پرويز بهرام هنرمندي از نسل بهترين و باسوادترين صداپيشگان تلويزيون و سينماي ايران صبح روز گذشته چشم بر جهان بست تا هنر دوبله ايران در سوگ خاموشي صدايي به ياد ماندني و درخشان بنشيند. او كه سال‌هاي دهه 30 شمسي در عرصه بازيگري تئاتر فعاليت جدي داشت، مسير هنري‌اش را در زمينه صداپيشگي ادامه داد و طبق اظهارات خودش در اين هنر كارنامه موفق‌تري به يادگار گذاشت. علاقه پرويز بهرام و هم‌نسلانش به هنر نمايش از دوران دبيرستان آغاز شد. جايي كه همراه با دوستان خود گروه تئاتري تشكيل داد و تا زمان ثبت‌نام در هنرستان هنرپيشگي و هنرهاي دراماتيك دانشكده ادبيات، جمعه‌ها براي مردم نمايش به صحنه مي‌برد. بهرام سپس در رشته كارگرداني، بازيگري و نويسندگي تئاتر فارغ‌التحصيل شد تا اين‌بار در كنار هم‌دوره‌هايش علي نصيريان، عباس جوانمرد، جعفر والي، جميله شيخي، بيژن مفيد، فهيمه راستكار و جمشيد لايق گروه تئاتر «هنر ملي» را تشكيل دهند. به همين واسطه هم بود كه در زمينه بازيگري يكي از مهم‌ترين نقش‌هاي تمام زندگي‌اش «اتللو» به شدت موفق عمل كرد.
«اتللو» و هنرمندي كه هرگز غروب نكرد
پرويز بهرام در گفت‌وگويي با چنگيز جليلوند درباره انتخاب خود به عنوان صداپيشه نقش اتللو مي‌گويد: «اكثر هنرپيشگان مشهور آن زمان از جمله آقاي بيژن محتشم و هوشنگ سارنگ براي گفتن نقش اتللو امتحان دادند، صداي همه ما را به مسكو فرستادند، خود سرگئي باندارچوك و سرگي يوتكويچ من را براي اين نقش انتخاب كردند. وقتي به تهران آمدند، گفتند ما اصرار عجيبي داشتيم شما اين نقش را بگوييد.» در نهايت صداي بهرام براي بيننده ايراني با نقش شخصيت فيلم اتللو پيوند خورد اما اين تازه ابتداي راه بود. مهين و مصطفي اسكويي، از شاگردان شاخص عبدالحسين نوشين و تحصيلكردگان اروپا كه در تدارك اجراي نمايش «اتللو» بودند، از بهرام براي ايفاي نقش سردار مغربي دعوت كردند.
اصولا سالن تئاتر «آناهيتا» واقع در تپه‌هاي يوسف‌آباد (واقع در سه كيلومتري تهران) نرسيده به ميدان فرهنگ در تاريخ 27 اسفندماه 1337 با اجراي نمايش «اتللو» آغاز به كار كرد. اين نمايش كه با بازي مهين اسكويي در نقش آميليا روي صحنه رفت تا حدي از كيفيت مطلوب برخوردار بود كه به مدت 91 شب روي صحنه باقي ماند.
مرتضي احمدي در صفحه 163 كتاب «من و زندگي» در ارتباط با نخستين نمايش اجرا شده در تئاتر آناهيتا مي‌نويسد: «آقاي اسكويي پس از پايان دوره كارآموزي با بهره گرفتن از يكي، دو نفر از هنرمندان صاحبنام و هنرجويان بااستعداد خود با جسارت كامل يك نمايشنامه معروف به نام اتللو را باكيفيت بالايي به صحنه برد.»
كاظم شهبازي نيز در صفحه 92 و 93 كتاب «تئاتر ايران در گذر زمان» درباره نخستين اثر نمايشي تئاتر آناهيتا نوشت: در تاريخ 25 اسفند سال 1337 نمايش اتللو از شكسپير را به مدت 158 شب روي صحنه بردند و اين توفيق نسبتا بزرگي به حساب مي‌آمد.
