عمري تدريس، فقاهت، تاليف و درس و بحث در سمت تصميم‌گيري حوزه قرار دارند. اين فقها همگام با انقلاب بودند و زحمات بسياري براي حوزه و انقلاب كشيدند و امروز با اخلاص و تجربه براي مديريت و سياستگذاري در حوزه‌هاي علميه گام برداشته‌اند.» او البته تاكيد كرد كه حوزه متعلق به
امام عصر(عج) است و هر كس در تمشيت امور و مديريت حوزه خالصانه اقدام كند و گام بردارد، مسلما نزد حضرت داراي موقعيت خواهد بود. اما پيش از آنكه شرح دهيم اين جملات چه گروه يا افرادي را نشانه گرفته و دو تن از علماي حوزه چرا در درس خارج از فقه خود به آن پرداخته‌اند، بايد توضيح داد كه اساسا شوراي عالي حوزه چه كاركرد و چه سازوكاري دارد و متشكل از چه كساني است؟
براساس آنچه در پايگاه اطلاع‌رساني شوراي عالي حوزه منتشر شده «با توجه به شرايطي كه عصر و زمان، مخصوصا بعد از پيروزي انقلاب پيدا كرده و نيازها و ضرورت‌هاي فراواني كه در جهات مختلف احساس مي‌شود، لازم بود حركت تازه‌اي در حوزه‌هاي علميه، مخصوصا حوزه علميه قم،
به وجود آيد و روح تازه‌اي در كالبد آن دميده شود؛ لذا در سال 1375، شورايي مركب از سه نفر از نمايندگان امام راحل و سه نفر از نمايندگان حضرت آيت‌الله گلپايگاني و سه نفر از نمايندگان جامعه مدرسين، تشكيل و گام‌هاي موثري، برداشته شد.»بنابراين شوراي عالي جديد حوزه علميه كه از سوي جامعه مدرسين، پيشنهاد و مورد تصويب مقام معظم رهبري و آيت‌الله گلپايگاني و آيت‌الله اراكي قرار گرفت، تكميل شد.اين شورا «عهده‌‌دار سياستگذاري و برنامه‌ريزي كلان در بخش‌هاي مختلف آموزشي، اخلاقي، تبليغي، اجتماعي و معيشتي حوزه علميه قم و ساير حوزه‌هايي كه از امكانات و خدمات حوزه علميه قم استفاده مي‌كنند» مركز اين شورا در قم است و مي‌تواند در شهرهاي ديگر دفتر نمايندگي داشته باشد.شوراي عالي حوزه از تدوين برنامه‌هاي تحصيلي و درسي در حوزه فقهي تا فعاليت تبليغي طلاب و روحانيون، از عزل و نصب و قبول استعفاي مدير حوزه تا تواناسازي هر چه بيشتر حوزه‌ها در پاسخگويي به نيازهاي فرهنگي جوامع بشري و به‌طور كلي هماهنگي ميان همه حوزه‌هاي علميه در زمينه‌هاي سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي را برعهده دارد. در حال حاضر هم آيات عظام رضا استادي، مرتضي مقتدايي، سيد‌هاشمي حسيني‌بوشهري، عليرضا اعرافي، سيد‌احمد خاتمي، سيد‌محمد غروي و جواد مروي اعضاي دوره هفتم آن هستند.
چه گروهي و چه كساني به شوراي عالي حوزه توهين كردند؟
شرح وظايف شوراي عالي حوزه علميه قم بسيار گسترده و تاثيرگذاري آن همه‌جانبه است و بر كسي پوشيده نيست كه قم و حوزه علميه اين شهر تا چه اندازه در اكثر مناسبات سياسي تاثيرگذار هستند. از همين روي براي مثال اگر قرار است دولت حاكميت را براي حمايت از برجام همراه كند نمايندگاني براي ديدار به بيوت مراجع در قم مي‌فرستد يا اگر لايحه‌اي در حوزه زنان و خانواده تدوين مي‌كند و به مجلس مي‌فرستد بايد مسوولان ذي‌ربط چند و چون آن را براي علماي قم توضيح دهند. همچنين در تمام ادوار رياست‌جمهوري رابطه قم را رييس‌جمهوري نيز از اهميت بسزايي برخوردار بوده و هست. كما اينكه در دو سال پاياني دوره احمدي‌نژاد كه ارتباط او با قم تيره و تار بود، قم هم مثل گذشته پشت رييس دولت نايستاد.
