باوجود اعمال تحريم‌هاي روزافزون امريكا، ايران روابط اقتصادي اش‌را گسترش مي‌دهد
به اوراسيا ملحق مي‌شويم
گروه اقتصادي
رضا اردكانيان، وزير نيرو از نهايي شدن الحاق ايران به منطقه اقتصادي اوراسيا خبر داد. با پيوستن ايران به اين ناحيه اقتصادي مي‌توان از بازاري كه جمعيتي بالغ بر 180 ميليون نفر دارد، بهره برد. اين خبر نشان مي‌دهد ايران با روسيه به عنوان محور حركت‌هاي راهبردي در اوراسيا و نيز ساير كشورهاي اين منطقه روابط حياتي برقرار ساخته است و از سوي ديگر، رقابتهاي راهبردي روسيه با بازيگران بزرگ دنيا سبب شده است تا اين كشور از راه محاسبه متغيرهاي امنيتي و جريان مبادلات انرژي دست به تشكيل اتحاديه اوراسيا بزند با اين هدف كه تا جاي ممكن اين منطقه را به سمت ضريب بالاتري از اتحاد سوق دهد. هر درجه كه اين اتحاد بالاتر مي‌رود، رقابتهاي راهبردي در مورد اين منطقه نيز مهم‌تر مي‌شود. از آنجا كه مناطق آسياي مركزي و قفقاز ادامه مناطق ژئواستراتژيكي همچون خاورميانه هستند، بااهميت‌تر شدن اين منطقه در منازعات رقابتي مي‌تواند كشورهاي خاورميانه‌اي همجوار را بيشتر تحت تاثير قرار دهد. وجود چين در كنار اين منطقه و تاثير عميق چين در سازمان همكاري شانگهاي، مساله راه‌هاي ابريشم پيشنهادي، نگاه اروپا به مسير عبور تا قلب مشرق زمين و اهميت آسيا - پاسيفيك براي امنيت ملي امريكايي‌ها بر ضرورت حضور و تعامل‌هاي چندجانبه در اين منطقه بر اهميت آن در مسير اهداف ژئوپليتيك ايران مي‌افزايند. در كنار تمامي اين موارد، ارتباطات تجاري و اقتصادي ايران در منطقه اوراسيا و اشتراكات انرژي پايه با اقتصاد روسيه سبب مي‌شود كه جمهوري اسلامي الزامات اقتصادي بيشتري در جغرافياي اوراسيا داشته باشد. عضويت ايران در اتحاديه اقتصادي اوراسيا، نيل به سوي در هم‌تنيدگي اقتصادي را فراهم مي‌كند كه اين در هم‌تنيدگي، علاوه بر ثمرات اقتصادي، دستاوردهاي سياسي نيز خواهد داشت. روابط ايران با كشورهاي آسياي مركزي و قفقاز پس از مدتي كوتاه كه دوران طلايي را سپري كرد، در ساليان اخير مطلوب نبوده است و حجم مبادلات اقتصادي كاهش يافته است. در شرايطي كه كشورمان از تحريم‌هاي اقتصادي رنج مي‌برد، ايده سوآپ نفتي و همكاري در زمينه انتقال انرژي كشورهاي اين منطقه هم براي جمهوري اسلامي ايران حائز اهميت است. از سوي ديگر ايران نقش كليدي در شاهراه‌هاي موجود منطقه يعني جاده ابريشم، راه‌آهن سراسري آسيا، تراسيكا و كريدور شمال و جنوب دارد. اقتصاد ايران و كشورهاي حوزه آسياي مركزي و قفقاز از توان هم‌تكميلي جدي برخوردارند. اگر چه هنوز حجم مبادلات ميان ايران و كشورهاي منطقه مطلوب نيست، اما ظرفيت‌هاي