نكته قابل توجهي كه در مورد ميزان موفقيت نمايش اتللو و پيش‌بيني ژورناليستي آن روزگار در صفحه 52 شماره 139 نشريه گزارش فيلم به تاريخ پانزدهم آذر سال 1378 از زبان مصطفي اسكويي به چاپ رسيده اينكه تقريبا تمامي روزنامه‌هاي آن روزگار براي تئاتر ما پيش‌بيني شكست كرده بودند. دليل آنها هم اين بود كه مي‌گفتند چطور ممكن است نمايشنامه‌اي از شكسپير كه توسط تعدادي جوان تازه‌كار اجرا مي‌شود آن هم بالاي كوه يوسف‌آباد فروش كند؟ البته هر چند من نتيجه كار را روشن مي‌ديدم و مي‌دانستم با اين شيوه آموزش خيلي زودتر مي‌توان به نتايج مطلوب رسيد.
بر اساس منابع موجود اجراي نمايش «اتللو» تا حدي موفق بود كه وزارت فرهنگ و هنر طي نامه‌اي مراتب تشويق و قدرداني به عنوان مصطفي اسكويي مدير تئاتر آناهيتا ارسال مي‌كند. نامه‌اي كه در آن به صراحت از توانمندي پرويز بهرام در ايفاي نقش روي صحنه تمجيد شده است:
آقاي مصطفي اسكويي، مدير تماشاخانه آناهيتا، نمايشنامه اتللو كه به طرز جالب به‌وسيله هنرمندان تماشاخانه آناهيتا به معرض نمايش گذاشته شده مظهري از حسن ذوق و مهارت و هماهنگي كليه بازيكنان خاصه از قدرت هنري آقاي پرويز بهرام است. ضمن ابراز خرسندي از نشان دادن اين قبيل آثار ارزنده هنري و اظهار امتنان از كوششي كه خود در اين راه به عمل مي‌آوريد، اميد است در تقويت مباني هنري كشور توفيق كامل نصيب گردد. از طرف وزير فرهنگ-ابوتراب رازاني
از ديگر نكات قابل توجه درباره نمايش «اتللو» اينكه ميزان استقبال از نمايش به حدي بوده كه شهرداري وقت ناچار مي‌شود در ميادين اصلي شهر اتوبوس‌هاي ويژه‌اي براي رفت و آمد مردم به تئاتر آناهيتا در نظر بگيرد.
پرويز بهرام علاوه بر فعاليت در زمينه هنر تئاتر و صداپيشگي در زمينه حقوق قضايي نيز به تحصيل پرداخت و سال‌ها به عنوان وكيل رسمي دادگستري (به صورت عام‌المنفعه) مشغول وكالت بود. خودش در اين باره گفته است: «وكالت را به دليل هنر دراماتيكي كه در نفس آن وجود داشت انتخاب كردم، زيرا يك وكيل بايد بيان خوبي داشته باشد. حرفه هنرپيشگي و بيان خوب بخشي از كار وكالت است.»
تمام اين سال‌ها، ميزان اعتماد مديران دوبلاژ و علاقه مخاطبان آثار سينمايي به صداي پرويز بهرام در نقش اتللو به حدي عميق شد كه حالا به سادگي نمي‌توان صداي ديگري را بر اين نقش پذيرفت. «اتلوو» به كارگرداني اورسن ولز، «اتللو» به كارگرداني لارنس اوليويه، صداپيشگي آنتوني هاپكينز در (تله‌تئاتر اتللو) نمونه‌هاي ماندگار هنرنمايي هنرمندي به شمار مي‌رود كه تا آخرين لحظه فعاليت حرفه‌اي درخشيد و هرگز غروب نكرد.