پياده‌روي در فضا
مرتضي ميرحسيني
سرنوشت غمبار ادوارد وايت: سال 1965 ميلادي در چنين روزي، يك فضانورد امريكايي به نام ادوارد وايت از كپسول خود خارج شد و حدود بيست دقيقه در فضا قدم زد. اين تجربه مهيج كه گروهي دانشمند و مهندس از مدتي قبل براي آن برنامه‌ريزي كرده بودند، اولين تجربه پياده‌روي فضايي براي امريكايي‌ها بود و گام بزرگي در برنامه‌هاي فضايي اين كشور محسوب مي‌شد. اما اين پياده‌روي در دوران جنگ سرد و رقابت ميان دو ابرقدرت غرب و شرق معنايي بسيار بيشتر از پيشرفت علم و گسترش محدوده تجربيات بشر داشت. به‌ويژه آنكه چند ماه پيش از آن، آلكسي لئونف فضانورد روس، خارج از جو زمين راه رفته و نام خود را به عنوان نخستين كسي كه چنين تجربه‌اي را پشت سر گذاشته است، ثبت كرده بود. رسانه‌هاي وابسته و همسو با كرملين موفقيت لئونف را نشانه‌اي از برتري و پيشتازي شوروي در توسعه مرزهاي دانش و آن را دليلي قاطع بر حقانيت شعارها و ايدئولوژي ابرقدرت شرقي برمي‌شمردند. بعد از پياده‌روي ادوارد وايت، نشريه تايم شماره‌اي را به برنامه‌هاي فضايي امريكا اختصاص داد و از عكس وي روي جلد خود استفاده كرد. در يكي از مقالات اصلي همان شماره در تفسير معناي پياده‌روي وايت از عبارت «بستن شكاف» استفاده شده بود. منظور از شكاف، فاصله ميان دستاوردهاي علمي شوروي و ايالات متحده بود. از نگاه نويسنده آن مقاله، شكافي كه بعد از پياده‌روي موفق روس‌ها ايجاد شد اكنون بسته شده بود و ديگر وجود نداشت و از اين‌رو ادعاي طرف شرقي در برتري علمي و پيشتازي در گشودن دريچه‌هاي نو به روي بشريت ديگر چندان اعتباري نداشت. اما رويارويي امريكا و شوروي به كنار، خود ادوارد وايت سرنوشت غمباري داشت و يك سال و چند ماه بعد از آن پياده‌روي تاريخي و مهيج، در زمستان سال 1967 گويا هنگام يكي از آزمايش‌هاي پيش از پرتاب دچار حادثه شد و همراه با دو فضانورد ديگر جان خود را از دست داد. او هنگام مرگ سي‌و‌هفت ساله بود.