فراواني براي رشد آن وجود دارد. با توجه به خروج امريكا از برجام و بازگشت تحريم‌ها، ايجاد وابستگي متقابل از طريق عضويت در نهادها و اتحاديه‌هاي علي‌الخصوص اقتصادي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي مي‌توان ميزان آسيب‌پذيري اقتصادي كشور را به شكل قابل ملاحظه‌اي كاهش داد. عضويت ايران كه از تحريم‌هاي اقتصادي و سياسي غرب رنج مي‌برد، در چنين اتحاديه‌اي مي‌تواند دستاوردهاي اقتصادي و سياسي داشته باشد. عضويت ايران در اتحاديه اقتصادي اوراسيا، كشورمان را به بازارهاي كشوهاي عضو اين اتحاديه كه با اكثر آنها زمينه تاريخي و فرهنگي مشترك دارد و سهم ناچيزي در بازار اين كشورها دارد، برساند و اين موضوع به كشورمان كمك خواهد كرد كه از فشار تحريم‌هاي اقتصادي غرب عليه خود بكاهد و از قرار گرفتن در اتحاديه‌اي كه كشور روسيه در آن نقش محوري دارد، بتواند بر وزن و نفوذ منطقه‌اي خود بيفزايد. همچنين مي‌توان به نگاه برون‌گرايانه در هدف‌هاي اقتصادي با هدف تقويت اقتصاد ملي و گسترش آن به سوي كشورهاي حوزه اوراسيا، افزايش روابط تجاري و بازرگاني و سرمايه‌گذاري با كشورهاي منطقه اشاره كرد.
افزايش روابط
روز گذشته پانزدهمين اجلاس كميسيون مشترك همكاري تجاري ايران و روسيه و همچنين دومين همايش چشم‌انداز همكاري‌هاي تجاري و فرهنگي ايران و ناحيه فدرال قفقاز شمالي فدراسيون روسيه در قالب ۹ كارگروه و ۳ كميته تخصصي به رياست معاونان وزراي ايران برگزار شد. اين اجلاس‌ها از صبح ديروز به مدت سه روز با حضور مقام‌ها و فعالان بخش خصوصي و دولتي دو كشور در شهرهاي تهران و اصفهان برگزار مي‌شود. دومين همايش تجاري و تاريخي، فرهنگي و علمي ايران و قفقاز شمالي با حضور سرگئي ويكتوروويچ چباتاريف، وزير قفقاز شمالي روسيه و رضا اردكانيان، وزير نيروي جمهوري اسلامي ايران برگزار شد.
رضا اردكانيان در حاشيه پانزدهمين دوره اين اجلاس با بيان اينكه الحاق جمهوري اسلامي ايران به منطقه اقتصادي اوراسيا در حال نهايي شدن است، گفت: رياست همكاري اقتصادي ايران و روسيه به وزارت نيرو محول شده است. ما در مسير توسعه روابط اقتصادي دو كشور چند طرح مهم را در دستور كار داريم كه يكي از آنها نهايي كردن الحاق جمهوري اسلامي ايران به موافقتنامه اوراسيا است. وزير نيرو نهايي شدن الحاق ايران به اوراسيا را اين گونه توضيح داد: پس از تصويب فوريت اين لايحه در هيات وزيران در سه كميسيون و صحن مجلس شوراي اسلامي طي هفته گذشته به تصويب رسيد. در نتيجه اجرايي شدن اين الحاق مي‌توان روابط اقتصادي در بخش عرضه كالا را توسعه داد، به ويژه در شرايط كنوني كه مورد تحريم‌هاي غيرقانوني امريكا قرار داريم.
