بررسي مسدود بودن روددره‌هاي تهران
در گفت‌وگوي «اعتماد» با كارشناسان
حناچي: به تبعات بينديشيم
حميدرضا خالدي|«شانس آورديم كه بارش‌هاي نوروز امسال به تهران نرسيد وگرنه شايد فاجعه‌اي انساني در انتظار پايتخت كشورمان بود».
شهربانو اماني
اين توصيف «شهربانو اماني»، عضو شوراي شهر تهران در مورد توصيف وضعيت رودخانه‌ها و روددره‌هاي تهران است، روددره‌هايي كه حناچي ديروز درباره‌اش گفت: توسعه اطراف تهران به گونه‌اي بود كه مسير بسياري از رودخانه‌ها را بسته است. تهران 7 روددره دارد. هر يك به نوعي هم فرصت هستند و هم تهديد. اما با اين وجود به سبب بي‌توجهي مسوولان، امروز بيشتر تهديدي جدي براي شهر هستند تا فرصت. اماني با اشاره به اينكه طي 50 سال گذشته به دليل تغيير شرايط اقليمي و برداشت‌هاي بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني، رودها و روددره‌ها و قنات‌هاي تهران خشك شده يا در آستانه خشك شدن قرار دارند، گفت: واقعيت اين است كه ايران در مورد آب در شرايط بحراني قرار دارد. از يك سو ساخت‌و‌ساز‌هاي بي‌رويه و از سويي برداشت‌هاي بي‌حساب و كتاب از رودها و رودخانه‌ها باعث شده تا شهرهاي بزرگ ما و به خصوص تهران با بحراني جدي روبه‌رو باشند. حتي در برخي شهرها عملا خود شهرداري‌ها بخش‌هايي از رودهاي حريم شهرهاي‌شان را فروخته‌اند! نتيجه آن هم اين مي‌شود كه مانند شيراز در بسياري از شهرها، خيابان و بزرگراه و ساختمان جاي رودخانه‌ها و روددره‌ها را گرفته‌اند و با كوچك‌ترين بارشي، مي‌توانند فاجعه‌اي بزرگ را رقم زنند.
شهربانو اماني همچنين با اشاره به سيل‌هاي گلابدره و امامزاده قاسم به عنوان نمونه‌هايي كه مي‌تواند و بايد هشداري براي مديران شهري پايتخت باشد، گفت: شواهد حكايت از آن دارد كه متاسفانه ما از اين حوادث تاريخي پند نگرفته‌ايم. چه بسا اگر امسال و در نوروز 98، بارش‌ها به تهران مي‌رسيد فاجعه‌اي به مراتب بزرگ‌تر از آنچه در جنوب و شمال كشور رخ داد، اتفاق مي‌افتاد. البته خوشبختانه همين رخداد باعث شد كه شهرداري تهران به فكر بيفتد و با سرعت بيشتري ساماندهي روددره‌ها را دنبال كند كه نمونه آن نيز آغاز احداث تونلي براي هدايت آب‌هاي سطحي در مناطق 21 و 22 است.
در همين حال «فريدون خزايي»، متخصص عمران و سازه‌هاي آبي كه تجربه بسياري در زمينه مديريت منابع آب دارد در همين زمينه ضمن تكرار سخنان اماني تاكيد كرد: به نظرم ابتدا بايد وضعيت اسفناك رودها و روددره‌هاي تهران را به حالت قبلي آن برگرداند يعني زماني كه هنوز مورد هجوم ساخت و سازهاي بي‌رويه قرار نگرفته بودند و همچنان به عنوان شاهراه‌هاي محيط زيستي تهران، پرآب بودند.
او افزود: تا جايي كه مي‌دانم تاكنون مطالعات چنداني در اين حوزه انجام نشده و تنها چند كميته و كارگروه تشكيل شده كه خروجي آنها چند جزوه و جلسه بوده است. اما به نظر مي‌رسد امروز وقت آن است كه با طرحي جامع براي هر يك از رودخانه‌ها و روددره‌هاي تهران اقدامي اساسي براي نجات آنها انجام دهيم وگرنه بايد منتظر فاجعه‌اي بزرگ در آينده‌اي نه‌چندان دور باشيم.
پيروز حناچي
اين موضوع چنان مهم بود كه ديروز «پيروز حناچي» شهردار تهران نيز در مراسم آغاز عمليات اجرايي پروژه جمع‌آوري و هدايت آب‌هاي سطحي مناطق ٢١ و ٢٢ و كنترل سيلاب شمال و غرب شهر تهران با پرداختن به آن گفت: تهران در امتداد ٧ يا ٨ روددره شكل پيدا كرده كه اين رودها ساليان سال در امتداد شهر ادامه داشتند و در نهايت بعد از عبور از رودخانه‌ها به درياچه حوض سلطان مي‌رسيدند؛ اين اكولوژي مناطق ۲۱ و ۲۲ است؛ هر چه هم در اين شرايط دخل و تصرف كنيم در مقابل يا بايد براي آن تمهيدات لازم بينديشيم يا تبعات آن را بپذيريم. به گزارش مهر، شهردار تهران با بيان اينكه رودخانه وردآورد يكي از رودخانه‌هاي وحشي است كه زمان بارش شديد باران دبي زيادي دارد، گفت: طرح ما براي ساماندهي اين محدوده حدود ٨۴٠ ميليارد تومان هزينه دارد كه اين تونل، ٢٠٠ ميليارد تومان آن را به خود اختصاص مي‌دهد و بيش از ۴ كيلومتر طول دارد. حناچي گفت: توسعه اطراف تهران به گونه‌اي بود كه مسير بسياري از رودخانه‌ها را بست؛ اگر تمهيدات لازم براي اين موضوع انديشيده نشود، زمان سيل با خطراتي مواجه خواهيم شد. خوشبختانه شوراي شهر اعتبار اين بخش را براي شركت خاكريز آب افزايش داده كه اين نشان‌دهنده توجه به اهميت موضوع است. شهردار تهران در بخش ديگري از سخنان خود تصريح كرد: يادمان باشد رودخانه يعني «خانه آب»؛ كسي كه خانه آب را خراب كند، آب خانه‌اش را خراب مي‌كند. بر اين اساس، مسيرهايي كه به مرور زمان به توسعه شهرها اختصاص داديم، يا با بارش‌هاي شديد دچار مشكل مي‌شوند يا بايد براي‌شان تمهيداتي بينديشيم؛ اجراي پروژه هدايت آب‌هاي سطحي در راستاي همان تمهيدات است. شهردار تهران گفت: امروز اين طرح محور و ستون فقرات جمع‌آوري آب‌هاي سطحي رودخانه وردآورد است كه طرح بسيار مهمي به شمار مي‌رود. تشكر مي‌كنم از دوستانم در قرارگاه خاتم‌الانبياء كه شرايط انجام آن را فراهم كردند. نبايد فراموش كنيم اوورهال كردن دستگاه TBM اقدامي است كه تنها در شرايط تحريم توجيه و البته ضرورت دارد.
حناچي اجراي سيستم بازچرخاني آب را بسيار مهم دانست و گفت: در دنيا كشورهايي داريم كه ادعا دارند تا ٨٠ درصد آب را بازچرخاني و مجدد استفاده مي‌كنند؛ ما در تهران نيازمند اين پديده هستيم. به اندازه‌اي بايد از طبيعت استفاده كنيم كه بتوانيم بازسازي كنيم. اگر اين چرخه را فراهم نكنيم، شاهد نزول شرايط زندگي هستيم كه علامت اول آن كمبود آب است.