پدر مطالعات خليج فارس

ما ايراني‎ها عموما آدم‎هاي كم‎حوصله‎اي هستيم، اگر نگويم تنبليم و دل به كار نمي‎دهيم. وقت حرف زدن و ادعا كردن كه مي‎شود، مدام درباره گذشته پر افتخار و پر شكوه سخن‎سرايي مي‎كنيم و به استناد «هنر نزد ايرانيان است و بس» هر چيز خوب و نيكويي را به خود منتسب مي‏داريم. اگر چنين باشد، البته اشكالي ندارد. هر كسي يا گروهي حق دارد، افزوده‎هاي مثبتش به هستي را به ديگران خاطرنشان كند و در حفظ و نگهداري آن بكوشد. البته به شرط آنكه واقعا اين امر خوب مال او باشد يا آن افزوده مثبت كار او باشد و اين انتساب صحيح. همچنين در كنار اين تفاخر به داشته‎ها، بد نيست از نداشته‎ها و فقدان‎ها يا افزوده‎هاي منفي نيز ياد شود. فعلا بحث ما اين نيست. سخن بر سر اين است كه از آن داشته‎هاي راست و درست، به خوبي حفاظت و نگهداري شود، بلكه با تبديل آن به احسن حق آن گزارده شود. اما ما شوربختانه چنين نمي‎كنيم و نسبت به مواهبي كه در اختيار داريم، با وجود آن سخن‎سرايي‎هاي عريض و طويل، كاري نمي‎كنيم. انگشت‎شمارند ايرانياني كه نسبت به اين داشته‎ها به جان حق‎گزارند و بدون شك و ترديد، استاد فقيد و فرزانه، احمد اقتداري يكي از اين معدود افراد بود. اين استاد نام‎آور ايران‎شناسي ديروز 27 فروردين در 94 سالگي درگذشت. او را به درستي «پير دير خليج‎فارس‎شناسي» ناميده‎اند. كم نيستند فارسي‎زباناني كه در وانفساي كنوني اين طرف و آن طرف هوار مي‎كشند كه «خليج فارس»، «خليج هميشگي فارس» تا بوده خليج فارس بوده و بعد از اين هم چنين بايد ناميده شود. اما استاد افتخاري به همين ميزان اكتفا نكرد. اين ‌زاده خلف لار، بيش از 60 سال پيش (سال 1334) به عضويت انجمن اطلس زبان‎شناسي ايران در آمد و با بزرگاني چون ابراهيم پورداود، حسن تقي‎زاده، احسان يارشاطر و ايرج افشار همكار شد. در سال 1341 در همايشي به رياست سعيد نفيسي درباره خليج فارس شركت كرد و از آن زمان به بعد، تحقيقات ميداني و كتابخانه‎اي گسترده‎اي درباره خليج فارس صورت داد. اقتداري در طول عمر گرانبارش براي اثبات مستند و مستدل انتساب خليج فارس به ايرانيان به كشورهاي بسياري سفر كرد و منابع و اسناد فراواني از كتابخانه‌ها و دانشگاه‌ها و موسسات سراسر جهان گرد آورد. 31 جلد كتاب تاليف و تصحيح درباره خليج فارس و صفحات جنوب ايران و شمار زيادي مقاله بخشي از رهاورد او براي ايران‏‎دوستان حقيقي است. كتاب خليج فارس او در سال 1346 برنده جايزه يونسكو شد. استاد احمد اقتداري از نادره ايرانياني بود كه به ادعا كردن و سخن‎سرايي بسنده نكرد و به راستي به ميهن و سرزمين خود خدمت كرد و كوشيد مواهبي كه هستي نزد او به وديعه گذاشته را با اداي سهم خود به آن پاسداري كند. يادش گرامي باشد.