تصويب طرح استمرار صلاحيت بهارستان‌نشينان براي انتخابات آينده در مجلس
نمايندگان به صلاحيت خود راي دادند!
مهشيد ستوده/ 290 نفر از همين حالا براي انتخاباتي كه 10 ماه ديگر برگزار مي‌شود تاييد صلاحيت شده‌اند. نام‌نويسي براي انتخابات اما هنوز شروع نشده است. اصلا وقت انتخابات نشده است اما نمايندگان مجلس ديروز دورانديشي كردند. خودشان را از همين حالا تاييد صلاحيت كردند تا خيال‌شان راحت باشد. 10 ماه مانده به انتخابات اما هواي صحن علني مجلس بيش از اندازه انتخاباتي است. اگر تا چندي پيش امور انتخاباتي در جلسات پشت پرده نمايندگان بود حالا بحث علني‌تر شده است. حالا نمايندگان به مصوبه‌اي راي مثبت دادند كه بر اساس آن براي انتخابات مجلس بعدي نيازي به بررسي صلاحيت‌شان نيست و تنها اگر مدركي دال بر شبهه به صلاحيت‌شان باشد شوراي نگهبان حق بررسي صلاحيت آنها را دارد. انگار نه انگار كه رد صلاحيت نمايندگان براي انتخابات بعدي در سال‌هاي گذشته چقدر بحث‌برانگيز شده بود. ديروز دست‌هاي نمايندگان روي دكمه موافق فشرده شد تا اين‌بار نه براي «مردم» كه براي خود «نمايندگان» كار آسان شود. مصوبه ديروز به شوراي نگهبان رفت اما بعيد است كه شوراي نگهبان به چنين «تبعيضي» راي مثبت بدهد. بعيد است كه 290 نماينده از دو مرحله بررسي صلاحيت مستثني شوند. نمايندگان اين‌بار «دولت» را از روند نظارت بر خودشان حذف كردند. دولت مخالف با اصلاحات مجلس است. رييس مجلس و نواب رييس هم مخالفند اما هيچ نماينده‌اي در مورد مصوبه خودخواهانه ديروز مجلس اظهارنظر نمي‌كند و انگار 290 نماينده مجلس از اينكه از همين حالا تاييد صلاحيت شده باشند بدشان نمي‌آيد.
بر اساس مصوبه روز گذشته مجلس شوراي اسلامي كه به ماده 29 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي الحاق شد در صورت ثبت‌نام نمايندگان فعلي مجلس شوراي اسلامي براي دوره بعد صلاحيت آنان براي نمايندگي مجلس استمرار مي‌يابد، مگر آنكه شوراي نگهبان در جلسه رسمي خود تا 15 روز قبل از شروع تبليغات انتخاباتي به استناد اسناد و مدارك معتبر عدم احراز را اعلام كند و بر اين اساس ساير عوامل اجرايي نظارتي حق اظهارنظردر خصوص صلاحيت افراد مذكور را ندارند. همچنين براساس تبصره ذيل اين موضوع، موارد مربوط به تخلفات افراد مذكور در زمان شروع تا انتهاي تبليغات كه به تشخيص شوراي نگهبان منجر به ابطال يا عدم احراز صلاحيت افراد مذكور مي‌گردد از اين قاعده مستثني است. اين مصوبه‌اي است كه با 125 رأي موافق، 54 رأي مخالف و 8 رأي ممتنع از مجموع 214 نماينده حاضر مورد موافقت مجلس قرار گرفت. مطرح شدن اين پيشنهاد از همان ابتدا صداي نمايندگان را درآورد. برخي از نمايندگان اخطار دادند و رييس جلسه هم با آنها هم نظر بود. از جمله افرادي كه به اين پيشنهاد اخطار داد نادر قاضي پور نماينده اروميه بود كه در اخطاري اعلام كرد: « اينكه قرار باشد كسي كانديدا شده و بايد تاييد صلاحيت شود، امري بديهي است اما در اين پيشنهاد نمايندگان تاييد صلاحيت نمي‌شوند. از سوي ديگر فرماندهان ارشد نظام، نيروهاي مسلح، مقام عالي نظام و مقامات اطلاعاتي كشور يا روساي دانشگاه‌ها كه از شوراي عالي انقلاب فرهنگي حكم گرفته‌اند بايد استعلام شوند، اما نمايندگان مجلس مستثني شده‌اند. وي يادآور شد: ما نبايد به خاطر خود قانون بنويسيم و بايد كاري كنيم تا مردم نسبت به مجلس قضاوت خوبي داشته باشند؛ اين پيشنهاد با اصول ديگر قانون اساسي به ويژه اصول اختيارات شوراي نگهبان مغايرت دارد» محمدرضا باهنر نايب‌رييس مجلس هم كه رياست جلسه علني را بر عهده داشت اين اخطار را وارد دانست و گفت: « استثنا كردن نمايندگان از نظارت شوراي نگهبان حتي براي مدتي مشخص، تبعيض بوده و خلاف قانون اساسي به شمار مي‌رود. » البته كه محمدرضا باهنر اين اخطار را به راي گذاشت اما نمايندگان مجلس اين استثنا كردن را برخلاف قانون اساسي ندانستند.
