سنت‌هاي الهي و بلاياي طبيعي
سيد ابوالفضل ميرقاسمي
پيشرفت‌هاي علمي بشر در دهه اخير، بعضا سبب شد كه بشر دچار غرور شده و به جنگ طبيعت رفته و تلاش كند تا همه مسائل و مشكلات را با عينك فني – مهندسي حل كند. اين ديدگاه سبب شد كه برنامه‌ريزي بالا به پايين حاكم شود. در اين سيستم متخصصان و كارشناسان بر اساس علم و دانش خويش و بدون توجه به مسائل اقتصادي و اجتماعي و فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلي و بهره‌برداران از اين طرح‌ها و پروژه‌ها، نسخه‌هايي را براي توسعه منطقه تهيه و به مردم و مسوولان محلي ديكته مي‌كردند كه بديهي است در بسياري از موارد محكوم به شكست بود. مطالعات و بررسي‌هاي انجام شده در زمينه علل شكست برخي پروژه‌هاي عمراني، توجه انديشمندان را به نقش و اهميت مشاركت مردم و ضرورت جامع‌نگري و كل‌نگري و نگرش سيستمي در انجام مطالعات و طراحي‌ها معطوف كرد و از حدود دو دهه قبل رويكردهاي مشاركتي در مطالعه و طراحي پروژه‌ها مرسوم شد. جالب آنكه موضوع مشاركت و استفاده از خرد جمعي، 1400 سال پيش مورد توجه و تاكيد دين مبين اسلام بوده است. علاوه بر اين، آموزه‌هاي دين مبين اسلام حاكي از آن است كه خداوند حكيم و عليم، سنت‌هايي را بر خلقت و طبيعت و محيط زيست حاكم كرده است كه چه بسا شناخت و رعايت آنها مي‌تواند ضامن موفقيت پروژه‌ها و طرح‌هاي عمراني باشد. «سنت» در لغـت به معني راه، روش، رويه، طريقه و قانون آمده است. سنت نبي يعني طريق و راهي كه پيامبر مي‌پيمايد و سنت الهي، طريق حكمت الهي و راه اطاعت و پيروي از خداست. يكي از سنت‌هاي الهي، رحم كردن بر ديگران است. وقتي بشر به طبيعت ذي‌شعور رحم نمي‌كند، چطور مي‌تواند انتظار داشته باشد كه طبيعت به انسان‌ها و محيط زندگي ايشان رحم كند. آيه شريفه قرآن مي‌فرمايد كه خداوند اسراف‌كاران را دوست ندارد. آيا چراي بي‌رويه و بيش از 5 برابر ظرفيت چراي مراتع، مصداق اسراف و زياده‌روي در بهره‌برداري از منابع طبيعي نيست؟ يكي ديگر از سنت‌هاي الهي، شكر بر نعمت است. بديهي است، شكر نعمت آدابي دارد و چه بسي ما از بجا آوردن شكر نعمت‌هاي بي‌پايان الهي غافل شده‌ايم. سنت‌هاي الهي زياد است و در اين مقال نمي‌توان به همه آنها پرداخت و لازم است كه مراجع ذي‌ربط به طرق مقتضي آن سنت‌ها را اطلاع‌رساني كنند.بروز بلاياي به ظاهر طبيعي اخير علاوه بر عوامل انساني مي‌تواند دو وجه مرتبط با سنت‌هاي الهي داشته باشد؛ يكي «سنت امتحان الهي» است كه بعضي از آيات قرآن كريم و احاديث معصومين (ع) نيز مبين لزوم صبر و استقامت در مقابل بلايا و مصيبت‌هاست و ديگري جنبه تنبيهي و تنذيري دارد كه «سنت مجازات و عقوبت» است. چه بسي ما مردم و مسوولان، ندانسته دست به اقدامات و اعمالي زده‌ايم كه بر خلاف سنت‌هاي الهي است و لذا دچار عقوبت‌هاي مي‌شويم كه متاسفانه تر و خشك با هم مي‌سوزند. چه خوب است كه بيش از پيش به سنت‌هاي الهي توجه شود تا از بروز برخي مشكلات و خسارات پيشگيري شود. اميد است مردم و مسوولان امر، بيش از پيش در رعايت حدود و سنت‌هاي الهي بكوشند تا نعمت‌هاي الهي به نقمت تبديل نشود و همه جامعه بشري به دور از ظلم و ستم و در صلح، دوستي، آرامش، آسايش، رفاه و شادابي زندگي كنند.