از همين روي شايد گروهي در قم علاوه بر اينكه عناد و دشمني‌شان را به حسن روحاني يا علي لاريجاني نشان مي‌دهند يا به آملي لاريجاني هشدار، حوزه علميه را نيز در برخي مناسبات سياسي متهم كنند. 4 روز پيش بود كه پس از تجمع حوزوي‌ها در قم براي حمايت از بيانيه «گام دوم» رهبري، عده‌اي بيانيه‌اي با عنوان «قم آماده قيام عليه نفاق» منتشر كردند و از مردم خواستند تا در راهپيمايي حرم تا حرم عليه تصويب پالرمو شركت كنند. اما آنچه در اين بيانيه به وضوح به چشم مي‌خورد تنها حمله به سران قوا نبود بلكه اين جريان حوزه را نيز نشان گرفت و در بيانيه‌اي كه با «بسم‌الله القاصم الجبارين و مبير الظالمين» آغاز شد روحانيون و حوزه‌ها را متهم كرد كه چون ايستادگي نكردند خسارت‌هاي محض گريبان انقلاب اسلامي را گرفته و غيرت ديني فيضيه تحت‌الشعاع بعضي تعصبات قومي و تقدسات ساختگي برخي‌ها غبارآلود و پنهان مانده است. آنها در اين بيانيه هم روي كار آمدن علي لاريجاني را به دليل اصرار معدود افراد موجه حوزوي كه از مويدان آن بوده‌اند، مي‌دانند. همان كساني كه به قول اين جريان برنامه‌هاي شيطاني و زيانبار برجاميان را تاييد كردند.
در واقع از اين بيانيه پيداست كه اين جريان به حمايت و همراهي علماي قم با دولت شكايت دارند و قصور را متوجه حوزه مي‌دانند. اما به همان اندازه كه ماهيت اين جريان مشخص نيست، معلوم نيست كه آنها با عبور از حوزه‌هاي علميه به‌خصوص حوزه علميه قم كه همواره در مناسبات سياسي كشور تاثيرگذار بوده، مي‌خواهند به چه چيزي دست يابند.
اما اين جريان گاهي سخنگوهاي شناخته شده‌اي نيز دارند كه در حوزه‌ها رفت‌و‌آمد مي‌كنند و حوزه‌ها را متهم به نفوذ و سكولاريسم. درست همان چيزي كه دولت نيز به آن متهم مي‌شود.
نخستين‌بار سال 1393 حسن رحيمپورازغدي، عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي ريشه سكولاريسم را در داخل حوزه‌هاي علميه دانست. بعد از آن مرداد 97 با ادبياتي ديگر تاكيد كرد «همه مي‌گويند سكولاريسم در دانشگاه است، بگذاريد بگويم ريشه سكولاريسم در حوزه است.» همچنين در زمان سخنراني رحيمپورازغدي در فيضيه قم بود كه شعارهاي مشهور «استخر فرح در انتظارت» سر داده شد و آن زمان هم آيت‌الله مكارم‌شيرازي نسبت به سخنراني ازغدي در حوزه واكنش نشان داد. البته به جز حسن رحيمپورازغدي كساني چون حسن عباسي نيز در حمله به حوزه علميه و حوزويان دستي بر آتش دارد كه البته نسبت به رحيمپورازغدي، همتاي خود در نوع سخنراني‌ها مدتي است سكوت اختيار كرده است. جالب اينجاست كه در يك سال گذشته كه بحث‌هاي اين‌چنين از سوي امثال ازغدي شنيده مي‌شود، موضوع نفوذ دشمن در حوزه‌هاي علميه نيز از سوي برخي مسوولان قضايي و نظامي و حتي حوزوي نيز مطرح شده است. ارديبهشت امسال منتظري، دادستان كل كشور گفته بود دشمن براي نفوذ در حوزه‌هاي علميه برنامه دارد. همچنين حجت‌الاسلام رضا عزت‌زماني مديركل تبليغات اسلامي قم و غلامعلي حدادعادل رييس مجلس هفتم نيز از نفوذ در حوزه‌ها گفته بودند. علاوه بر اين چهره‌ها محمد محمدي‌گلپايگاني رييس دفتر مقام معظم رهبري نيز در دي ماه سال جاري در مجمع عمومي نمايندگان طلاب و فضلا گفته بود «حوزه علميه در خطر نفوذ قرار گرفته است.»