پينوشه و «خدمات» او

دهم دسامبر 2006 بود كه آگوستو پينوشه در 91 سالگي از دنيا رفت. او با كودتا در شيلي به قدرت رسيد و براي هفده سال از 1973 تا 1990 در مقام رياست‌جمهوري بر اين كشور حكومت كرد. كودتايي كه امريكايي‌ها در طراحي و اجراي آن نقش داشتند و چنانكه يرواند آبراهاميان مي‌گويد از همان الگويي پيروي مي‌كرد كه چند سال پيش از آن، در ايران و براي سرنگوني دولت دكتر محمد مصدق به كار رفته بود. اما ماجرا از اين قرار بود: سالوادور آلنده سوسياليست در انتخابات آزاد 1970 به رياست‌جمهوري رسيد، اما پايه‌هاي دولت او چنانكه بايد محكم و استوار نشد. حتي برخي جريان‌هاي حامي او در خطايي عجيب و جبران‌نشدني و بي‌اعتنا به خواسته‌هاي هواداران‌شان مانع پاكسازي ارتش شدند و مسير ورود برخي چهره‌هاي مخالف ـ مثل پينوشه ـ را هم به كابينه هموار كردند. سه سال بعد، دولت او در كودتايي خونين سرنگون و خودش كشته شد. ديكتاتوري نظامي راست‌گرا و سركوبگر به رياست پينوشه جاي دولت ساقط شده را گرفت. كودتاگران در همان هفته‌هاي نخست به شكنجه رسميت دادند و تبعيد مخالفان خود را به روالي «قانوني» تبديل كردند. از آنجا كه در چند سال اول از حمايت امريكايي‌ها بهره مي‌بردند كسي سد راه‌شان نشد و به سياست سركوب و ارعاب آنان اعتراض نكرد. چپ‌هاي امريكاي لاتين در شرايطي نبودند كه اثري بر حوادث شيلي بگذارند و همفكران اروپايي‌شان هم در آن مقطع به قول كريس هارمن «به واسطه رهبران خود در خواب غفلت فرو رفته بودند.» از اين‌رو پينوشه با كاميابي، معترضان و مخالفان خود را در خون فرو شست و براي مدتي نسبتا طولاني بر شيلي حكومت كرد. اواخر دهه 1980 با تشديد فشارهاي خارجي و خيزش موج‌هاي اعتراضي در داخل، حاضر به پذيرش برخي اصلاحات و تغييرات شد. اما پيش از آن تدابيري به كار بست كه تا پايان عمر از مصونيت قضايي برخوردار باشد و براي آنچه در زمان رياست‌جمهوري كرده به كسي پاسخ ندهد. پاييز 1990 تن به انتخابات داد. شكست خورد و ناچار به كناره‌گيري از مقام رياست‌جمهوري شد. اما همچنان به قدرت چسبيد و با پشتيباني برخي جريان‌هاي متنفذ شيلي كه منافع‌شان به بقاي پينوشه گره خورده بود، مقام فرماندهي كل نيروهاي نظامي اين كشور را براي خود نگه داشت.‌ تا اينكه سال 1998 براي درمان به انگليس رفت و همانجا ـ با حكم يك قاضي اسپانيايي ـ دستگير شد. حدود يك‌سال و نيم در لندن، در خانه‌اي زنداني بود و پس از آن دولت انگليس به دلايل پزشكي با انتقالش به شيلي موافقت كرد.