نمايش عقلانيت
پريا درباني
بازي «گو» در شرق آسيا مرسوم است. من آن را بلد نيستم. فقط گاهي در فيلم‌ها ديده‌ام. يك صفحه بزرگ مشبك كه روي آن تعداد زيادي مهره دايره‌اي شكل سياه و سفيد وجود دارد. هدف نهايي در اين بازي پيشروي مهره‌ها به سمت هم و غلبه بر يكديگر است.حدود دو سال پيش هوش مصنوعي توانست بدون آموزش‌هاي انساني، اين بازي را به صورت خودآموز ياد بگيرد. اين ماشين كه آلفازيرو نام دارد، فقط قوانين و هدف بازي را از بيرون دريافت كرد. بعد با انجام حركاتِ تصادفي روي مهره‌ها، شروع به بازي كرد. رفته‌رفته برمبناي تجريباتي كه كسب كرد، پارامترهايش را طوري تغيير داد تا علاوه بر دوري از شكست، تكنيك‌هاي منجر به پيروزي را تكرار كند، بهبود دهد و برنده شود.آلفازيرو حدود 9 ساعت به بازي و يادگيري پرداخت. سپس در مقابل فردي كه قهرمان بازي بود، قرار گرفت. اين رويداد توسط افراد زيادي رصد مي‌شد. طي بازي مشاهده شد كه بعضي از مهره‌هاي آلفازيرو به موقعيت‌هايي پرخطر پيشروي مي‌كنند و درصد بالايي از آنها از بازي بيرون رانده مي‌شوند. اين حركات حرفه‌اي به نظر نمي‌آمد و دلسردكننده بود. اما در ادامه بازي ثابت شد كه مهره‌هاي فدا شده، يك استراتژي را پيش گرفته بودند كه راه را براي پيروزي باز مي‌كرد. درنهايت آلفازيرو توانست قهرمان جهاني بازي «گو» را شكست دهد.هوش مصنوعي با الگوبرداري از ساختار و عملكرد مغز انسان ساخته شده. سعي كردم رفتار فدا شدنِ مهره‌هاي آلفازيرو را در جامعه انساني جست‌وجو كنم. -بلاتشبيه- عمل رفيع شهادت پيش چشمم آمد. جنبه عرفاني، الهي و آسماني شهادت بر هيچ‌كس پوشيده نيست، اما برايم روشن شد كه اين‌طور نيست كه شهيد -زبانم لال- به منطق و استدلال پشت كرده باشد و فقط راه دل را پيش گرفته باشد.خودخواهي و جان‌دوستي حسي غريزي است كه از بدو تولد در تمام انسان‌ها و حيوانات وجود دارد. آزمايش‌هاي روانشناسي متعددي اين اصل را به اثبات رسانده است. آدمي در طول زندگي اجتماعي خود ياد مي‌گيرد كه حقوق ديگران را محترم شمارد و براي زيست بهتر، گاهي از خودخواهي عقب‌نشيني كند، اما كمال يك انسان در اين است كه پا را وراي غريزه‌اش گذارد. نجات گونه خود، ملت خود و وطن خود را بر جانِ خويش مقدم شمارد. وقتي چنين هدف متعالي در ذهن باشد، هوش با درنظر گرفتن تمام جوانب، بهترين و كم‌هزينه‌ترين راه براي جامعه (نه براي شخص) را برمي‌گزيند.شهادت جدا از خصوصيات اخلاقي مثل شجاعت، تواضع، توكل، فداكاري و غيره، منطق و استدلالي محكم پشت‌سر دارد. پس يك‌بار ديگر سلام بر سربازان. سلام بر جانبازان. سلام بر شهيدان؛ جلوه‌هاي كمال و عقلانيت.