اردكانيان در خصوص شركت‌هاي حاضر در اين اجلاس گفت: حدود ۵۰۰ شركت خصوصي از ايران براي حضور اعلام آمادگي كردند كه نشان‌دهنده شكل‌گيري فصلي نو در روابط بين ايران و روسيه است. وزارت نيرو در تلاش است تا ارتباط بين بخش خصوصي دو كشور را تقويت و تسهيل كند. او ادامه داد: سال گذشته به پيشنهاد وزارت امور خارجه و تصويب هيات وزيران مسووليت كميسيون مشترك همكاري اقتصادي ايران و روسيه به وزارت نيرو محول شد و اين وزارتخانه مسير توسعه روابط اقتصادي چند پروژه مهم را در دستور كار قرار داد. ارزش واردات روسيه از اين منطقه طبق آخرين آمار بالغ بر 250 ميليارد دلار است. وزير نيرو معتقد است با الحاق ايران به اوراسيا سهم ايران در بازار روسيه افزايش يافته و از سوي ديگر، براي حدود ۸۰۰ قلم كالا تعرفه ترجيحي برقرار خواهد شد. خبر ديگري كه اردكانيان در حاشيه اين اجلاس داد، تسريع در روند ساخت برخي پروژه‌هايي است كه با وام‌هاي روس‌ها در دست اجراست. ساخت نيروگاه 1400 مگاواتي در هرمزگان و برقي كردن راه‌آهن گرمسار - اينچه‌برون از نمونه‌هاي اين پروژه‌ها هستند. او برگزاري كميسيون مشترك ايران و روسيه را از ديگر فعاليت‌هاي مهم در توسعه فعاليت‌هاي اقتصادي دانست و ادامه داد: كارگروه‌هاي متعددي در زمينه حمل و نقل، صنعت، معدن، كشاورزي، توريسم، همكاري‌هاي فرهنگي، بهداشتي و صنعت داروسازي را بايد فعال كنيم. يكي از نقاط ابهامي كه همواره در هر فعاليت برون مرزي ميان ايران و ساير كشورها وجود دارد، مشكلات بانكي است. اردكانيان در اين خصوص نيز گفت: به منظور حل مشكلات بانكي، بانك مركزي كشورمان با همتايان خود در روسيه به زودي كارگروه مشتركي را براي بررسي و حل مشكلات در اين زمينه در تهران برگزار مي‌كند كه در تلاشيم با حل و فصل مشكلات بانكي، روابط بين دو كشور نسبت به گذشته افزايش يابد. وزير نيرو در ادامه با تاكيد بر اينكه تحريم فرصتي فراهم مي‌كند كه كشورهاي منطقه ظرفيت‌هاي همكاري را بالاتر ببرند، اظهار كرد: به عنوان مثال در روزهاي گذشته در اجلاس شانگهاي و سيكا همكاري خوبي فراهم شد و رييس‌جمهور ايران جلساتي با روساي جمهور روسيه، افغانستان و تاجيكستان داشت. وزير نيرو از در اختيار قرار دادن امكانات ترانزيتي براي روسيه نيز افزود: ايران مي‌تواند امكانات ترانزيتي خود را براي صادرات و افزايش مبادلات در اختيار روسيه قرار دهد تا آنها از مسير‌هاي كوتاه‌تري محصولات‌شان را به آب‌هاي آزاد و سپس به كشورهاي هدف منتقل كنند.
اراده سياسي رهبران ايران و روسيه، مهم‌ترين تضمين توسعه روابط
علاوه بر وزير نيرو، وزير ناحيه فدرال قفقاز شمالي روسيه نيز در اين نشست به ايراد سخنراني پرداخت. سرگئي چباتاريف مهم‌ترين ابزار و ضمانت براي توسعه روابط ايران و روسيه را اراده سياسي رهبران دو كشور برشمرد.چباتاريف، از بسيج سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي روسيه، همچنين ايجاد ساختارهاي لازم براي توسعه رابطه ايران و روسيه خبر داد.
او حوزه‌هاي گردشگري و كشاورزي به خصوص صادرات گوشت قرمز و غلات به ايران را از جمله علاقه‌مندي‌هاي كشورش عنوان كرد. چباتاريف توسعه صنعت حمل و نقل در كريدورهاي «شمال - جنوب»، «شرق - غرب» و نيز ايجاد كريدور انرژي را از جمله مهم‌ترين اقدامات براي توسعه گردشگري از طريق درياي خزر دانست.
وزير ناحيه فدرال قفقاز شمالي روسيه درباره حجم كم تبادلات كالايي بين ايران و قفقاز شمالي ادامه داد: اين تبادلات هم‌اكنون حدود ۵۴ ميليون دلار است و ما بايد تلاش خود را براي استفاده از اين ظرفيت افزايش دهيم.