از منظر سياسي: ترس از تكرار تجربه سال‌هاي اخير
تصويب چنين مصوبه‌اي در شرايطي كه 10 ماه بيشتر تا انتخابات مجلس باقي نمانده است پيام‌هاي زيادي دارد. البته در سال‌هاي اخير آسان كردن روش‌هاي ابقاي نمايندگان فعلي و سخت كردن شرايط حضور ساير افراد در مجلس تبديل به يك رويه شده است. در سال 90 نيز در شرايطي كه چند ماه بيشتر تا انتخابات مجلس باقي نمانده بود نمايندگان مجلس هشتم ماده جديدي به قانون انتخابات مجلس اضافه كردند تا شرط تحصيلي براي داوطلبان نمايندگي از ليسانس به فوق ليسانس افزايش يابد. نكته انحرافي آن اصلاحيه هم اين بود كه هر دوره نمايندگي براي نمايندگان يك درجه تحصيلي محسوب مي‌شد. آن سال هم شرايط براي نمايندگان فعلي مجلس آسان و براي ساير افراد سخت شد. حالا نمايندگان مجلس نهم هم به فكر هموار كردن مسير افتاده‌اند. با مصوبه ديروز آنها هم هيات‌هاي اجرايي انتخابات ناديده گرفته مي‌شوند و هم شوراي نگهبان. حالا با طرح جديد مجلس 290 نماينده مجلس از همين حالا تاييد صلاحيت شده‌اند. اما نكته اصلي‌تر واهمه نمايندگان است. بدون شك نمايندگان از تكرار تجربه سال 90 واهمه دارند. مجلس هشتم در روزهايي به انتخابات مجلس نزديك مي‌شد كه اختلافات ميان مجلس و دولت در مراحل آغازينش بود. همين انتخابات كافي بود تا هيات‌هاي اجرايي نزديك به 100 نماينده مجلس وقت را براي انتخابات مجلس نهم تاييد صلاحيت نكنند. بيشتر رد صلاحيت‌شدگان اما در مرحله بررسي صلاحيت‌ها در شوراي نگهبان توانستند از سد تاييد صلاحيت‌ها بگذرند. حالا هم به نظر مي‌رسد كه نمايندگان فعلي مجلس از تكرار اتفاق سال 90 واهمه دارند و به سراغ نزديك‌ترين راه ممكن براي جلوگيري از بررسي صلاحيت‌هاي‌شان رفته‌اند.
از منظر حقوقي: تبعيض ناروا
اما علت بررسي صلاحيت نمايندگان وقت براي انتخابات‌هاي بعدي در چيست؟ بدون شك در چنين روندي نقش وزارت اطلاعات، قوه قضاييه و نيروي انتظامي ناديده گرفته مي‌شود. امكان اينكه نمايندگان مجلس در چهار سال دوره نمايندگي شان كار خلاف قانون، شرع و عرف انجام داده باشند هم صفر نيست. مصوبه‌اي كه ديروز نمايندگان براي تصويبش دكمه‌هاي موافق را فشار دادند بدون شك تبعيض نارواست تا چندين پله جلوتر از ساير داوطلبان انتخابات مجلس دهم باشند. انتخابات مجلس دهم آنقدر براي گروه‌هاي سياسي اهميت داشته كه نمايندگان فعلي را به فكر ايجاد چنين امتيازي براي خودشان انداخته است. حالا كه مصوبه با موافقت جمعي نمايندگان فعلي مجلس به شوراي نگهبان ارسال شده است يك موضوع قابل پيش‌بيني است. احتمال تاييد چنين مصوبه‌اي از سوي شوراي نگهبان تقريبا صفر است. شوراي نگهبان با تاييد چنين مصوبه‌اي هم به تبعيض ناروا راي مي‌دهد و هم نقش خود در انتخابات مجلس را كه يك نقش كاملا تعيين‌كننده است كمرنگ مي‌كند. حال بايد ديد كه اصلاحات فصلي نمايندگان مجلس در فاصله زماني چند ماه مانده به انتخابات چقدر با نظر نهادهاي نظارتي همسو است. بايد ديد كه اگر اين مصوبه از سوي شوراي نگهبان رد شود سناريوي بعدي نمايندگان مجلس چيست؟